درد بالای کمر در پشت بدن در «مهره‌های سینه‌ای» احساس می‌شود؛ ستون فقرات سینه در پشت قفسه سینه قرار دارد و بخش اعظم آن بین دو کتف قرار می‌گیرد. ناحیه ستون فقرات سینه به گونه‌ای خلق شده است که پایدار باشد، قفسه سینه را محکم نگه دارد و از اندام‌های حیاتی درون قفسه سینه محافظت کند. ستون فقرات ناحیه سینه معمولاً در برابر درد و آسیب‌دیدگی بسیار مقاوم است. درد این ناحیه غالباً پیامد وارد شدن فشار بلندمدت یا آسیبی است که باعث تحمیل بار بیش از حد به عضله‌ها یا مفصل‌های اطراف ناحیه قفسع سینه و دردناک شدن‌شان می‌شود. درد بالای کمر گاهی با علائم دیگری همراه است. چند روش و تکنیک برای درمان یا کاهش علائم درد بالای کمر مطرح شده است که آنها را در این مقاله توضیح می‌دهیم. همچنین برای‌تان خواهیم گفت که چه زمانی برای درد بالای کمر باید به پزشک مراجعه کنید.
علل و دلایل درد بالای کمر
درد بالای کمر ممکن است علت آشکاری داشته باشد، برای مثال کوتاه کردن پرچین، باغبانی یا بلند کردن بارهای سنگین می‌تواند علت درد بالای کمر باشد. ممکن است عضله هنگام ورزش کردن کشیده شده باشد. اما درد بالای کمر گاهی هیچ علت مشخصی ندارد.
در گذشته تصور می‌شد که حالت اندامی نامناسب یا حمل کوله‌پشتی باعث درد ناحیه قفسه سینه می‌شود، اما پژوهش‌ها این نظریه را تأیید نمی‌کند. امروزه متخصصان معتقدند که قرار گرفتن بدن در هر وضعیتی برای مدت طولانی می‌تواند منجر به درد شود و بهترین توصیه این است که مدت بسیار طولانی در یک وضعیت نمانید، چون ستون فقرات دوست دارد مرتب حرکت کند.
درد ناحیه صدری (قفسه سینه) ممکن است ناشی از استرس، نگرانی یا ناراحتی نیز باشد. بزرگسالان مبتلا به درد بالای کمر عموماً در ناحیه دیگری از بدن هم احساس درد و ناراحتی دارند.
افرادی که برای مدت‌های طولانی، بیشتر از 7 ساعت در روز، می‌نشینند یا افرادی که فعالیت کمی (کمتر از 150 دقیقه در هفته) دارند، معمولاً بیشتر دچار خشکی و درد در ناحیه قفسه سینه می‌شوند.
آسیب دیدن ستون فقرات قفسه سینه نیز می‌تواند دردی را به دنبال داشته باشد که برطرف شدنش معمولاً چند هفته یا چند ماه طول می‌کشد. تحرک و فعالیت معمول برای آنکه بدن بتواند خود را التیام بدهد، بسیار مهم است.
معمولاً یکی از موارد زیر علت درد بالای کمر است:
- مشکلات عضلانی: درد بالای کمر عموماً نتیجه تحریک شدن یا تنش عضلانی است که اصطلاحاً به آن درد میوفاسیال می‌گویند. درد میوفاسیال پیامد حالت اندامی نامناسب (برای مثال خم کردن رو به جلوی سر) یا نوع دیگری از تحریک عضله‌های بزرگ شانه و پشت بدن، از قبیل گرفتگی یا کشیدگی عضله است.
- اختلال مفصل: مفصل‌های مهره‌های قفسه سینه به دلایل مختلفی دردناک می‌شوند. برای مثال مشکل ساییدگی و پارگی غضروف در مفصل‌های فاست، در محل به‌هم متصل شدن مهره‌های صدری مجاور پیش می‌آید. همچنین احتمال دارد یکی از دنده‌ها جا‌به‌جا شود، در جای نامناسب نسبت به مهره قرار بگیرد و مشکل عدم‌هم‌ترازی پیش بیاید. ساییدگی یا آرتروز مفصل فاست و بیماری فرسایش دیسک در بسیاری از موارد هم‌زمان بروز می‌یابد.
