فیزیوتراپی برای پارگی دیسک کمر

مشکل پارگی دیسک کمر زمانی پیش می‌آید که ماده ژلاتینی نرم مرکز دیسک از دیواره سخت خارجی دیسک بیرون بزند. پارگی دیسک کمر عارضه بسیار دردناکی است، اما درمان آن معمولاً به جراحی نیاز ندارد. پزشکان غالباً فیزیوتراپی را برای درمان علائم پارگی دیسک کمر توصیه می‌کنند. تکنیک‌های فیزیوتراپی برای درمان پارگی دیسک کمر را در این مقاله برای‌تان توضیح می‌دهیم، پس در ادامه با ما همراه باشید.

فواید فیزیوتراپی برای پارگی دیسک کمر چیست؟

از جمله مزایای فیزیوتراپی برای درمان پارگی دیسک کمر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش درد و علائم دیگر: متخصص فیزیوتراپی به بیمار کمک می‌کند تا متوجه شود که چگونه می‌تواند از فعالیت‌های دامن‌ زننده به آسیب‌ دیدگی خودداری کند یا این فعالیت‌ها را تعدیل کند تا فرایند ترمیم شروع شود. فیزیوتراپیست درمان‌ها و فناوری‌های گوناگونی را برای کنترل و کاهش درد و علائم به کار می‌گیرد.
• اصلاح حالت اندامی: اگر متخصص فیزیوتراپی متوجه شود که حالت اندامی نامناسب موجب پارگی دیسک شده است، روش اصلاح حالت اندامی را به بیمار آموزش می‌دهد. به‌ این‌ ترتیب فشار کمتری به ناحیه آسیب‌ دیده وارد می‌شود و فرایند التیام با بیشترین سرعت ممکن شروع می‌شود و پیشرفت می‌کند.
• افزایش حرکت: متخصص فیزیوتراپی فعالیت‌ها و درمان‌های خاصی را انتخاب می‌کند که به بازیابی دامنه حرکتی عادی مفاصل خشک کمک می‌کند. برای مثال فیزیوتراپیست حرکات غیرفعالی را برای حرکت دادن ستون فقرات شروع می‌کند. انجام دادن حرکات فعال و تمرین‌های کششی توسط خود بیمار نیز به تدریج شروع می‌شود. می‌توانید حرکات فیزیوتراپی را برای تسهیل فرایند التیام و تسکین درد در خانه و محل کار انجام بدهید.
• افزایش انعطاف‌پذیری: متخصص طب فیزیکی تعیین می‌کند که کدام یک از عضلات درگیر گرفته و منقبض‌اند. سپس کشش آن‌ها را شروع می‌کند و روش انجام دادن حرکات کششی این عضلات را به بیمار آموزش می‌دهد تا ورزش‌ درمانی را در خانه ادامه بدهد.
• افزایش قدرت: اگر متخصص طب فیزیکی متوجه ضعیف شدن یا آسیب دیدن عضلات شود، حرکات مناسبی را برای بازیابی مستمر قدرت و چابکی عضلات انتخاب می‌کند و به بیمار آموزش می‌دهد. حرکات قدرتی عضلات مرکزی در صورت پارگی دیسک کمر و گردن برای بازیابی قدرت و هماهنگی عضلات دور کمر، مفاصل ران، شکم و لگن توصیه می‌شود.
• افزایش استقامت: بازیابی استقامت عضلانی پس از آسیب‌ دیدگی مهم است. متخصص فیزیوتراپی برنامه ورزش‌ درمانی را برای برگرداندن استقامت به میزان قبل از آسیب‌ دیدگی و افزایش آن تهیه می‌کند.
• آموزش برنامه ورزش‌ درمانی برای خانه: متخصص طب فیزیکی تمرین‌های قدرتی، کششی و کاهش درد را به بیمار آموزش می‌دهد تا در خانه انجام بدهد. برنامه ورزش‌ درمانی مطابق با نیازهای خاص هر بیمار تهیه می‌شود. اگر این تمرین‌ها را طبق دستورات متخصص انجام بدهید، روند بهبودتان تسریع خواهد شد.
• بازگشت به سطح فعالیت قبلی: متخصص طب فیزیکی درباره میزان فعالیت‌تان با شما صحبت می‌کند و اهداف مرتبط با بهبود عملکرد در محیط کاری، ورزشی و زندگی خانوادگی‌تان را با توجه به این گفتگو تعیین می‌کند. طرح درمان کمک‌تان می‌کند تا به ایمن‌ترین، سریع‌ترین و مؤثرترین روش ممکن به اهداف‌تان برسید. متخصص «مکانیک صحیح بدن»، یعنی روش‌های مناسب انجام دادن وظایف و بلند کردن اشیای سنگین، را در مواجهه با آسیب‌ دیدگی‌های ستون فقرات مانند پارگی دیسک به بیماران آموزش می‌دهد. این آموزش‌ها به محافظت از ستون فقرات در برابر آسیب‌دیدگی‌های آتی کمک می‌کند.

