وقتی سطوح مفصلی آرنج از هم جدا شوند، آرنج دچار دررفتگی میشود. در رفتگی آرنج میتواند کامل و یا جزئی باشد. در دررفتگی کامل، سطوح مفصلی بهطور کامل از هم جدا میشوند. در دررفتگی جزئی، سطوح میزان کمی از هم جدا میشوند. به دررفتگی جزئی آرنج، “نیمه دررفتگی” نیز گفته میشود.
آناتومی آرنج
موقعیت طبیعی استخوانهای آرنج
سه استخوان گرد هم میآیند تا مفصل آرنج را تشکیل دهند. استخوان هومروس استخوانی است که در بازو قرار دارد. دو استخوان از ساعد (زند زبرین و زند زیرین) بخش پایینتر آرنج را شکل میدهند. هرکدام از این استخوانها شکل منحصربهفرد خود را دارند. رباطهای متصل شده به استخوانها مفصل آرنج را در موقعیت مناسب خود قرار میدهند. مفصل آرنج هم مفصل لولایی در نظر گرفته میشود و هم مفصل گوی و کاسهای. با به انقباض درآمدن ماهیچهها، آرنج میتواند دو حرکت منحصربهفرد خود را داشته باشد.
- خم و راست شدن: آرنج از طریق یک مفصل لولایی میتواند خم و راست شود. به این نوع حرکت خم شدن یا فلِکسیون و راست شدن یا اِکستانسیون میگویند.
- حرکت چرخشی: حرکت چرخشی مفصل آرنج از طریق مفصل گوی و کاسهای انجام میگیرد. در این حالت میتوان دست را به سمت بالا و یا پایین چرخش داد، به این حرکات پرونیشن و سوپنیشن میگویند.
آسیب و دررفتگی آرنج میتواند هرکدام از این حرکات را تحت تأثیر قرار دهد.
آناتومی طبیعی آرنج، رباطهای آرنج
علتها و دلایل نیمه دررفتگی آرنج
بیثباتی آرنجها رایج نیست. معمولاً جابجایی مفصلی آرنج زمانی رخ میدهد که افراد از سمت دست خود بر روی زمین میافتند. زمان زمین خوردن، نیروی شدیدی به آرنج وارد میشود. معمولاً این ضربهها یک نیروی چرخشی بر مفصل آرنج وارد میکنند. این نیروی باعث میشود مفصل آرنج از جای خود جابهجا شود.
همچنین در حوادث رانندگی هم شاهد این نوع دررفتگی آرنج دست هستیم، زمانی که سرنشینان خودرو با دست به جلوی ماشین برخورد میکنند. نیروی که از طریق بازو به آرنجها وارد میشود میتواند باعث جابجایی مفصل آرنج شود. مفصل آرنج بهواسطه ترکیبی از استخوانها، رباطها و عضلات ثبات خود را حفظ میکند. هرگونه آسیبی به هریک از این ساختارها میتواند درجات مختلفی از دررفتگی مفصل آرنج را ایجاد نماید.
دررفتگی کامل آرنج
در دررفتگی ساده، آسیب عمدهای به استخوانها وارد نمیشود. در دررفتگیهای شدید، ممکن است به استخوان و رباطها صدمات شدیدی واردشده باشد. در دررفتگی شدید، عروق خونی و اعصابی که از آرنج عبور میکنند، ممکن است دچار آسیبدیدگی شوند. اگر این اتفاق روی دهد، خطر از دست رفتن بازو وجود خواهد داشت. برخی افراد با شلی یا لقی رباطها به دنیا می ایند. در این افراد احتمال دررفتگی مفصل آرنج افزایش مییابد. برخی از افراد از بدو تولد عمق شیار استخوان زند زیرین شان در قسمت مفصل لولایی، کم میباشد. آنها نیز بیشتر در معرض دررفتگی و بیثباتی شانه قرار میگیرند.
علائم
دررفتگی کامل آرنج بسیار دردناک و بسیار آشکار است. بازوی تغییر شکل داده و ممکن است پیچوتاب مشهودی در آرنج دیده شود.
دررفتگی جزئی آرنج (نیمه دررفتگی)
تشخیص دررفتگی جزئی یا نیمه دررفتگی آرنج میتواند دشوارتر باشد. معمولاً نیمه دررفتگی آرنج پس از یک حادثه اتفاق میافتد. ازآنجاکه استخوانهای آرنج فقط مقداری جابهجاشدهاند، استخوانها میتوانند خودبهخود تغییر مکان داده و ظاهری طبیعی به آرنج بدهند. در این حالت معمولاً آرنج نسبتاً خوب حرکت میکند، اما ممکن است همراه با درد باشد. ممکن است جلو یا پشت آرنج دچار کبودی شده باشد، احتمال دارد رباطها کشیده یا پاره شده باشند. اگر رباطها بهطور کامل ترمیم نشده باشند، احتمال دارد در طی زمان، نیمه دررفتگی آرنج دوباره ظاهر گردد.
