در اثر بیرون‌زدگی دیسک گردن، ماده نرم داخلی دیسک و پروتئین‌های التهابی وارد لایه محافظ خارجی دیسک و ستون فقرات می‌شوند. علائم دیسک گردن معمولا در اثر فشرده‌شدن یا ملتهب شدن ریشه عصب مجاور ایجاد شده و شامل بروز درد شدید در قسمت گردن و یا دست می‌باشد. امکان دارد دیگر ساختارهای مجاور مانند طناب نخاعی نیز دچار التهاب شده و دردناک شوند. در این مقاله، در مورد شایع‌ترین علائم دیسک گردن موارد لازم شرح داده می‌شوند. جهت درمان عارضه دیسک گردن و به منظور کاهش عوارض مرتبط با درمان بایستی به پزشک باتجربه مراجعه شود.
علائم بیرون‌زدگی دیسک گردن
برخی از شایع‌ترین علائم بیرون‌زدگی دیسک گردن عبارتند از:
گردن‌درد
درد معمولا در قسمت عقب و یا بخش جانبی گردن ایجاد می‌شود. درد ممکن است خفیف باشد و در زمان لمس بروز کند و یا امکان دارد شدید باشد. در صورتی که درد خفیف باشد، ممکن است بیمار آن را نادیده بگیرد و یا امکان دارد درد شدید بوده و در فعالیت‌های روزانه مانند توانایی لباس پوشیدن، تمرکز کردن و یا خوابیدن اختلال ایجاد کند. در برخی از موارد گردن‌درد می‌تواند سبب گرفتگی یا سفتی گردن و کاهش دامنه حرکتی شود.
زمان بروز گردن‌درد شامل موارد زیر می‌باشد:
- درد حاد: دردی که کمتر از 4 هفته طول می‌کشد.
- درد نیمه حاد: دردی که بین 4 تا 12 هفته ادامه دارد.
- درد مزمن: دردی که سه ماه یا بیشتر طول می‌کشد.
امکان دارد گردن‌درد شدید باشد و تنها در یک ناحیه ایجاد شود و یا ممکن است که خفیف باشد ولی در ناحیه وسیع‌تری بروز کند. در برخی از مواقع درد به سر منتقل شده و یا باعث بروز سردرد می‌شود. بروز علائم فتق دیسک گردن می‌تواند باعث شود تا درد با اسپاسم عضلانی در قسمت گردن، قسمت فوقانی کمر یا اطراف استخوان کتف همراه باشد. در ارتباط با بروز علائم دیسک گردن در دست‌ها بایستی توجه شود که در برخی از مواقع امکان دارد درد شدید یا احساس گزگز به شانه‌ها و یا دست‌ها منتقل شود.
درد ریشه عصب یا رادیکولار
این نوع درد می‌تواند در اثر فشردگی عصب در قسمت گردن ایجاد شده و به شانه‌ها، دست‌ها و یا انگشتان منتقل شود. درد رادیکولار در برخی از مواقع باعث ایجاد حس گرما شده و یا حسی شبیه شوک الکتریکی دارد.
رادیکولوپاتی گردنی
فشردگی عصب و یا التهاب ریشه عصب می‌تواند باعث ایجاد بی‌حسی و یا ضعف در قسمت شانه‌ها، دست‌ها و یا انگشتان شود. درد رادیکولار ممکن است در برخی از مواقع با رادیکولوپلاتی همراه باشد. ممکن است درد رادیکولاپاتی گردنی ناشی از دیسک گردن در مقایسه با درد ناشی از خار استخوانی، شدیدتر باشد؛ چرا که لایه داخلی دیسک حاوی پروتئین‌های التهابی است که می‌تواند بر روی ریشه عصب فشار وارد کند. واکنش شیمیایی ناشی از این مسئله، می‌تواند سبب بروز درد و آسیبدیدگی شود.
علائم رادیکولوپاتی گردنی ممکن است از قسمت گردن تا انگشتان دست ایجاد شده و امکان دارد شامل موارد زیر باشد:
- درد شدید
- احساس گزگز
- بی‌حسی که ممکن است با احساس گزگز همراه باشد.
- ضعف که می‌تواند بر قدرت شانه‌ها و یا دست‌ها اثر بگذارد.