البته درد بالای کمر دلایل محتمل بسیار دیگری نیز دارد که از آن جمله می‌توان به فتق دیسک مهره‌های قفسه سینه، انواع آرتریت و پوکی استخوان (شکستگی کمپرشن مهره‌ها) اشاره کرد.
ستون فقرات در ناحیه بالای کمر شامل مهره، دیسک و عصب می‌شود. هر کدام از این اجزاء می‌توانند سبب درد بالای کمر گردند. در اینجا بیشتر به آن پرداخته می شود.
چطور مهره های بالای کمر سبب درد می شوند؟
مهره‌های قفسه سینه به روش‌های مختلف باعث درد بالای کمر می‌شوند:
- آسیب‌دیدگی: تصادف یا برخورد می‌تواند باعث شکستگی، دررفتگی یا عدم‌هم‌ترازی مهره یا دنده شود.
- آرتروز: ساییدگی مفصل‌های فاست و یا مفصل‌های دنده‌ای، مهره‌ای (کوستوورتبرال) می‌تواند به متلاشی شدن غضروف بی‌انجامد و به التهاب، استئوفیت (خار استخوانی) و درد دامن بزند.
- پوکی استخوان: استخوان‌ها، به‌ویژه استخوان‌های زنان به مرور زمان ضعیف می‌شود. مهره‌های قفسه سینه بیماران دچار پوکی استخوان، به شدت در برابر شکستگی‌های کمپرشن دردناک آسیب‌پذیراند.
- کیفوز یا گوژپشتی: ستون فقرات ناحیه سینه گاهی قوز یا انحنای شدید رو به جلویی پیدا می‌کند که به آن کیفوز می‌گویند. هرچه گوژپشتی شدیدتر باشد، احتمال وارد شدن فشار به عضله‌ها و در نتیجه احساس درد در بالای کمر بیشتر می‌شود.
- اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات: انحنای غیرعادی جانبی ستون فقرات یکی از دلایل احتمالی درد بالای کمر است. اسکولیوز شدید درد بالای کمر را به دنبال دارد.
چطور دیسک‌های بالای کمر سبب درد می‌شوند؟
تمام دیسک‌های بین‌مهره‌ای بخشی از آب خود را در اثر بالا رفتن سن از دست می‌دهند و در نتیجه انعطاف‌پذیری دیسک کمتر می‌شود. به فرایند تدریجی خشک و ضعیف شدن دیسک، بیماری فرسایشی دیسک گفته می‌شود؛ این عارضه عموماً تا زمان شروع شدن درد یا دیگر علائم قابل توجه تشخیص داده نمی‌شود. بیماری فرسایشی دیسک عموماً همراه با آرتروز پیشرفت می‌کند.
اگر ساییدگی یا آسیب‌دیدگی باعث شود پارگی‌های به حد کافی بزرگی در لایه بیرونی دیسک ایجاد شود، احتمالاً مشکل فتق دیسک پیش می‌آید و لایه داخلی دیسک از پارگی‌های ایجادشده نشت می‌کند.
بعضی موارد فتق دیسک ساختار مجاور را ملتهب می‌کند و به درد و یا خشکی دامن می‌زند. اگر ریشه عصب قفسه سینه مجاور ملتهب شود، رادیکولوپاتی قفسه سینه با علائم درد، گزگز، بی‌حسی و یا ضعفی بروز می‌یابد که در شکم یا قفسه سینه منتشر می‌شود. چنانچه نخاع ملتهب شود، میلوپاتی قفسه سینه بروز می‌یابد که با درد، گزگز، بی‌حسی و یا ضعف هر نقطه‌ای از بدن که هم‌سطح با نخاع یا پایین آن باشد، همراه است؛ همچنین احتمال فلج شدن و یا اختلال در عملکردهای بدن مانند از دست دادن کنترل مثانه یا روده وجود دارد.