معاینات قبل از شروع فیزیوتراپی پارگی دیسک کمر

متخصص فیزیوتراپی ارزیابی کاملی را انجام می‌دهد که شامل بررسی پرونده پزشکی می‌شود. همچنین متخصص سؤالات دقیقی را درباره آسیب‌ دیدگی می‌پرسد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد چه زمانی و چطور شروع شد؟
• درد در چه زمانی از روز بیشترین شدت را دارد؟
• چه نوع ناراحتی‌ای را در کدام نقطه حس می‌کنید؟
• چه کارهایی را الان نمی‌توانید به دلیل درد در زندگی روزمره انجام بدهید؟

سپس متخصص فیزیوتراپی آزمایش‌هایی را برای یافتن مشکلات فیزیکی از قبیل موارد زیر روی بدن انجام می‌دهد:

• مشکل در حرکت کردن
• ضعف یا گرفتگی عضلات
• بی‌حس شدن پوست بعضی ناحیه‌ها
• از دست دادن رفلکس‌ها
• خشکی مفاصل
• حالت اندامی نامناسب
• به سختی راه رفتن

چنانچه متخصص فیزیوتراپی هر یک از مشکلات فوق را تشخیص بدهد، درمان فیزیوتراپی را فوراً شروع می‌کند تا در مسیر بهبود قرار بگیرید و بتوانید فعالیت‌های روزمره را دوباره انجام بدهید.

اگر متخصص مشکلات شدیدتری را در آزمایش‌ها تشخیص دهد، آزمایش‌های تشخیصی خاصی مانند MRI را با همکاری پزشک یا جراح انجام می‌دهد. فیزیوتراپیست‌ها همکاری تنگاتنگی با پزشکان و دیگر اعضای کادر درمان دارند تا مطمئن شوند مشکل بیمار به درستی تشخیص داده می‌شود و بیمار درمان و مراقبت لازم را دریافت می‌کند.

تکنیک‌های فیزیوتراپی برای پارگی دیسک کمر

فیزیوتراپیست‌ها تکنیک‌های مختلفی را برای درمان پارگی دیسک کمر به کار می‌برند که چند مورد از متداول‌ترین‌شان را در این بخش معرفی می‌کنیم.

ورزش

درمان‌های فعال انعطاف‌پذیری، حالت اندامی، قدرت، پایداری مرکزی و حرکت مفصل را افزایش می‌دهد. متخصص فیزیوتراپی برنامه ورزش‌درمانی را برای دستیابی به نتایج بهینه تجویز می‌کند.

این نکته را به خاطر بسپارید که تمام ورزش‌ها باید با مشورت با متخصص طب فیزیکی یا فیزیوتراپیست انجام شود.

تمرین کشش در حالت دمر

برای انجام این حرکت طبق مراحل زیر پیش بروید:

1. پنج دقیقه روی شکم دراز بکشید. اگر این حرکت مفید باشد، دراز کشیدن در حالت دمر باید علائم پا را تا حدی برطرف کند.
2. وقتی در حالت دمر احساس راحتی کردید، بدن را بالا بکشید و آرنج‌ها را تکیه‌گاه بدن بکنید. سعی کنید  5 دقیقه در این وضعیت بمانید.
3. برای انجام حرکت پیشرفته‌تر می‌توانید بالاتنه را با فشار دادن بازوها روی زمین از زمین بلند کنید. اگر می‌توانید حرکت را در سه تا پنج نوبت (فشار دادن اندام ها به بالا) ده مرتبه‌ای انجام بدهید.

اگرچه انجام این حرکت ممکن است تا حدی باعث احساس ناراحتی در کمر شود، اما با انجام دادن این حرکت نباید علائم پا شدیدتر شود.

