مچ دست احتمالاً پیچیده‌ترین مفصل بدن است، چون باید حرکت و حس تمام بخش‌های دست را منتقل و هماهنگ کند. بنابراین پس از هر مشکلی که برای دست پیش می‌آید، لازم است حرکت و قدرت مچ دست بازیابی شود. بازیابی توانایی حرکتی و قدرت مچ دست به کمک فیزیوتراپی از بافت در حال ترمیم حمایت می‌کند و به دوباره حرکت کردن دست کمک می‌کند.
ممکن است بلافاصله پس از آسیب دیدن مچ دست نتوانید به سطح ورزشی معمول قبل از آسیب دیدگی برگردید. روند طبیعی بهبود نیز آهسته است. با این حال از سرگیری تدریجی فعالیت‌های معمول بهترین راه برای دستیابی به نتایج رضایت‌بخش کوتاه مدت و بلند مدت پس از آسیب دیدگی مچ دست است. در چنین شرایطی فیزیوتراپی از ضعیف‌تر شدن مچ دست جلوگیری می‌کند و در صورت لزوم به بهبود یافتن عارضه کمک می‌کند.
چه مواقعی پزشکان فیزیوتراپی مچ دست را توصیه می‌کنند؟
فیزیوتراپی برای درمان عارضه‌های زیر که مچ دست را درگیر می‌کنند، مفید است:
- سندرم تونل کارپال
- پس از جراحی
- روماتیسم
- تاندونیت مچ دست
- آسیب دیدن مچ دست
- تاندینوپاتی
- انگشت ماشه‌ای
فواید فیزیوتراپی برای مچ دست
مزایای فیزیوتراپی برای مچ دست به شرح زیر است:
- مدیریت و کاهش درد مچ دست
- افزایش دامنه حرکتی، عملکرد، چابک دستی و قدرت مچ دست
- بی‌حس کردن عصب‌ها پس از سانحه یا آسیب دیدگی
- آموزش دادن بیمار برای سازگار شدن و به درستی انجام دادن مسئولیت‌ها و فعالیت‌های روزمره
- کاهش ضرورت جراحی اصلاحی یا ترمیمی
معاینات قبل از فیزیوتراپی مچ دست
متخصص فیزیوتراپی مچ دست را کاملاً ارزیابی می‌کند. متخصص از بیمار می‌خواهد انواع فعالیت‌هایی را که معمولاً با مچ دست در خانه، محل کار و برای تفریح انجام می‌دهد، شرح بدهد و بگوید کدام فعالیت‌ها باعث درد یا احساس سفتی و خشکی در مچ دست می‌شود. همچنین متخصص از بیمار می‌پرسد که چه مدت است درد دارد و درد چه اثری بر کارهای زندگی روزمره‌اش داشته است. متخصص طب فیزیکی دامنه حرکتی و قدرت مچ دست را بررسی می‌کند. همچنین متخصص ناحیه‌های خاصی از مچ دست و ساعد را به آرامی لمس می‌کند تا تعیین کند که کدام یک از تاندون‌های مچ دست درگیراند و وجود ورم در ناحیه مچ دست را نیز بررسی می‌کند.
فیزیوتراپی مچ دست چگونه انجام می‌شود؟
فیزیوتراپی درمان بسیار مؤثری برای مشکلات مچ دست به شمار می‌آید. متخصص طب فیزیکی با همکاری بیمار طرح درمانی را متناسب با وضعیت و اهداف بیمار ایجاد می‌کند. طرح درمانی فردی می‌تواند از بخش‌های زیر تشکیل شود.
ورزش
طرح ورزش‌درمانی مچ دست معمولاً شامل روش‌های زیر می‌شود:
- تمرین‌های دامنه حرکتی: متخصص فیزیوتراپی حرکات و نرمش‌های کششی خاصی را برای کاهش خشکی و کمک به شروع حرکت مناسب مچ دست، دست و ساعد به بیمار آموزش می‌دهد.
- حرکات قدرتی: متخصص فیزیوتراپی با توجه به ناحیه‌های ضعیف خاص تعیین می‌کند که کدام حرکات قدرتی برای‌تان مناسب است. متخصص فیزیوتراپی برنامه ورزش‌درمانی خانگی را برای برطرف کردن نیازها و اهداف خاص هر بیمار تهیه می‌کند. بیماران می‌توانند این ورزش‌ها را مدت‌ها پس از اتمام فیزیوتراپی رسمی ادامه بدهند.