همچنین ممکن است خود دیسک دردناک شود، مانند زمانیکه عصب در عمق بیشتری از دیسک رشد می‌کند و با پروتئین‌های التهابی تماس پیدا می‌کند یا حالتی که پارگی دیسک یک عصب حساس را نیز درگیر می‌کند.
چطور عصب های بالای کمر سبب درد می شوند؟
چنانچه هر کدام از عصب‌های قفسه سینه به دلایلی مانند فتق دیسک قفسه سینه یا تنگ شدن فورامن ملتهب شود، رادیکولوپاتی صدری با علائمی مانند درد، گزگز، بی‌حسی ویا ضعف منتشرشونده در امتداد ریشه عصب بروز می‌یابد. این علائم معمولاً تابع الگوی گفته‌شده است و به موقعیت و عملکردهای ریشه عصب درگیر بستگی دارد. برای مثال رادیکولوپاتی T3 از طریق شاخه ریشه عصبی باعث منتشر شدن درد و علائم دیگر در قفسه سینه می‌شود که به عصب میان‌دنده‌ای تبدیل می‌شود و از مسیر بین دنده‌های سوم و چهارم عبور می‌کند. همچنین اگر شاخه عصب صدری‌ای که به پشت بدن می‌رود، ملتهب شود، درد و علائم دیگر در پشت بدن یا نزدیکی محل التهاب حس خواهد شد.
همچنین لازم به ذکر است که کشیدگی شدید عضله بین دنده‌ها، موسوم به عضله میان‌دنده‌ای، درد و التهاب عصب میان‌دنده‌ای و احتمالاً مشکل تنفسی را به دنبال خواهد داشت.
علائم و نشانه‌های همراه درد بالای کمر
درد ستون فقرات قفسه سینه در تمام بیماران یکسان نیست. درد برخی بیماران خفیف است و پس از چند روز برطرف می‌شود. اما درد بقیه مداوم است و انجام فعالیت‌های روزمره را مختل می‌کند. درد بالای کمر به شکل‌های زیر احساس می‌شود:
- دردی تیز و موضعی که در یک نقطه روی ستون فقرات یا یک سمت بدن احساس می‌شود.
- درد عمومی یا درد ضربان‌داری که ناحیه گسترده‌ای را درگیر می‌کند.
- خشکی‌ای که دامنه حرکتی معمول را محدود می‌کند.
چه هنگام باید به پزشک مراجعه نمود؟
درد بالای کمر اکثر بیماران ظرف یکی دو هفته بدون انجام دادن درمان بهبود می‌یابد. اما احتمال این که درد بالای کمر علتی جدی داشته باشد و پیامد درد در دیگر ناحیه‌های ستون فقرات نباشد، بیشتر است. فهرست مواردی که می‌تواند بیانگر وجود یک مشکل باشد، بسیار طولانی است. اگر از درد بالای کمر رنج می‌برید، وجود نشانه‌های هشدار و عامل‌های خطر زیر را بررسی کنید:
- آسیب‌دیدگی جدی که به تازگی رخ داده، مانند تصادف خودرو یا سقوط از بلندی
- آسیب جزئی یا حتی بلند کردن بارهای سنگین در افرادی که استخوان‌های‌شان به دلیل پوکی استخوان ضعیف شده است.