تمرین حشره مرده

برای انجام حرکت حشره مرده طبق مراحل زیر پیش بروید:

1. به پشت دراز بکشید، زانوها را خم کنید و کف پاها را روی زمین بگذارید.
2. عضلات شکم را منقبض کنید تا کمر صاف روی زمین قرار بگیرد.
3. عضلات مرکزی را منقبض کنید، پاها را از روی زمین بلند کنید و هر بار یک پا را پایین ببرید.
4. سپس بازوها را بالای سر ببرید و هر بار یک بازو را به عقب ببرید.
5. چرخه بین بازوها و پاها را تکرار کنید. حرکت را هر روز در سه نوبت پنج مرتبه‌ای تکرار کنید.

سگ پرنده

برای انجام این حرکت به روش زیر عمل کنید:

1. چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرید و عضلات شکم را منقبض کنید تا کمر مانند روی میز صاف شود.
2. بدون آن‌که لگن کج شود، همان‌طور که یک پا را پشت سرتان دراز می‌کنید، بازوی مخالف را بالای سر ببرید.
3.  5 تا 10 ثانیه در این حالت بمانید، سپس به موقعیت شروع برگردید و حرکت را با دست و پای مخالف دیگر تکرار کنید.
4. سعی کنید این حرکت را هر روز در دو یا سه نوبت 10 مرتبه‌ای انجام بدهید.

کشش باند

برای انجام این حرکت طبق مراحل زیر پیش بروید:

1. یک کش مقاومتی را به در ببندید، هر سر کش را با یک دست بگیرید.
2. دست‌ها را کنار پهلو نگه دارید و کش را با هر دو دست آن‌قدر بکشید تا کتف‌های‌تان به هم برسد.
3. هنگام کامل کردن حرکت نگذارید شانه‌ها بالا برود و گردن رو به جلو کشیده شود.
4. این حرکت را هر روز در سه نوبت ده مرتبه‌ای انجام بدهید.

گاهی ممکن است انجام حرکات ورزشی به تنهایی برای درمان پارگی دیسک کمر کافی نباشد. در این موارد متخصص طب فیزیکی از دیگر تکنیک‌های فیزیوتراپی برای درمان استفاده خواهد کرد.

تحریک الکتریکی عصب

دستگاه الکتروتراپی از جریان برق برای تحریک عضلات استفاده می‌کند. هر چند تحریک الکتریکی درمان سختی به نظر می‌رسد، اما اصلاً دردناک نیست. الکترودهای متصل شده به پوست جریان برق خفیفی را به نقاط اصلی واقع در گذرگاه عصبی می‌رساند. تحریک الکتریکی اسپاسم عضلانی را کاهش می‌دهد و موجب آزاد شدن اندورفین‌ها، یعنی مسکن‌های طبیعی بدن، می‌شود.

شاک ویو تراپی

شاک ویو تراپی از حرکت کوبشی (tapping) ملایم برای از بین بردن بافت همبند جای زخم تشکیل‌ شده در ناحیه آسیب‌ دیده ستون فقرات استفاده می‌کند. در نتیجه شاک ویو تراپی حرکت و انعطاف‌پذیری ستون فقرات را بهبود می‌دهد. افزایش حرکت ستون فقرات کمک می‌کند تا مواد مغذی به روشی اثربخش به دیسک‌ها برسد و آب مورد نیاز دیسک‌ها دوباره تأمین شود.

لیزر تراپی

لیزر درمانی فتق دیسک را کوچک‌تر می‌کند، در نتیجه درد با برداشته شدن فشار از روی ریشه عصب کمتر می‌شود و بی‌حسی از بین می‌رود. ثابت شده است که لیزر تراپی فرایند التیام‌بخشی را از طریق تحریک سلول‌های درون‌بافتی در اطراف بخش برجسته دیسک و در نتیجه کاهش التهاب تسهیل می‌کند.

تکار تراپی

تکار تراپی روش بنیادی و علمی برای کاهش کمر درد در کلینیک‌های فیزیوتراپی است. تکار درمانی روش علمی نسبتاً جدیدی در حوزه فیزیوتراپی است. در این روش از وسیله درمانی منحصر به ‎فردی به نام دستگاه تکار استفاده می‌شود.

تکار تراپی ناراحتی عضلانی و درد مفاصل و ستون فقرات را تسکین می‌دهد. تکار تراپی برای برطرف کردن کمر درد و رفع علائم مفید است. دستگاه TECAR از تشدید ناراحتی یک ناحیه جلوگیری می‌کند و جریان خون را با تکیه به ویژگی‌های خاصش در اندام‌های کمر بهبود می‌دهد.

