دیکلوفناک دارویی است که برای درمان درد، تورم و حساسیت ناشی از بسیاری از بیماری‌ها از جمله آرتروز، درد قاعدگی، میگرن و سایر بیماری‌ها استفاده می‌شود. این دارو در فرمولاسیون‌ها و مارک‌های مختلفی وجود دارد که برای اهداف خاصی استفاده میشوند و ممکن است حاوی مقادیر متفاوتی از دارو باشد. این دارو به صورت موضعی هم برای از بین بردن دردهای اسکلتی- عضلانی، به کار می‌رود. این دارو، جزو داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی است و باعث کاهش ماده التهاب زا در بدن می‌شود. در این مقاله تمام اطلاعات ضروری در مورد این دارو مورد بحث قرار خواهد گرفت.
موارد مصرف قرص دیکلوفناک
همانطور که قبلاً ذکر شد، دیکلوفناک دارویی است که تورم (التهاب) و درد را کاهش می‌دهد. برای درمان دردها و همچنین مشکلات مفاصل، ماهیچه‌ها و استخوان‌ها استفاده می‌شود. این موارد عبارتند از:
- اسپوندیلیت آنکیلوزان: قرص دیکلوفناک DR برای درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان (AS) تایید شده است. قرص دیکلوفناک ER برای درمان AS تایید نشده است.
- آرتروز: ممکن است دیکلوفناک برای درمان آرتروز تجویز شود. هر دو قرص دیکلوفناک دیر رهش (DR) (اثرگذاری با تاخیر) و قرص‌های گسترده رهش (ER) (داروهایی که مواد درون آنها بعد از صرف در طولانی مدت آزاد می‌شود/داروهای دارای اثرگذاری (انتشار) طولانی) برای این استفاده تایید شده اند.
- روماتیسم مفصلی: دیکلوفناک برای درمان روماتیسم مفصلی (RA) تجویز می‌شود. هر دو قرص دیکلوفناک DR و قرص ER برای این استفاده تایید شده‌اند.
دیکلوفناک برای شرایط زیر قابل استفاده است:
- دردهایی مانند دندان درد، درد قاعدگی و غیره
- دیسمنوره
- میگرن
- بیماری عروقی کلاژن
- اختلال خود ایمنی
- سندرم فلتی
- روماتیسم ریه
نحوه عملکرد قرص دیکلوفناک
دیکلوفناک اثر ماده شیمیایی خاصی به نام آنزیم سیکلواکسیژناز (COX) را در بدن مسدود می‌کند. این آنزیم‌ها به ساخت مواد شیمیایی دیگری به نام پروستاگلاندین در بدن کمک می‌کنند. پروستاگلاندین‌ها در محل آسیب تولید شده و باعث ایجاد درد و التهاب میشوند. با مسدود کردن اثر آنزیم‌های COX، پروستاگلاندین‌های کمتری تولید میشوند در نتیجه درد و التهاب کاهش می‌یابند.
انواع مختلف قرص دیکلوفناک
دو نوع قرص دیکلوفناک وجود دارد: دیکلوفناک سدیم و دیکلوفناک پتاسیم. تفاوت اصلی بین این دو این است که دیکلوفناک پتاسیم سریعتر از دیکلوفناک سدیم جذب بدن می‌شود. تاثیر سریع در جایی که نیاز به تسکین فوری درد وجود دارد مفید است و یک تاثیر طولانی مدت در کاهش التهاب مفیدتر است. قرص خوراکی دیکلوفناک به دو شکل مختلف وجود دارد:
- قرص‌های دیر رهش (DR) در سه دوز موجود هستند: ۲۵ میلی گرم (mg)، ۵۰ میلی گرم و ۷۵ میلی گرم
- قرص‌های گسترده رهش (ER) که در یک دوز عرضه میشوند: ۱۰۰ میلی گرم
سایر فرم‌های داروی دیکلوفناک:
- کپسول: کپسول‌هایی با پوسته سخت که حاوی مواد خشک و پودری یا گلوله‌های مینیاتوری هستند. این شکل دارویی برای درمان دردها و همچنین مشکلات مفاصل، ماهیچه‌ها و استخوان‌ها استفاده می‌شود. این موارد عبارتند از: روماتیسم مفصلی و آرتروز.
- پودر برای ساخت محلول: پودر پتاسیم دیکلوفناک برای تهیه محلول خوراکی یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) مناسب است و برای درمان میگرن حاد به کار می‌رود.