علائم رادیکولوپاتی به محل بروز آسیبدیدگی دیسک و ریشه عصب که تحت فشار واقع شده، بستگی دارد. برای مثال، رادیکولوپاتی C6 می‌تواند سبب بروز علائم در انگشت شست و اشاره شود، درحالی که رادیکولوپاتی C8 می‌تواند سبب ایجاد علائم در انگشت کوچک شود.
درد ناشی از رادیکولوپاتی گردنی معمولا زمانی که ماده التهابی دیسک بر ریشه عصب فشار وارد کند، شدیدتر است. علائم دیسک گردن در نوجوانان و جوانان با گذشت زمان کاهش پیدا می‌کنند چرا که پروتئین‌های التهابی کمتری از دیسک آزاد می‌شود.
علائمی که در وضعیت‌های مختلف قرارگیری سر یا انجام برخی فعالیت‌ها تشدید می‌شوند.
درد و علائم دیسک گردن در زمان انجام فعالیت‌هایی مانند ورزش کردن یا بلند کردن اجسام سنگین تشدید می‌شوند. وضعیت قرارگیری سر مانند چرخش به یک طرف یا خم کردن گردن به طرف جلو می‌تواند سبب تشدید درد شود.
گرفتگی یا سفتی گردن
درد و التهاب ناشی از دیسک گردن می‌تواند سبب محدودیت حرکات گردن و کاهش دامنه حرکتی شود. میزان سفتی گردن ممکن است از لحاظ شدت، متفاوت باشد و از درد خفیف و تا درد شدید متغیر باشد. معمولا تلاش برای قرارگیری گردن در جهت یا وضعیت خاص سبب بروز درد خواهد شد.
میزان کاهش حرکت گردن می‌تواند بر سطح فعالیت تاثیر بگذارد. برای مثال، اگر شخص نتواند سر خود را بدون بروز درد شدید بچرخاند، بایستی تا زمان بهبود علائم دیسک گردن پیشرفته از رانندگی خودداری شود. الگوی درد و نقایص عصبی تا حد زیادی با توجه به محل بروز دیسک گردن تعیین می‌شود.
علائم دیسک گردن ناشی از مشکلات مرتبط با ریشه عصب
ستون فقرات در قسمت گردن دارای 7 مهره است که بر روی یکدیگر قرار دارند و با حروف C1 تا C7 نام‌گذاری شده‌اند. دیسک‌های بین مهره‌ای بین بدنه مهره‌های مجاور قرار دارند. برای مثال، دیسک C5-C6 بین مهره‌های C5 و C6 قرار گرفته‌اند. در اثر بیرون‌زدگی دیسک C5-C6، امکان دارد بر ریشه عصب C6 فشار وارد شود. علائم دیسک گردن بسته به ریشه عصب تحت فشار متفاوت هستند. برای مثال:
C4-C5 (ریشه عصبC5)
درد در قسمت C2-C5 امکان دارد به طور ناگهانی پس از آسیبدیدگی بروز کرده و یا ممکن است با گذشت زمان ایجاد شود. علائم معمولا در قسمت سر، گردن، شانه و یا دست‌ها بروز می‌کنند.
علائم متداول ناشی از آسیب در قسمت C2-C5 می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد متوسط تا شدید در قسمت گردن، شانه یا بخش فوقانی دست‌ها. امکان دارد درد از قسمت فوقانی گردن به قسمت عقب سر گسترش پیدا کرده و سبب بروز سردرد سرویکوژنیک (سردرد گردنی) شود. ممکن است درد در اثر حرکات گردن و یا دست تشدید شود.
- بی‌حسی در یک یا چند بخش از ساعد، دست یا انگشتان
- ضعف در شانه، آرنج یا مچ که معمولا بر حرکت این مفاصل تاثیر می‌گذارد.
- آسیبدیدگی عصب میان‌بندی یا فرنیک می‌تواند سبب دشواری در تنفس یا عدم توانایی در تنفس شود.
فشردگی طناب نخاعی در بخش حرکتی C2-C5 می‌تواند سبب بروز درد، ضعف یا فلج در دست‌ها یا پاها شود. در برخی از موارد ممکن است از دست دادن کنترل روده یا مثانه ایجاد شود.