تشخیص
پزشک بازوی شما را معاینه خواهد کرد. همچنین حساسیت به لمس، تورم و تغییر شکل آرنج و دست شما بررسی خواهد شد. پوست و گردش خون بازو ارزیابی میگردد. جریانهای عصبی مچ دست نیز تست میشود. اگر زمان جابهجایی مفصل، عروق نیز آسیبدیده باشند، هنگام لمس، دستها سرد خواهند بود. همچنین رنگ پوست دست نیز ممکن است سفید یا بنفش گردد. علت سردی دست، نرسیدن خون گرم به دستها میباشد. همچنین مهم است وضعیت اعصاب دست نیز مورد ارزیابی قرار گیرد. اگر اعصاب در طول دررفتگی، آسیبدیده باشند، ممکن است قسمتی یا کل دست دچار بیحسی شود. ممکن است برای تعیین آسیبدیدگی استخوانها، تصویربرداری اشعه ایکس لازم باشد. همچنین اشعه ایکس میتواند جهت دررفتگی را نشان دهد. برای بررسی و تأیید دررفتگی و بیثباتی آرنج، تصویربرداری با کمک اشعه ایکس بهترین گزینه میباشد. اگر جزئیات آسیبدیدگی در تصویربرداری اشعه ایکس نامشخص باشد ممکن است از سیتی اسکن نیز کمک گرفته شود. اگر بررسی رباطها مهم باشد، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) میتواند مفید باشد. بااینحال، ممکن است پزشک منتظر جواب سیتی اسکن و MRI نماند. معمولاً این ازمایشات بعد از جااندازی آرنج گرفته میشوند.
درمان
درمان دستی
اگر بیمار کاملاً معاینه شود و دقیقاً مشخص گردد که استخوانها آسیب ندیدهاند، مراقبتهای اولیه و تحت کشش قرار دادن آرنج را میتوان آغاز نمود. درواقع این کار در زمان صرفهجویی میکند و باعث میشود بیمار سریعتر دردش کاهش یافته و به آرامش برسد.
نکات کلیدی در این خصوص عبارتاند از:
- این روش برای بیمار بسیار رضایتبخش است زیرا که بهسرعت مفصل جابجا شده در موقعیت خود قرارگرفته و بیمار آسوده میشود.
- درمان دستی باید تنها پس از بررسیهای دقیق انجام شود و در این حالت باید سر استخوان زند زبرین را به موقعیت صحیح خود در میان رباطهای حلقوی، بازگرداند. بهطورکلی دو روش ارائه خواهد شد. هر دو روش ساده و مؤثر بود و توسط تصاویر کاملاً قابلدرک میباشند:
تکنیک درمان دستی: سوپنیشن
- آرنج آسیبدیده را با یک دست نگهدارید، تا آرنج بیحرکت بماند. سعی کنید سر استخوان زند زبرین را در محل خودش قرار دهید (معمولاً با انگشت شست).
- با دست دیگر ساعد را فشار داد و آن را به سمت داخل بدن خم نماید، سپس آرنج را تا کنید.
- یک صدای کوچک و یا یک جابهجایی ناگهانی را در سر استخوان زند زبرین حس خواهید کرد، این نشان میدهد که مفصل جاافتاده است.
- برخی افراد توصیه میکنند که مقداری سر استخوان زند زبرین را فشار دهید.
- برخی افراد توصیه میکنند، بهجای خم کردن آرنج آن را بازنمایید، اما شواهد نشان میدهد که این توصیهها چندان مؤثر نیستند.
بر سر استخوان زند زبرین فشار وارد کنید.
درحالیکه کف دست رو به اسمان است ساعد را خم نمایید.
آرنج را تا نمایید.
تکنیک درمان دستی: پرونیشن
این روش ممکن است مؤثرتر باشد:
- همانند بالا با یک دست بر سر استخوان زند زبرین فشار وارد کنید. (اجازه دهید انگشت شست سر استخوان زند زبرین را بگیرد)
- درحالیکه با دست دیگر مچ دست آسیبدیده را گرفتهاید، آرنج را به سمت داخل بدن چرخانده و تا نمایید.
- جا افتادن آرنج باید احساس شود.
بر سر استخوان زند زبرین فشار وارد کنید.
بهطور کامل ساعد را بهطرف داخل بچرخانید و سپس آرنج را تا نمایید.
مراقبتهای بعدی
- اگر درد کاهش یابد و عملکرد مفصل دوباره به حالت قبلی بازگردد، مراقبت خاصی نیاز نمیباشد. بااینحال، مشاوره با پزشک جهت ارزیابی وضعیت و جلوگیری از دررفتگی مجدد میتواند مفید باشد.
- اگر ارجاع به مراکز درمانی و رادیوگرافی موردنیاز بود و یا عمل جااندازی در ظاهر ناموفق بود، مراقبتهای پزشکی بعدی موردنیاز است. پس از 24 تا 48 ساعت کاهش علائم بیمار و بازگشت عملکرد مفصل باید توسط پزشک تأیید گردد.
- ممکن است برای حمایت از بازوی بیمار از یک اسلینگ یا آرنجبند طبی استفاده گردد. درصورتیکه عملکرد آرنج نیم ساعت بعد از درمان دستی مورد رضایت بیمار قرار نگیرد ممکن است چهار روز بعد، درمان دستی دوباره تکرار شود.
فیزیوتراپی
نشان دادهشده است که تمرینات مخصوص حفظ و افزایش دامنه حرکتی مفصل، میتواند در درمان دررفتگی آرنج موثر باشد و آن را کاهش دهد. بااینحال، بیحرکتی آرنج آسیبدیده به مدت طولانیتر از 3 هفته (در پی دررفتگی آرنج) با از دست دادن دامنه حرکتی مفصل مرتبط است.
- ماساژ بافت نرم
- طب سوزنی
- TENS (تحریک الکتریکی)
- اولتراسوند
- سوزن خشک
- الکتروتراپی
- مهاربند
- سرما / گرما درمانی