- کپسول پر از مایع: کپسول‌های سخت پر از مایع (LFHCs) معمولاً از پوسته‌ای ساخته شده از ژلاتین یا هیدروکسی پروپیل متیل سلولز تشکیل شده‌اند.
- ژل یا کرم: ژل موضعی دیکلوفناک بدون نسخه برای تسکین درد ناشی از آرتروز در مفاصل خاصی مانند مفاصل زانو، مچ پا، آرنج و مچ دست استفاده می‌شود.
- محلول: محلول موضعی دیکلوفناک برای درمان درد و تورم ناشی از آرتروز زانو استفاده می‌شود.
- پچ گستره رهش: برای درمان دردهای کوتاه مدت ناشی از کشیدگی‌های جزئی، رگ به رگ شدن و کبودی در بزرگسالان و کودکان ۶ سال و بالاتر استفاده می‌شود.
دوزهای مصرفی قرص دیکلوفناک
دوز معمول ممکن است شامل موارد زیر باشد:
دوز معمول بزرگسالان برای آرتروز
- کپسول اسید آزاد دیکلوفناک: ۳۵ میلی گرم خوراکی ۳ بار در روز
- قرص دیکلوفناک پتاسیم رهش فوری: ۵۰ میلی گرم خوراکی ۲ یا ۳ بار در روز
- قرص دیکلوفناک سدیم با روکش با پوشش روده‌ای: ۵۰ میلی گرم خوراکی ۲ یا ۳ بار در روز یا ۷۵ میلی گرم خوراکی ۲ بار در روز
- حداکثر دوز: ۱۵۰ میلی گرم در روز
- قرص دیکلوفناک سدیم گسترده رهش: ۱۰۰ میلی گرم خوراکی یک بار در روز
دوز معمول بزرگسالان برای اسپوندیلیت آنکیلوزان
- قرص دیکلوفناک سدیم با پوشش روده‌ای و دیر رهش: ۲۵ میلی گرم خوراکی ۴ بار در روز. در صورت لزوم، دوز ۲۵ میلی گرمی اضافی ممکن است قبل از خواب تجویز می‌شود.
حداکثر دوز: ۱۲۵ میلی گرم در روز
- استفاده: برای موارد حاد یا مزمن در تسکین علائم و نشانه‌های اسپوندیلیت آنکیلوزان.
دوز معمول بزرگسالان برای دیسمنوره
- قرص رهش فوری دیکلوفناک پتاسیم: ۵۰ میلی گرم خوراکی ۳ بار در روز
- نظرات: دوز اولیه ۱۰۰ میلی گرم خوراکی و به دنبال آن دوزهای خوراکی ۵۰ میلی گرم ممکن است تسکین بهتری را برای برخی بیماران فراهم کند. درمان را با ظهور اولین علائم شروع کنید و چند روز ادامه دهید.
- مصرف: برای تسکین علائم و نشانه‌های دیسمنوره اولیه
دوز معمول بزرگسالان برای روماتیسم مفصلی
- قرص دیکلوفناک پتاسیم رهش فوری: ۵۰ میلی گرم خوراکی ۳ یا ۴ بار در روز
- قرص دیکلوفناک سدیم با پوشش روده‌ای و دیر رهش: ۵۰ میلی گرم خوراکی ۳ تا ۴ بار در روز یا ۷۵ میلی گرم خوراکی دو بار در روز.
حداکثر دوز: ۲۲۵ میلی گرم در روز
- قرص دیکلوفناک سدیم گسترده رهش: ۱۰۰ میلی گرم خوراکی یک بار در روز
حداکثر دوز: ۱۰۰ میلی گرم خوراکی ۲ بار در روز. فقط در موارد نادری که مزایای آن بیشتر از خطرات آن باشد. برای تسکین علائم و نشانه‌های روماتیسم مفصلی، استفاده می‌شود.
دوز معمول بزرگسالان برای میگرن
- دیکلوفناک پتاسیم به شکل بسته‌های محلول خوراکی: ۵۰ میلی گرم (۱ بسته) خوراکی یک بار در روز
- نظرات: این دارو برای درمان پیشگیرانه میگرن یا برای استفاده در سردردهای خوشه‌ای توصیه نمی‌شود. ایمنی و اثربخشی دوز دوم ثابت نشده است.
دوز معمول بزرگسالان برای درد
- کپسول دیکلوفناک پتاسیم پر از مایع: ۲۵ میلی گرم خوراکی ۴ بار در روز
- کپسول اسید آزاد دیکلوفناک: ۱۸ میلی گرم یا ۳۵ میلی گرم خوراکی ۳ بار در روز
- قرص دیکلوفناک پتاسیم رهش فوری: ۵۰ میلی گرم خوراکی ۳ بار در روز. دوز اولیه ۱۰۰ میلی گرم خوراکی و به دنبال آن دوزهای خوراکی ۵۰ میلی گرم ممکن است در برخی بیماران تسکین بهتری ایجاد کند.