- آموزش عملکردی: متخصص طب فیزیکی همگام با بهبود علائم به بیمار آموزش می‌دهد که چگونه الگوهای حرکتی عملکردی‌اش، مانند تایپ با رایانه یا تاب دادن وسایل را با استفاده از مکانیک صحیح مچ دست اصلاح کند. این آموزش به بیمار کمک می‌کند تا عملکرد بدون دردش را در فعالیت‌های شغلی، خانگی و ورزشی‌اش بازیابد.
متخصص طب فیزیکی با توجه به عارضه خاصی که به آن مبتلا هستید، چند مورد از حرکات ورزشی زیر را توصیه خواهد کرد. البته فراموش نکنید که هیچ حرکتی را نباید بدون مشاوره با متخصص طب فیزیکی شروع کنید.
خم و راست کردن مچ دست
بازوی‌تان را به گونه‌ای روی میز بگذارید که دست‌تان از میز آویزان باشد. مچ دست‌تان را رو به پایین تا جایی خم کنید که کشش را حس کنید. 5 ثانیه در این وضعیت بمانید، سپس به آهستگی به موقعیت اولیه برگردید. مچ دست را رو به بالا تا جایی خم کنید که کشش را حس کنید. 5 ثانیه در این وضعیت بمانید، سپس به آهستگی به موقعیت اولیه برگردید.
حرکت مچ به طرفین
همان‌طور که بازوی‌تان روی میز است و دست‌تان از میز آویزان است، دست را به آرامی به یک طرف بچرخانید. 5 ثانیه در این وضعیت بمانید، سپس به آهستگی به موقعیت اولیه برگردید. دست را به طرف دیگر بچرخانید. 5 ثانیه در این وضعیت بمانید، سپس به آهستگی به موقعیت اولیه برگردید.
باز و بسته کردن انگشتان دست
انگشتان دست‌تان را تا جایی که ممکن است، بکشید و از هم باز کنید. 5 ثانیه این حالت را حفظ کنید. دست‌تان را تا جایی که می‌توانید محکم مشت کنید. 5 ثانیه این حالت را حفظ کنید.
چرخش مچ دست
بنشینید، دست‌تان را به گونه‌ای که کف دست رو به پایین باشد، صاف روی پای‌تان بگذارید. دست‌تان را به آرامی بچرخانید تا کف دست رو به بالا قرار بگیرد.
کشش مچ دست
در حالی که کف دست‌تان به سمت بدن و نوک انگشتان‌تان به سمت زمین است، بازو را تا جایی که می‌توانید مقابل بدن بکشید. انگشتان دست کشیده را با دست آزاد بگیرید و با ملایمت تا جایی که کشش خفیفی را در پشت مچ دست حس کنید، به سمت خودتان بکشید. این حرکت را دوباره در حالتی تکرار کنید که نوک انگشتان رو به بالا و کف دست همچنان رو به بدن باشد.
کشش مچ دست با استفاده از میز
کشش مچ دست را می‌توانید با استفاده از میز هم انجام بدهید. کف هر دو دست را رو به پایین روی لبه میز بگذارید. نوک انگشتان باید رو به بیرون و دور از بدن باشد. آرنج‌ها را صاف نگه دارید و وزن بدن را به آرامی کمی به جلو متمایل کنید.
چسباندن کف دست‌ها به هم
بایستید، کف دست‌ها را در حالت دعا مقابل بدن به هم بچسبانید. آرنج‌ها باید کاملاً باز و کنار بدن باشد. شانه‌ها را کمی به عقب بدهید تا قفسه سینه باز شود. دست‌ها را به آهستگی تا سطح صورت بالا ببرید و آرنج‌ها و ساعدها را به هم بچسبانید. ببینید که آیا می‌توانید کف دست‌ها، به‌خصوص پایین دست‌ها، را کاملاً به هم بچسبانید و دست‌ها را به آرامی پایین بیاورید تا کشش ملایمی را حس کنید.
موبیلیزیشن مچ دست
موبیلیزیشن یا متحرک‌سازی مستلزم حرکت دادن استخوان‌های کارپال است. این حرکت به منظور افزایش کشش مچ دست به سمت عقب یا جهت بهبود خمش مچ دست به سمت داخل و کف دست انجام می‌شود. این تکنیک‌ها پس از مدت طولانی بی‌حرکت بودن مچ دست به دلیل در آتل یا گچ بودن، بر روی مچ دست شل یا با حرکت زیاد نیز کاربرد دارد.
