درد کتف (سمت راست یا چپ) نشانه چیست و چه درمانی مناسب است؟

درد کتف مشکلی بسیار شایع است. این درد می‌تواند ناشی از مشکلی در خود  مفصل کتف یا بافت‌های اطراف آن باشد. همچنین ممکن است مشکل اصلی در ناحیه دیگری غیر از کتف مانند گردن یا ریه‌ها باشد اما درد آن در ناحیه کتف احساس شود که در این صورت به این درد، درد ارجاعی گفته می‌شود.

درد کتف می‌تواند ناشی از مساله کم اهمیتی مانند کشیدگی تارهای عضلانی و یا خوابیدن در حالت نامناسب پیش بیاید اما در مواردی نیز ممکن است منشا درد مساله جدی مانند سرطان یا مشکلات قلبی باشد. اما از کجا می‌توان متوجه تفاوت این دو شد؟

بیاید برای شروع بیایید نگاهی به آناتومی کتف بیاندازیم و سپس به برخی از شایع ترین علل درد کتف می‌پردازیم تا بتوانید حدس بزنید درد کتف شما ناشی از مسائل شایعی مانند حالت بدِ نشستن و خوابیدن است و یا نشانه یک مشکل و بیماری زمینه‌ای جدی یا اختلالات مفصلی، عضلانی یا عصبی است؟

آناتومی کتف

استخوان کتف در واقع بخشی از مفصل کتف است که با نام استخوان اسکاپولا شناخته می‌شود. این استخوان تقریبا حالتی مثلثی شکل دارد و در پشت قسمت عقبی استخوان قفسه سینه قرار گرفته. قسمت بالایی این استخوان دارای سه برجستگی و فرم خاص است:

• گلنوئید فوسا (Glenoid Fossa) : حفره ای کم عمق که به قسمت بالای استخوان بازو متصل می‌شود و بخشی از مفصل شانه (که مفصلی به شکل یک توپ و یک سوکت است) را تشکیل می‌دهد.
• آکرومیون (Acromion): یک برآمدگی طولانی در بالای استخوان کتف که پلی بر روی عضلات روتاتور کاف کتف ایجاد می‌کند و با استخوان ترقوه یک مفصل را تشکیل می‌دهد.
• کوراکوئید (Coracoid): یک برجستگی کوچک به شکل یک قلاب که در جلوی شانه قرار دارد

هجده ماهیچه مختلف به قسمت‌های مختلف استخوان کتف متصل شده اند و به حرکت کردن آن کمک می‌کنند. استخوان کتف در جهت‌های مختلفی می‌تواند حرکت کند:

• بالا و پایین
• به سمت جلو و به سمت عقب
• حرکت چرخشی یا دورانی

  علت درد کتف چیست؟ 12 علت احتمالی

درد کتف می‌تواند به علل احتمالی بسیار مختلفی باشد. این درد می‌تواند در ناحیه خود کتف یا در فضای بین دو استخوان کتف (بالای کمر) باشد. برخی از شایع ترین عللی که منجر به درد کتف می‌شوند عبارتند ز:

• کشیدگی عضلات: یکی از شایع ترین علت‌های درد کتف، کشیدگی عضلات است. کشیدگی عضله می‌تواند ناشی از قرارگیری بدن  در وضعیت اشتباه (خصوصا قوز کردن)، بلند کردن اجسام سنگین، تغییر ناگهانی در تمرینات ورزشی یا خوابیدن در یک حالت نامناسب برای مدت طولانی، باشد.