موارد منع مصرف قرص دیکلوفناک
دیکلوفناک برای برخی افراد مناسب نیست. برای اطمینان از بی‌خطر بودن این دارو برای شما، در موارد زیر با پزشک یا داروساز مشورت کنید:
- آلرژی به دیکلوفناک یا هر داروی دیگری
- آلرژی به آسپرین یا سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
- بروز عوارض جانبی ناشی از مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند خس خس سینه یا سایر علائم آسم، آبریزش بینی، تورم پوست (آنژیوادم) یا بثورات
- زخم معده، خونریزی در معده یا روده یا سوراخ در معده
- فشار خون بالا (هایپرتنشن)
- نارسایی قلبی، بیماری شدید کبدی یا بیماری کلیوی
- ابتلا به بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو
- ابتلا به لوپوس
- ابتلا به اختلال انعقاد خون
- به سر بردن در دوران بارداری یا شیردهی یا داشتن قصد باردار شدن
نحوه مصرف قرص دیکلوفناک
قبل از مصرف دیکلوفناک حتماً به راهنمایی دارویی ارائه شده توسط داروساز توجه کنید. اگر سؤال دیگری دارید، از پزشک یا داروساز بپرسید.
شما می‌توانید دیکلوفناک را در هر ساعتی از روز مصرف کنید. اما مصرف دارو در زمانی مشخص به حفظ سطح ثابت دارو در بدن کمک می‌کند. این کار به تاثیر بیشتر دیکلوفناک کمک می‌کند. این دارو را طبق دستور پزشک، معمولاً ۲ تا ۴ بار در روز از طریق خوراکی مصرف کنید. این دارو را با یک لیوان پر آب (۸ اونس/۲۴۰ میلی لیتر) مصرف کنید، مگر اینکه پزشکتان دستور دیگری به شما بدهد. پس از مصرف این دارو حداقل تا ۱۰ دقیقه دراز نکشید. اگر با استفاده از این دارو دچار ناراحتی معده شدید، می‌توانید دیکلوفناک را با غذا، شیر یا یک آنتی اسید مصرف کنید. البته این کار جذب دارو را کندتر کرده و تسکین درد را به تاخیر می‌اندازد.
قرص‌ها را به طور کامل ببلعید. از خرد کردن، جویدن یا شکستن قرص خودداری کنید. انجام این کار می‌تواند ناراحتی معده را افزایش دهد.
برندها و اشکال مختلفی از این دارو موجود است. از آنجایی که اشکال مختلف دارای اثرات یکسان و قدرت‌های برابر نیستند، فرم دیکلوفناک را تغییر ندهید مگر اینکه پزشک به شما بگوید.
دوز بر اساس وضعیت پزشکی شما، پاسخ به درمان و سایر داروهایی که ممکن است مصرف کنید؛ تنظیم می‌شود.
عوارض مصرف قرص دیکلوفناک
مشکلات معده شناخته شده‌ترین عوارض مصرف NSAIDها هستند، اما عوارض بسیار بیشتری نیز وجود دارند.
(موسسه سلامت) NIH عوارض جانبی زیر را برای دیکلوفناک معرفی می‌کند. در صورت تداوم عوارض حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- اسهال
- یبوست
- نفخ
- سردرد
- سرگیجه و آشفتگی
- زنگ زدن گوش
موارد زیر عوارض جانبی شدیدتری هستند و در صورت بروز باید فوراً با پزشک مشورت شود و مصرف دارو قطع شود:
- افزایش وزن غیر قابل توضیح
- خستگی مفرط
- از دست دادن انرژی
- تهوع
- بی‌اشتهایی
- خارش
- درد در سمت راست بالای معده
- زرد شدن پوست یا چشم
- علائم شبیه آنفولانزا
- تب
- تاول
- راش پوستی
- کهیر
- تورم چشم‌ها، صورت، زبان، لب‌ها، گلو، بازوها، دست‌ها، پاها، مچ پا، یا ساق پا
- مشکل در تنفس یا بلع
- گرفتگی صدا
- رنگ پریدگی پوست
- ضربان قلب سریع
- ادرار کدر، تغییر رنگ یا خونی
- کمر درد
- درد در هنگام ادرار
اگر کسی بیش از حد دیکلوفناک مصرف کرده است و علائمی مانند غش یا مشکلات تنفسی را نشان می‌دهد، با آمبولانس تماس بگیرید.