- سن زیر 20 یا بالای 50 در زمان شروع اولین حمله درد
- سابقه سرطان، سوءمصرف مواد مخدر، عفونت HIV، عارضه سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و مصرف طولانی‌مدت (شش ماه یا بیشتر) استروئید
- احساس کسالت عمومی داشتن: برای مثال تب و لرز و کاهش وزن غیرقابل‌توضیح
- به تازگی دچار عفونت باکتریایی شدن
- درد مداوم، شدید و تشدید شونده
- دردی که غیرمکانیکی باشد، یعنی نتیجه اسپرین یا استرین نباشد
- دردی که پس از 2 تا 4 هفته درمان بهتر نشود
- درد همراه با خشکی شدید صبحگاهی
- تغییر شکل ستون فقرات، از جمله ایجاد شدن توده یا برجستگی
- سوزن سوزن شدن، بی‌حسی یا ضعف پاهایی که شدید باشد یا به تدریج شدیدتر شود.
- بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع: بی‌اختیاری می‌تواند علامت تحت فشار بودن نخاع باشد.
روش‌های تشخیص درد بالای کمر
اگر درد بالای کمر دردی خفیف و موقتی باشد که توضیح آشکاری داشته باشد، برای مثال پس از شرکت در مسابقه طناب‌کشی شروع شود، پزشک احتمالاً روش درمان مناسبی را پیش از نوشتن دستور آزمایش توصیه می‌کند.
با این حال درد پشت بدنی که در ناحیه قفسه سینه، نه گردن یا کمر احساس شود، احتمالاً مشکلی جدی است، چنانچه درد مداوم یا شدید باشد یا با نشانه‌های هشدار اشاره شده در بخش علائم همراه باشد، پزشکان معمولاً آزمایش‌های مختلفی را تجویز می‌کنند. نوع آزمایش به عارضه‌هایی بستگی دارد که پزشک می‌خواهد احتمال ابتلا به آنها را رد کند. آزمایش‌های تشخیصی درد بالای کمر شامل آزمایش‌های خون مانند شمارش کامل خون و مارکرهای التهابی می‌شود، ممکن است MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) نیز انجام شود. رادیوگرافی ساده معمولی اطلاعات چندانی را در اختیار نمی‌گذارد، مگر آنکه ستون فقرات شکل غیرعادی داشته باشد یا پزشک به شکستگی مشکوک شده باشد.
روش‌های درمانی درد بالای کمر
چون درد بالای کمر غالباً پیامد تنش عضلانی و حالت اندامی نامناسب است، درمان اولیه با تمرکز بر رفع تنش با کشش و ماساژ و مصرف داروهای بدون نسخه‌ای، مانند استامینوفن یا ایبوپروفن انجام می‌شود. گرمادرمانی و یا سرمادرمانی نیز به کاهش درد و خشکی عضله کمک می‌کند. روش‌های زیر برای درمان درد بالای کمر کاربرد دارد:
- فیزیوتراپی و ورزش‌های خانگی: حرکات ورزشی که موجب کشش و تقویت عضلات کمر، شانه و شکم می‌شود، تعادل و انعطاف‌پذیری را افزایش می‌دهد.
- تجویز دارو: داروهایی مانند ضدالتهاب‌های خوراکی، مسدودکننده‌های عصبی و شل‌کننده‌های عضله شدت درد را کم می‌کنند. همچنین پچ‌ها و کرم‌هایی نیز وجود دارد که می‌توانید آنها را مستقیماً روی پوست ناحیه دردناک بزنید.
- تزریق در نقاطی که باعث درد می‌شوند (trigger points): اگر تنش و گرفتگی عضلانی در بخش میانی و بالای پشت بدن وجود داشته باشد، تزریق در نقاطی که علت درد هستند با هدف شل کردن عضلات و تحریک و فعال‌سازی مجدد صحیح آنها انجام می‌شود.
- تزریق در مفصل فاست: این روش گاهی ورم را کاهش می‌دهد و فشار روی مفصل‌های مولد درد را رفع می‌کند. پزشک تزریق در مفصل فاست را تحت هدایت رادیوگرافی، هم به عنوان ابزاری تشخیصی برای تعیین منشأ دقیق درد و هم به عنوان یک روش درمان انجام می‌دهد و داروی کورتیکواستروئید را برای کاهش ورم و تحریک دقیقاً در نقطه مورد نظر تزریق می‌کند. چنانچه تزریق در مفصل فاست موجب کاهش درد شود، رادیوفرکوئنسی عصب‌های مرتبط با مفصل‌های فاست قفسه سینه گاهی اوقات می‌تواند اثر ماندگارتری داشته باشد.