منوال تراپی
منوال تراپی یا درمان دستی شامل ماساژ دادن می‌شود. متخصص طب فیزیکی تکنیک‌های درمان دستی را با هدف افزایش دامنه یا توانایی حرکتی مفصل بر روی بخش‌های خاصی به کار می‌برد. متخصص درمان دستی عضلاتی را ورزش می‌دهد که به کمک برای افزایش طول بدون درد نیاز دارند.
الکتروتراپی
در روش الکتروتراپی از انرژی برق برای درمان استفاده می‌شود. الکتروتراپی درد مچ دست را تسکین می‌دهد. از بین رفتن تنش عضلانی و افزایش گردش خون در عضلات ساعد، دست و مچ دست در اثر الکتروتراپی موجب می‌شود درد پس از مدتی کوتاه در حد قابل‌توجهی کمتر شود.
شاک ویو تراپی
شاک ویو تراپی درمانی غیرتهاجمی است که فرایند التیام‌بخشی طبیعی بدن را تحریک می‌کند. شاک ویو تراپی درد را تسکین می‌دهد و به ترمیم آسیب دیدگی تاندون‌ها، رباط‌ها و دیگر بافت‌های نرم کمک می‌کند. این اثر به دلیل آزاد شدن فاکتورهای رشد در بافت آسیب دیده به دست می‌آید.
لیزردرمانی
لیزرتراپی کاربرد گسترده‌ای در فیزیوتراپی برای درمان درد مچ دست دارد. لیزر فرسایش بافت ناشی از ابتلا به آرتروز و درد مربوط به سندرم تونل کارپال را نیز درمان می‌کند.
تکار تراپی
تکارتراپی نوعی گرمادرمانی درون‌زاد مبتنی بر استفاده از امواج رادیویی است، به عبارت دیگر تکار تراپی بدن را از طریق ایجاد حرارت درون بدن التیام می‌دهد. تکار تراپی با عنوان انتقال مقاومتی و خازنی الکتریسیته نیز شناخته می‌شود. تکارتراپی انتقال اکسیژن و مواد مغذی را به بخش‌های مورد نیاز افزایش می‌دهد.
اولتراسوند تراپی
در اولتراسوند فیزیوتراپی از گرما برای اهداف درمانی استفاده می‌شود. اولتراسوند برای تشخیص و درمان بسیاری از مشکلات عضلانی-اسکلتی مانند درد، آسیب بافتی و اسپاسم عضلانی کاربرد دارد.
هزینه فیزیوتراپی مچ دست چقدر است؟
هزینه فیزیوتراپی مچ دست به نوع عارضه دقیق مچ دست بستگی دارد. درمان عارضه‌های متفاوت به روش‌های مختلف نیاز دارد. بنابراین مقدار زمان و تلاشی که متخصص طب فیزیکی برای درمان هر عارضه به کار می‌برد، نیز متفاوت است.
پرسش‌های پرتکرار
برای فیزیوتراپی مچ دست باید لباس خاصی پوشم؟
لازم نیست برای جلسه فیزیوتراپی دست و مچ دست لباس خاصی بپوشید. با این حال اگر لباس گشادی بپوشید که حرکت را محدود نکند، راحت‌تر خواهید بود.
هر جلسه فیزیوتراپی مچ دست چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان هر جلسه فیزیوتراپی مچ دست به نوع دقیق عارضه بستگی دارد. هر جلسه فیزیوتراپی مچ دست معمولاً 30 الی 90 دقیقه زمان می‌برد.
برای فیزیوتراپی مچ دست چند جلسه درمانی لازم است؟
طول درمان فیزیوتراپی به عامل‌های متعددی بستگی دارد. فیزیوتراپی مچ دست هشت هفته تا شش ماه یا بیشتر طول می‌کشد.
انتظار می‌رود فیزیوتراپی مچ دست چه زمانی تمام شود؟
به طور کلی باید درمان فیزیوتراپی را تا زمان دستیابی به اهداف فیزیوتراپی یا تا وقتی ادامه بدهید که فیزیوتراپیست و خودتان به این نتیجه برسید که عارضه‌تان آن‌قدر شدید است که نیاز به ارزیابی مجدد برای تعیین اهداف جدید دارید.
چطور می‌توانم فیزیوتراپی مچ دست را در خانه انجام بدهم؟
به این سؤال باید متخصص طب فیزیکی جواب بدهد. متخصص معاینه‌تان می‌کند و برنامه درمان خانگی را پیشنهاد می‌دهد.