• زونا: زونا نوعی عفونت است که عامل آن همان عامل ویروسی آبله مرغان است. زونا میتواند باعث درد کتف شود. این درد حالت سوزش و تیر کشیدن دارد و به دنبال آن دانه‌ها ی پوستی و التهاب ایجاد می‌شود. درد کتف، مدتی قبل از بروز علائم اصلی زونا است و به همین دلیل در مراحل اولیه، تشخیص علت درد کتف، مشکل است.
• مشکلات دیسک: در صورتی که یکی از دیسک‌های گردنی دچار برآمدگی یا پارگی شود، بر روی عصب‌های مجاور فشار وارد  میکند. این موضوع می‌تواند موجب درد کتف شود. تحت فشار قرار گرفتن عصب‌های گردن همچنین می‌تواند باعث درد در ناحیه سر و گردن و احساس گزگز  و سوزن‌سوزن شدن در بازو و انگشتان شود.
• پوکی استخوان: پوکی استخوان موجب می‌شود استخوان‌های بدن شکننده و ضعیف شوند. شکستن استخوان کتف امر چندان شایعی نیست اما در حالتی که استخوان‌ها بسیار شکننده هستند، بروز ترک‌خوردگی در استخوان کتف به فشار، ضربه یا نیروی چندان زیادی نیاز ندارد و حتی ممکن است با یک زمین خوردن ساده، رخ دهد.
• اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات: اسکولیوز یه حالتی گفته می‌شود ستون فقرات راستای طبیعی خود را ندارد و این حالت می‌تواند باعث بروز درد در بالای کمر و بین دو کتف شود. زمانی که ستون فقرات دچار انحراف باشد، عضلاتی که در بالای کمر قرار دارند به علت داشتن زاویه انحرافی تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرند و دچار کشیدگی می‌شوند.این امر باعث درد کتف می‌شود.
• آسیب شلاقی: آسیب شلاقی نوعی آسیب بافت‌های نرم در ناحیه گردن و اطراف آن است که بر اثر وارد شدن ضربه یا حرکت ناگهانی سر و گردن (مثلا در تصادفات رانندگی) ایجاد می‌شود. آسیب شلاقی می‌تواند به مفاصل، استخوان‌ها، رباط‌ها، دیسک‌ها، شاخه‌های عصبی و عضلات گردن آسیب وارد کند. علائم آسیب شلاقی ممکن است در همان روز بروز حادثه یا چند روز بعد ظاهر شوند. این درد احتمالا از گردن نشات می‌گیرد و تا کتف ادامه دارد.
• شانه یخ‌زده: شانه یخ‌زده یا کپسولیت چسبنده موجب درد و احساس خشکی در مفصل و استخوان کتف می‌شود. این مشکل ناشی از التهاب  و سپس ضخیم شدن بافت کپسول مفصل شانه است که اطراف مفصل شانه را دربرگرفته است. درمان کامل این مشکل ممکن است سالها طول بکشد اما با انجام تمرینات فیزیوتراپی بهبود پیدا می‌کند.
• بیماری‌های ناحیه شکمی یا اختلالات معده: بیماری‌های ناحیه شکمی و اختلالات معده: گاهی اوقات ، درد بین تیغه‌های شانه نیز می‌تواند ناشی از اختلالات معده و مشکلات گوارشی باشد. دردی که در شانه راست ایجاد می‌شود می‌تواند در نتیجه سنگ کیسه صفرا ، زخم معده یا بیماری کبد باشد. از سویی دیگر بیماری‌هایی مانند پانکراتیت می‌توانند منجر به درد در تیغه چپ شانه بشوند.
• مشکلات قلبی: درد در ناحیه کتف می‌تواند گاهی ناشی از بیماری‌های قلبی باشد. این موضوع خصوصا در مورد زنان بیشتر صادق است. حمله قلبی یا پارگی رگ آئورت می‌تواند باعث درد در تیغه چپ شانه شود. این درد احتمالا با درد قفسه سینه و تنگی نفس همراه است.
• سرطان: سرطان ریه موجب درد ارجاعی بین دو تیغه شانه در بالای کمر می‌شود چرا که به شاخه‌های عصبی در نزدیکی بالای ریه‌ها فشار وارد می‌کند. انواع سرطان‌هایی که ممکن است باعث درد در ناحیه تیغه شانه شوند عبارتند از سرطان مری ، مزوتلیوما ، لنفوم و سرطان کبد. همچنین ممکن است گاهی سرطان پستان در مراحل اولیه بدون نشان دادن علائم دیگری باعث ایجاد درد بین تیغه‌های شانه شود.
• درد ناشی از اختلالات کیسه صفرا معمولا به حالتی دردی تیز و تیرکشنده در بین دو تیغه کتف احساس می‌شود. این درد گاهی در زیر کتف راست احساس می‌شود و ممکن است از ناحیه بالای شکم تا شانه‌ها و کتف منتشر شود. این درد معمولا بعد از خوردن یک وعده غذایی سنگین یا چرب ایجاد می‌شود.
• شکستگی استخوان: همانطور که گفته شد، شکستگی تیغه شانه امری غیرشایع است اما غیرممکن نیست. بر اثر حوادثی مانند تصادفات رانندگی ممکن است تیغه شانه دچار شکستگی شود که موجب درد بسیار شدید در کتف می‌شود.