- تزریق استروئید در فضای اپیدورال: فتق یا ساییدگی دیسکی را که باعث التهاب عصب شده باشد، می‌توان با تزریق استروئید در فضای اپیدورال درمان کرد. یکی از علائمی که می‌تواند بیانگر منشأ عصبی درد باشد، احساس گزگز یا سوزشی است که از پشت بدن شروع می‌شود و رو به جلو در قفسه سینه یا معده پخش می‌شود.
- کمربند طبی: بیماران دچار شکستگی‌های کمپرشن ابتدا کمربند طبی را برای تثبیت مهره‌های شکسته در زمان جوش خوردن شکستگی می‌بندند، اما بیماران دچار درد شدید ممکن است متقاضی کیفوپلاستی یا ورتبروپلاستی باشند. متخصص ستون فقرات، سیمان استخوانی مخصوصی را در این دو عمل در استخوان شکسته فشرده‌شده تزریق می‌کند تا ارتفاع مهره را به اندازه مناسب برگرداند در نتیجه مهره دیگر به عصب‌های مجاور فشار نیاورد.
- سوزن زدن خشک: سوزن زدن خشک در نقاط حساس (trigger points) عملی تهاجمی است که انجام آن مستلزم فرو کردن سوزن‌هایی بسیار ظریف یا سوزن طب سوزنی در پوست و عضله است. این درمان نقاط حساس، میوفاسیالی را هدف می‌گیرد که نقاطی با تحریک‌پذیری شدید در عضله‌های اسکلتی هستند؛ این نقاط با گره ملموس بسیار حساسی در یک نوار محکم مرتبط هستند. سوزن زدن خشک نقاط ماشه‌ای را می‌توان در سطح بافت‌های عمقی یا سطحی انجام داد.
- بازآموزی حالت اندامی به کمک چسب: چسب زدن یا تیپینگ عموماً به عنوان یک تکنیک موقتی یا کمکی به کار برده می‌شود. ورزشکاران غالباً چسب زدن را به عنوان ساز و کاری برای محافظت از آسیب‌دیدگی قبلی به کار می‌برند. محدود کردن حرکت در ناحیه آسیب‌دیده، فشرده کردن بافت نرم برای کاهش ورم، حمایت از ساختارهای آناتومیک و جلوگیری از آسیب‌دیدگی مجدد از اهداف تیپینگ به شمار می‌آید. چسب زدن یکی از روش‌های توان‌بخشی یا پیشگیری (پروفیلاکسی) در مواردی است که بیمار به حمایت و پایداری نیاز دارد؛ تیپینگ نوعی ابزار کمک‌های اولیه برای پیشگیری از آسیب‌دیدگی و محافظت از ساختار آسیب‌دیده در زمان التیام یافتن است. نتایج استفاده از این تکنیک برای تسکین درد بالای کمر نویدبخش بوده است.
- اوزون‌تراپی: تزریق اوزون در ناحیه نزدیک به دیسک بالای کمر باعث کوچک شدن دیسک متورم می‌شود؛ این اتفاق گاهی در اولین تزریق و گاهی در سومین تزریق رخ می‌دهد. علائمی مانند درد و بی‌حسی پس از رفع ورم دیسک از بین می‌رود. تزریق اوزون در عضلات ستون فقرات فتق دیسک را به سرعت تغییر نمی‌دهد، اما چون درد را از همان اولین تزریق در حد قابل توجهی کمتر می‌کند، کیفیت زندگی بیمار را فوراً ارتقا می‌دهد. ازآن‌جا که خشکی عضلانی به مرور زمان در نتیجه بهبود یافتن عضلات برطرف می‌شود، اثر تنش‌های غیرعادی عضلانی بر ستون فقرات نیز برطرف می‌شود؛ در نتیجه هم درد تسکین پیدا می‌کند، هم حالت اندامی اصلاح می‌شود.