ماساژ بافت‌های عمقی

بیش از صد نوع ماساژ وجود دارد. در این بین ماساژ بافت عمقی در صورت پارگی دیسک روش ایده‌آلی است، چون فشار فراوانی را برای رفع تنش و اسپاسم عضلانی‌ای به کار می‌گیرد که از حرکت عضله ناحیه درگیر جلوگیری می‌کند.

آب‌ درمانی

آب درمانی یا هیدروتراپی به هر روشی گفته می‌شود که در آن از آب برای درمان علائم مختلف ایجاد شده در سراسر بدن استفاده می‌شود. آب‌ درمانی فعال شامل ایروبیک آبی می‌شود که بدن را بدون تحمیل استرس و فشار غیرضروری نرم می‌کند.

سایر تکنیک‌ها

متخصصان طب فیزیکی برای درمان پارگی دیسک کمر از تکنیک‌های زیر نیز بهره می‌گیرند:

• سرما و گرما درمانی: هر دو روش سرما و گرما درمانی مزایای خاص خود را دارند. متخصص طب فیزیکی این دو روش را به صورت متناوب انجام می‌دهد تا به بهترین نتیجه برسد.

متخصص طب فیزیکی از گرما برای افزایش جریان خون در ناحیه هدف بهره می‌گیرد. خون با رساندن مواد مغذی و اکسیژن اضافی به بهبود موضع آسیب‌دیده کمک می‌کند. به‌علاوه خون پسماندهای ناشی از اسپاسم عضلات را دور می‌کند.

بالعکس سرمادرمانی یا کرایوتراپی گردش خون را کند می‌کند. آهسته شدن گردش خون التهاب، درد و اسپاسم عضلانی را کاهش می‌دهد. متخصص فیزیوتراپی کیسه یخ را روی ناحیه هدف می‌گذارد، ماساژ با یخ انجام می‌دهد یا حتی از اسپری فلوئورومتان برای خنک کردن بافت‌های ملتهب استفاده می‌کند.

هزینه فیزیوتراپی برای پارگی دیسک کمر چقدر است؟

هزینه درمان فیزیوتراپی برای پارگی دیسک کمر به عامل‌های متعددی بستگی دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وضعیت دقیق دیسک کمر
• تعداد جلسات لازم برای درمان
• مدت زمان هر جلسه
• موقعیت مکانی مرکز فیزیوتراپی
• مهارت متخصص فیزیوتراپی

پرسش‌های پرتکرار

پارگی دیسک را می‌توان با فیزیوتراپی درمان کرد؟

فیزیوتراپی نقش مهمی در تسکین درد، رفع ناتوانی و نقص‌های حرکتی و بهبود واکنش التیام‌بخشی به پارگی دیسک دارد. همانطور که گفته شد، تمام موارد پارگی دیسک با فیزیوتراپی درمان نمی‌شوند، با این‌ حال فیزیوتراپی علائم ناشی از آسیب‌ دیدگی را کاهش می‌دهد.

درمان پارگی دیسک با فیزیوتراپی چقدر طول می‌کشد؟

دیسک‌های بین‌مهره‌ای عمدتاً از آب، کلاژن نوع I و نوع II تشکیل می‌شوند. در نتیجه ترمیم پارگی دیسک 6 تا 8 هفته زمان می‌برد.

ممکن است فیزیوتراپی پارگی دیسک را شدیدتر کند؟

نرمش‌های کششی و حرکات فیزیوتراپی روش‌های فوق‌العاده‌ای برای مدیریت پارگی دیسک هستند، اما استفاده از قدرت بسیار زیاد می‌تواند عارضه را تشدید کند و باعث آسیب بیشتر شود. بنابراین برای جلوگیری از بروز عوارض حتماً به متخصص فیزیوتراپی مجرب و ماهر مراجعه کنید.

برای درمان پارگی دیسک چند جلسه فیزیوتراپی در هفته باید انجام شود؟

بسته به وضعیت‌تان ممکن است در هفته دو یا سه جلسه فیزیوتراپی لازم باشد.

هر جلسه فیزیوتراپی پارگی دیسک چقدر طول می‌کشد؟

هر جلسه فیزیوتراپی که برای درمان پارگی دیسک انجام می‌شود، 30 تا 90 دقیقه زمان می‌برد.

فیزیوتراپی پارگی دیسک دردناک است؟

خیر، فیزیوتراپی دردناک نیست، اگرچه بعضی روش‌های فیزیوتراپی کمی ناراحت‌‌ کننده‌اند.