 روش‌های درمان درد کتف

درمان‌های مختلفی برای درد کتف وجود دارد. روش‌های درمانی موثر در درجه اول به علت درد بستگی دارد. ممکن است یک بیمار با انجام اولین گزینه درمانی بهبود درد را تجربه کند در حالی که دیگر بیماران، قبل از بهبودی درد ناچار باشند چندین روش درمانی مختلف را امتحان کنند. برای درمان درد کتف می‌توان روش‌های زیر را در نظر گرفت:

• تحریک الکتریکی: این کار می‌تواند موجب شل شدن عضلات کتف و برطرف کردن اسپاسم عضلانی شود. در این روش توسط الکترودهایی که به پوست چسبانده می‌شوند، مقدار از جریان الکتریکی ضعیف به عضلاتی که تحت فشار هستند فرستاده می‌شود.
• ماساژ: گفته می‌شود که انجام ماساژ کتف یکی از بهترین و موثرترین روش‌ها برای ریلکس کردن و شل کردن عضلات این ناحیه و عضلات اطراف آن است. ماساز میوفاشیال کتف می‌تواند باعث کشش دادن عضلات منقبض کتف شود و درد را بهبود دهد.

• اولتراسوند: در این روش ابتدا ماده بیحسی موضوعی و ژل حاوی مواد ضدالتهاب به ناحیه مورد نظر اعمال می‌شود و سپس دستگاه اولتراسوند استفاده می‌شود. این روش می‌تواند در تسکین درد بسیار موثر باشد.
• درمان‌های کایروپراکتیک: درمان‌های کایروپراکتیک در واقع همان عمل جا انداختن در اصطلاح عامیانه است. حرکت دادن تیغه شانه برای جااندازی آن میتواند در جهت قدامی به خلفی یا در جهت جانبی به میانی باشد که این موضوع بسته به شرایط هر بیمار دارد. این کار حتما باید توسط یک متخصص کایروپراکتیک انجام شود.
• حرکات کششی: در اغلب اوقات، کشش دادن عضلات کتف و کمر در کنار سایر درمان‌ها مانند ماساژ میتواند بسیار موثر باشد. انجام حرکات کششی تاثیر سایر روش‌های درمانی را بیشتر می‌کند.
• بهبود حالت قرارگیری بدن: در مواقعی ممکن است درد کتف ناشی از قرارگیری بدن در حالت ناصحیح باشد یعنی شخص در هنگام نشستن یا خوابید یا ایستاده بدن خود را در وضعیت غلطی نگه می‌دارد و برای مثال قوز  می‌کند. در این موارد آموزش شیوه‌های صحیح قراگیری بدن در شرایط مختلف، بسیار موثر است. هنگام نشستن همیشه توجه کنید که بالای کمر و گردن شما خمیده نباشد و در راستای مناسب قرار داشته باشد.
• استراحت و کمپرس سرد: استراحت دادن همراه با استفاده منظم از کمپرس سرد می‌تواند درد و التهاب در ناحیه کتف را کاهش داده و موجب بهبود درد شود.
• داروهای غیرتجویزی: شما می‌توانید برای تسکین درد از برخی مسکن‌های خفیف غیرتجویزی که از داروخانه تهیه می‌کنید، استفاده کنید.
• جراحی: در موارد نادری لازم است عمل جراحی انجام شود. در مواردی که اختلالات یا آسیب کتف یا بافت‌های اطراف آن بسیار شدید است و به هیچ یک از درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهد، ممکن است انجام جراحی مد نظر قرار بگیرد.