معمولا در زمان درمان درد ناشی از مشکل در قسمت حرکتی C2-C5، ابتدا از روش‌های غیر جراحی استفاده می‌شود (مگر در موارد درد ناشی از فشردگی طناب نخاعی که در بالا ذکر شد). اگر درد پس از 3 تا 6 ماه درمان غیر جراحی ادامه داشته باشد و یا بی‌حسی و ضعف تشدید شوند، امکان دارد از جراحی استفاده شود.
C5-C6(ریشه عصبC6)
در اثر آسیب در این قسمت امکان دارد درد، احساس گزگز و بی‌حسی در قسمت انگشت شست دست ایجاد شود. همچنین ممکن است در عضلات قسمت جلوی بازو و عضلات باز کننده مچ در بخش ساعد، ضعف بروز کند. بیرون‌زگی دیسک در قسمت C5-C6 بسیار شایع می‌باشد.
C6-C7(ریشه عصبC7)
آسیب دیسک یا مهره در بخش حرکتی C6-C7 می‌تواند بلافاصله و یا با تاخیر سبب بروز علائم شود. امکان دارد درد در قسمت پایین ناحیه گردن ایجاد شده و معمولا با سفتی گردن همراه است.
زمانی که عصب C7 دچار فشردگی شود، امکان دارد علائم زیر ایجاد شوند:
- درد در قسمت گردن که به شانه و انگشت میانی گسترش پیدا می‌کند.
- بی‌حسی در قسمت کف دست، انگشت اشاره و انگشت میانی
- ضعف در قسمت بازو، ساعد، آرنج، و مچ و تاثیر ضعف بر حرکت این قسمت‌ها
در صورت آسیبدیدگی ستون فقرات در قسمت C6-C7، امکان دارد درد، ضعف و یا فلج در یک یا چند بخش از بدن در زیر سطح آسیب‌دیده ایجاد شود. ممکن است در برخی از موارد کاهش عملکرد روده، مثانه و یا تنفس بروز کند. معمولا در ابتدا از روش‌های غیر جراحی برای درمان این نوع آسیبدیدگی استفاده می‌شود. در صورت وجود بی‌ثباتی و یا عدم تاثیر روش‌های غیر جراحی ممکن است از جراحی استفاده شود. موارد فوق در ارتباط با علائم دیسک گردن حاد جزو الگوهای درد مرتبط با بیرون‌زدگی دیسک به شمار می‌روند ولی امکان دارد علائم همیشه به این صورت ظاهر نشوند و در نتیجه در برخی از افراد علائم دیسک گردن متفاوت می‌باشد.
علائم غیر متداول دیسک گردن
در صورت بروز فشردگی یا التهاب در طناب نخاعی، علائم شامل موارد زیر می‌باشند:
- درد، احساس گزگز، و یا ضعف در هر دو دست یا هر دو پا
- مشکلات مرتبط با هماهنگی یا راه رفتن
- دشواری در کنترل روده یا مثانه
هر یک از علائم فوق به رسیدگی سریع پزشکی نیاز دارد.
سوال‌های رایج در مورد علائم دیسک گردن
بیرون‌زدگی دیسک گردن باعث بروز چه علائمی می‌شود؟
در اثر بیرون‌زدگی دیسک گردن امکان دارد بیشترین میزان درد در شانه و دست‌ها ایجاد شود. این نوع درد ممکن است در زمان سرفه، عطسه و یا قرارگیری در وضعیت‌های خاص به دست‌ها یا پاها منتقل شود.
عارضه بیرون‌زدگی دیسک گردن به چه میزان خطرناک می‌باشد؟
در اثر بیرون‌زدگی دیسک گردن امکان دارد بر ریشه عصبی مجاور فشار وارد شود. این حالت می‌تواند سبب بروز رادیکولوپاتی گردنی و ایجاد علائم درد، احساس گزگز، بی‌حسی و یا ضعف شود و ممکن است این علائم به شانه و دست‌ها منتقل شود.
علائم بیرون زدن دیسک گردن در ناحیهC5 C6شامل چه مواردی است؟
امکان دارد درد، احساس گزگز و یا بی‌حسی در ناحیه شست دست ایجاد شود. ممکن است ضعف نیز در عضلات جلوی بازو و عضلات باز کننده مچ در ساعد بروز کند. بیرون‌زدگی دیسک در ناحیه C5-C6 شایع می‌باشد.