تداخلات دارویی قرص دیکلوفناک
در ادامه جدولی از داروهایی که با دیکلوفناک تداخل دارند، آورده شده است. این جدول حاوی همه داروهایی نیست که ممکن است با دیکلوفناک تداخل داشته باشند.
|
نوع دارو یا نام دارو |
نمونه‌های دارویی |
|
سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی |
• ناپروکسن (Aleve ،Naprosyn) |
|
رقیق کننده‌های خون |
• وارفارین (جانتوون) |
|
ضد پلاکت‌ها |
• آسپرین |
|
مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین |
• سیتالوپرام (سلکسا) |
|
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین |
• دولوکستین (سیمبالتا، دریزالما اسپرینکل) |
|
مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین |
• لیزینوپریل (Zestril) |
|
مسدود کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین نوع II |
• لوزارتان (کوزار) |
|
مسدود کننده‌های بتا |
• متوپرولول (Lopressor ،Toprol XL، و غیره) |
|
دیورتیک‌ها (داروهای ادرار آور) |
• فوروزماید (لاسیکس) |
|
وریکونازول (Vfend) |
- |
|
متوترکسات (Trexall، دیگران) |
- |
|
سیکلوسپورین (Gengraf ،Neoral، و دیگران) |
- |
پزشک یا داروساز می‌تواند اطلاعات بیشتری درباره تداخلات دارویی در اختیار شما قرار دهد. می‌توانید درباره تداخلات دارویی با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
قیمت قرص دیکلوفناک چقدر است؟
قیمت این قرص بسته به عوامل مختلفی از جمله؛ نوع و شکل قرص‌ها و شرکت و کشور سازنده آن و ... متفاوت است. همچنین عوامل دیگری مانند دوز دارو هم در قیمت آن موثر هستند. قیمت متوسط این قرص برای دوز ۱۰۰ میلی گرمی ۲۳۰۰۰ تومان می‌باشد.
سؤالات متداول
اگر یک دوز از قرص دیکلوفناک را فراموش کنم چه باید بکنم؟
به محض یادآوری دوز فراموش شده را مصرف کنید. اما اگر به زمان مصرف دوز بعدی نزدیک هستید، دیگر دوز فراموش شده را مصرف نکنید. برای جبران دوز فراموش شده، چند دوز را با هم مصرف نکنید.
روش نگهداری این دارو چگونه است؟
این دارو را در بسته بندی نگه داشته و دور از دسترس کودکان قرار دهید. آن را در دمای اتاق و به دور از گرما و رطوبت اضافی (نه در حمام) نگهداری کنید.
آیا نیاز به مصرف طولانی مدت این دارو هست؟
قرص دیکلوفناک را می‌توان به عنوان یک درمان کوتاه مدت یا طولانی مدت استفاده کرد. توجه به این نکته مهم است که شرایطی که دیکلوفناک برای درمان تایید شده است، پیشرونده هستند. یعنی دیکلوفناک برای شرایطی مناسب است که علائم آنها در اثر عدم درمان بدتر میشوند.
پزشک برای درمان علائم شما، کمترین دوز دیکلوفناک را در کوتاه ترین زمان ممکن تجویز می‌کند. اگر دیکلوفناک برای شما موثر و بی‌خطر بود، می‌توانید طبق دستور پزشک آن را برای مدت طولانی مصرف کنید.
آیا دیکلوفناک یک ماده مخدر است؟
خیر، دیکلوفناک یک ماده مخدر نیست. اعتیادآور نیست.
آیا قرص دیکلوفناک را می‌توان خرد و تقسیم کرد یا جوید؟
خیر، نباید قرص دیکلوفناک را خرد کنید یا بجوید.
آیا می‌توان متوکاربامول را با دیکلوفناک مصرف کرد؟
هیچ تداخل دارویی شناخته شده‌ای بین متوکاربامول و داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند دیکلوفناک وجود ندارد. می‌توانید متوکاربامول و دیکلوفناک را با هم مصرف کنید. برای جلوگیری از خواب آلودگی یا سرگیجه از مصرف متاکاربامول با داروهایی با اثر مشابه، داروهای مخصوص اختلالات خواب و الکل، خودداری کنید.
آیا می‌توان دیکلوفناک را بدون غذا مصرف کرد؟
شما می‌توانید این دارو را با غذا یا بدون غذا مصرف کنید. اما، کپسول دیکلوفناک باید با معده خالی مصرف شود.