  بهترین ورزش‌ها برای بهبود درد کتف چیست؟

انجام دادن ورزش و تمرینات ویژه فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی در درمان درد کتف دارد. ورزش کردن می‌تواند عضلات کتف و کمر را تقویت کند که امر تاثیر بسیار چشمگیری در کاهش درد کتف دارد. در ادامه به چند ورزش اشاره می‌شود که می‌تواند به کاهش درد شانه کمک کند. قبل از انجام این تمرینات با پزشک خود مشورت کنید تا مطموئن شوید این تمرینات برای شما مناسب هستند.

 کشش کتف

بایتسد و شانه‌های خود را شل  کنید. یکی از دستان خود را بالا بیاورید تا جایی که با شانه همراستا شود و سپس ان را به سمت قفسه سینه حرکت دهید و تاجای ممکن به قفسه سینه نزدیک کنید سپس دست خود را با کمک دست دیگر به آرامی به سمت قفسه سینه فشار دهید. این حالت را برای چند ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید. این حرکت کششی را 2 تا 4 بار تکرار کنید و سپس همین کار را برای دست دیگر نیز انجام دهید. این حرکت کششی برای کاهش تنش در عضلات کتف و شانه بسیار موثر است.

چرخش کتف

این حرکت ساده میتواند درد ناشی از اسپاسم و تنش در عضلات کتف، گردن و بالای کمر را بسیار کاهش دهد. بایستید و تصور کنید که یک طناب بالای سر شما است که آن را گرفته اید و شما را به سمت سقف می‌کشد. بازوهای خود را به سمت گوش‌های خود بیاورید و دستان خود را کشش دهید. شانه‌های خود را آهسته به یک سمت متمایل کنید و این حالت را چند ثانیه نگه دارید و سپس عضلات خود را شل کنید و سپس شانه‌ها را به سمت دیگر بچرخانید. این حرکت را دو تا چهار بار تکرار کنید. بر روی حرکت و کشش در شانه‌های خود تمرکز کنید تا تنش در عضلات از بین برود.

نزدیک کردن دو کتف به هم

اگر زمانی که پشت کامپیوتر یا میز کار خود هستید مرتبا قوز می‌کنید، این کار موجب فشار زیاد به کتف شما و تنش در عضلات می‌شود. این حرکت ساده موجب جااندازی کتف در محل صحیح خود و کاهش درد می‌شود. بایتسد و دو آرنج خود را به سمت عقب بکشید به طوری که دو تیغه‌ی کتف در بالای کمر به هم نزدیک شوند. این حالت را برای چند ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید. این حرکت را تا 10 بار تکرار کنید. این حرکت همچنین موجب باز شدن و کشش عضلات سینه نیز می‌شود که در کاهش درد کتف موثر است.

 کشش عضلات بالا و پایین گردن

دستان خود را تا ارتفاع مفصل شانه بالا بیاورید و سپس انگشتان خود را در هم قفل کنید. سعی کنید چانه خود را به سمت جلو حرکت دهید به طوری که بالای کمر کمی خم شود و کتف شما به سمت عقب کشیده شود. دستان خود را به سمت جلو کشش دهید که دو تیغه‌ی شانه تا جای ممکن از هم دور شوند. این حالت را برای چند ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید. این حرکت را 2 تا 4 بار تکرار کنید. این حرکت موجب کشش عضلات کتف پایین گردن و کاهش تنش در این نواحی می‌شود.

کشش عضلات بالای کمر

دستان خود را تا ارتفاع مفصل کتف بالا بیاورید و دستان خود را در هم قفل کنید. شانه‌های خود را به سمت جلو بکشید به نحوی که دو تیغه‌ی شانه در پشت کمر، از هم دور شوند و کشش را در بالای کمر خود حس کنید. این حالت را برای چند ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید. این حرکت را 2 تا 4 بار تکرار کنید. این حرکت موجب کشش عضلات بالای کمر و کاهش تنش در این ناحیه می‌شود.