علائم بیرون‌زدگی دیسک گردن در ناحیهC6/C7شامل چه مواردی است؟
در این حالت علائم معمولا شامل گردن‌درد و درد در دست‌ها، ضعف در دست‌ها و بازوها، درد در شانه و قفسه سینه، تعریق غیر قابل کنترل، سردرد و موارد دیگر می‌باشد. در بسیاری از موارد، این عارضه اشتباه تشخیص داده می‌شود.
علائم بیرون‌زدگی دیسک گردن در ناحیهC4 C5شامل چه مواردی می‌باشد؟
بیرون‌زدگی در این ناحیه سبب بروز ضعف در عضلات دلتوئید شده و درد به شانه‌ها نیز منتقل می‌شود. همچنین ضعف در عضلات جلوی بازو ایجاد شده و درد نیز به قسمت عقب گردن، عضلات بازو و ساعد، انگشت اشاره و شست منتقل می‌شود.
بیرون‌زدگی دیسک در قسمتC4/C5/C6/C7بر چه اعصابی اثر می‌گذارد؟
عصب میان‌بندی یا فرنیک از اعصاب در قسمت C3، C4 و C5 منشأ گرفته و به قسمت دیافراگم عصب‌رسانی می‌کند. ریشه‌های عصبی C5، C6 و C7 عصب بلند توراسیک را ایجاد کرده که این عصب مسئول کنترل عضله دندانه‌ای قدامی است.
آیا بیرون‌زدگی دیسک گردن می‌تواند سبب بروز خستگی شود؟
اگر ستون فقرات از راستای خود خارج شده باشد، بقیه قسمت‌های بدن بایستی جهت حفظ وضعیت صحیح انرژی بیشتری صرف کنند. اگر اعصاب دچار فشردگی شده و عضلات نیز سفت باشند، بدن انرژی بسیار زیادی مصرف خواهد کرد. در این حالت شخص احساس خستگی می‌کند.
در چه مواقعی بیرون‌زدگی دیسک گردن یک فوریت پزشکی محسوب می‌شود؟
در صورتی که بیرون‌زدگی دیسک گردن سبب بروز بی‌حسی شود و این بی‌حسی با گذشت زمان تشدید شود، در این حالت بیرون‌زدگی دیسک یک فوریت پزشکی محسوب می‌شود. وجود ضعف پیش‌رونده و یا ضعیف شدن دست‌ها نیز نشان‌دهنده فوریت پزشکی می‌باشد. بی‌حسی پیش‌رونده و یا ضعف در پاها نیز یک فوریت پزشکی به شمار می‌رود.
علائم دیسک گردن در بخشC3-C4شامل چه مواردی است؟
- دشواری در راه رفتن
- احساس گزگز که از بدن به پاها منتقل می‌شود.
- دشواری در استفاده از دست‌ها در ارتباط با مهارت‌های حرکتی ظریف
- از دست دادن تعادل و هماهنگی
بیرون‌زدگی دیسک بیشتر در چه قسمتی از گردن ایجاد می‌شود؟
بیرون‌زدگی دیسک در بیشتر موارد، در قسمت C5-6 و C6-7 ایجاد می‌شود. آسیبدیدگی ناشی از دیسک گردن در 90 درصد از موارد در همین قسمت بروز می‌کند. در توان‌بخشی جهت کمک به تسکین گردن‌درد ناشی از اسپاسم عضلانی یا فشردگی عصب، از ترکشن یا کشش ستون فقرات در قسمت گردن استفاده می‌شود.
چه زمانی از جراحی ستون فقرات در قسمت گردن استفاده می‌شود؟
در صورتی که علائم عارضه تخریبی دیسک گردن با وجود استفاده از گزینه‌های مختلف درمانی برای مدت 6 ماه ادامه داشته باشند امکان دارد از جراحی برای درمان عارضه استفاده شود. چنانچه احساس گزگز، بی‌حسی، ضعف و یا مشکلات مرتبط با هماهنگی شدید باشند و یا با گذشت زمان تشدید شوند، ممکن است به جای انتظار برای مدت چند ماه از روش جراحی استفاده شود.