تزریق در مفصل فاست، تزریق در نقاط حساس، تزریق استروئید در فضای اپیدورال و رادیوفرکوئنسی درمان‌هایی کم‌تهاجمی هستند که می‌توان آنها را در مطب پزشک ظرف کمتر از 15 دقیقه انجام داد و غالباً موجب کاهش قابل توجه درد می‌شوند.
پرسش‌های پرتکرار
چرا درد بالای کمر یک نشانه هشدار است؟
درد بالای کمر بیشتر از درد گردن یا کمر می‌تواند ناشی از یک آسیب زمینه‌ای جدی باشد. البته علت درد بالای کمر بسیاری از بیماران خوش‌خیم و مکانیکی است. آسیب‌دیدگی شدید، مانند تصادف خودرو یا سقوط از بلندی از نشانه‌های هشدار آسیب‌دیدگی جدی احتمالی ستون فقرات به شمار می‌آید.
درد عصبی بالای کمر چگونه است؟
درد عصبی بالای کمر ممکن است به صورت درد خفیف عمقی مداوم، درد ناگهانی مانند برق‌گرفتگی یا درد تیز و ناگهانی احساس شود. درد عصبی بالای کمر می‌تواند مداوم یا متناوب باشد. چون درد در بخش‌های دیگر بدن پخش می‌شود، تشخیص دادن علت اصلی درد برای خود بیمار دشوار است.
درد بالای کمر کدام اندام‌ها را درگیر می‌کند؟
عصب‌هایی که از نخاع به مهره‌های قفسه سینه می‌روند، سیگنال‌ها را بین مغز و اندام‌های اصلی زیر منتقل می‌کنند:
- ریه‌ها
- قلب
- کبد
- روده کوچک
متخصص کایروپراکتیک می‌تواند درد بالای کمر را درمان کند؟
درمان دستی یا کایروپراکتیک بالای کمر، برای درمان اختلال مفصل قفسه سینه و شانه و سندرم خروجی قفسه سینه انجام می‌شود. هر زمان که اختلالات مزبور ارتباط مستقیمی با درد بالای کمر داشته باشد، می‌توانید به متخصص کایروپراکتیک مراجعه کنید.
درد بالای کمر در کدام نقطه حس می‌شود؟
مهره‌های قفسه سینه طولانی‌ترین ناحیه از ستون فقرات را تشکیل می‌دهند و از یک نظر پیچیده‌ترین بخش از ستون فقرات نیز به شمار می‌آیند. مهره‌های قفسه سینه که از بالا به مهره‌های گردن و از پایین به مهره‌های کمر متصل می‌شوند، از قاعده گردن تا شکم امتداد دارند.
روش صحیح نشستن برای بیماران دچار درد بالای کمر چگونه است؟
آن دسته از حالت‌های اندامی که با نشستن طولانی‌مدت و قوز کردن شانه‌ها همراه باشد، باعث گرفتگی عضلات بخش میانی پشت بدن می‌شود و در نتیجه قابلیت چرخیدن ستون فقرات را محدود می‌کند. بنابراین سعی کنید صاف بنشینید، پشت بدن را صاف و سر را در حالت خنثی نگه دارید.
دلایل درد بالای کمر در زنان چیست؟
درد بخش میانی و فوقانی پشت بدن دلایل بسیاری دارد که از آن جمله می‌توان به حالت اندامی نامناسب، استفاده بیش از حد، آسیب‌دیدگی عضله‌ها، رباط‌ها یا دیسک‌های حمایت‌کننده از ستون فقرات، شکستگی مهره، فشار روی عصب‌های نخاعی به دلیل مشکلاتی مانند فتق دیسک و آرتروز اشاره کرد.
