زانوی پرانتزی و درمان آن
شایعترین علت زانوی و پای پرانتزی چرخش در استخوان بزرگ زیر ساق می باشد که به ان ژنوواروم می گویند. در این حالت زانوی پرانتزی زاویه بین استخوان درشت نی و اسخوان ران به صورت وضعیتی یا ساختاری زیاد می شود.
نوع ساختاری و پایدار زانوی پرانتزی از نوع ژنوواوم در نتیجه تغییر شکل های استخوانی به صورت ارثی و ژنتیکی یا در اثر ارتروز و … ایجاد می شود. نوع وضعیتی زانوی ضربدری در اثر مجموعه ای از پوزیشن های مفصلی اشکال دار است که باعث ایجاد این وضعیت غلط در زانوها بدون انکه در استخوان های اصلی مانند استخوان فمور یا رانی و استخوان تیبیا یا درشت نی مشکل ساختاری ای وجود داشته باشد.
زانوی ضربدری از نمای روبرو قابل مشاهده است. در زانوی ضربدری به علت زاویه ای که بین داخل ران و استخوان ساق پا ایجاد می شود ، مرکز ثقل عمده وزن به سمت داخل انتقال می یابد.
علت ایجاد زانوی پرانتزی چیست؟
همانطور که عنوان شد شایعترین علت آن انحراف استخوانی در قسمت بالایی استخوان درشت نی یا همان ژنوواروم می باشد. در زانوی ضربدری به علت ژنوواروم تنه استخوان تیبیا یا همان درشت نی به داخل نزدیک شده و قسمت فوقانی ان در نزدیک زانو دور می شود و گاهی هم به صورت نادرتر اشکال در استخوان ران می باشد به گونه ای که در قسمت های پایینی تنه استخوان ران انحراف ایجاد می شود.
تشخیص زانو پرانتزی
تشخیص زانو پرانتزی به کمک معاینه بالینی و با استفاده از اندازه دو زانو در کنار هم و در شرایطی که پاشنه ها به هم چسبیده است ، و هم به کمک گرافی رادیولوژی در یک نمای تمام طول انجام می شود.
ساق پا پرانتزی چیست
جدا از اینکه زانو ممکن است موجب پرانتزی شدن پا بشود ممکن است انحرافی در زانو نداشته باشیم و صرفا پرانتزی پا از ناحیه ساق پا باشد که به آن تیبیا ورا گفته می شود و در بسیاری از موارد می توان با کمک یک کفی طبی مناسب ، ساق پا پرانتزی را درمان کرد.
نشانه های زانوی ضربدری عبارتند از:
- واضح ترین آن حالت پرانتزی زانو است که از روبرو مشخص می شود البته گاهی این حالت کم است و با معاینه پزشک متخصص به دست می اید
- فرد مبتلا به زانوی پرانتزی عمدتا بر روی لبه خارجی پا راه می رود. که به آن راه رفتن اردکی هم می گویند.
- چرخش ساق به سمت داخل
- ضعف عضلات ناحیه خارجی مانند Tensor facia lata و عضلاتBiceps femoris در سر خارجی که عمده تمرکز ما هم در درمان روی تقویت این عضلات است
- کوتاهی عضلات سمت ناحیه داخلی ران و ساق Tibialis ant و Semitendosus , semimembranus که قسمت مهم دیگر درمان ما روی کشش این عضلات در حرکات اصلاحی استوار است.
- کشیدگی رباط ها و کپسول مربوط به قسمت خارجی زانو و مچ پاو
- ناخوداگاه ارتفاع پاها و اندام های تحتانی و پایین تنه کاهش می یابد.
- انحراف کشکک زانو به گونه ای که گویی کشکک به سمت داخل تمایل دارد
- آرتروز زودرس به دلیل فشار زیادی که به سمت داخل زانو می آید
- درد و خستگی و گرفتگی ساق پا
- سائیدگی بیش از حد و از بین رفتن کناره خارجی کفش فرد
علت ایجاد بیماری زانوی پرانتزی:
زانوی پرانتزی به علت های مختلفی ایجاد میشود، مانند:
- وراثت
- زودتر از موعد راه افتادن کودک ( که البته اکثرا والدین از ان خوشحال می شوند)
- استفاده از پوشک های پر حجم در دوران زیر 2 سال
- نرمی استخوان و پوکی استخوان( استئوپنی و استئوپرز)
- آرتروز زانو که به عنوان یکی از اصلی ترین علل در سنین بالای 45 -50 سال مطرح است
- آسیب به صفحات رشد در دوران کودکی وبد جوش خوردن شکستگی،
- فلج عضلانی وپارگی کپسول و رباط خارجی زانو یا L.C.L
و متاسفانه پدیده ای که روز به روز بیشتر با آن مواجه هستیم، ضعف عضلانی و کوتاهی عضلات می باشد.
*اضافه وزن موجب فشار بر روی استخوان ها ی ران و ساق هم در بچه ها و در بزرگسالان می شود و ممکن زانوی ضربدری ایجاد شود .
*بیماری های روماتیسمی مانند روماتوید ارترویید
*راشیتیسم استخوانی در کودکان .
* جالب است بدانید که صافی کف پا اگر زاویه ان به ۹۰ درجه برسد سبب زانوی پرانتزی می شود.
*اگرعضلات پشت ران ضعیف باشد، خصوصا نیم وتری و نیم غشایی ضعیف باشند فرد قادر به تحمل فشار عضله ثابت داخلی نیست و درنتیجه زانو به سمت داخل منحرف می شوند .
درمان زانو پرانتزی در بزرگسالان و کودکان
حرکات اصلاحی و درمان زانوی ضربدری
برای اصلاح و درمان زانو پرانتزی ضمن انجام حرکات اصلاحی و حرکات ورزشی توصیه های زیر یسیار مهم است:
- کاهش وزن به گونهای که BMI حتما زیر عدد 25 قرار گیرد.
- در هنگام راه رفتن وایستادن تمرکز کنید که روی لبه ی داخلی پا بیشتر فشار باشد.
- هدف تمرینهای اصلاحی و ورزش درمانی تقویت عضلات سمت داخل و افزایش انعطاف پذیری و کشش عضلات در سمت خارج ران و ساق متمرکز می باشد.
- اصلاح زانوی پرانتزی ساختاری ونه مفصلی عمدتا از ارتوز ها و بریس ها در دوره های طلایی که شخص زود به پزشک مراجعه کرده امکان پذیر می باشد. قرار دادن کفی دارای لبه خارجی در کف پا در بعضی موارد توصیه می شود
درمان زانوی پرانتزی با حرکات اصلاحی و ورزش
- حرکات تقویتی عمدتا برای عضلات جانب خارجی ساق و ران انجام شود
- حرکات کششی خصوصا در سمت کپسول داخلی زانو کمک کننده است.
- آموزش الگوی راه رفتن پنجه مستقیم و در مسیر یک خط فرضی کمک کننده است.
- از نشستن چهار زانو پرهیز شود.
زانوی ضربدری در حالت بدون درد خود نیاز به جراحی ندارد مگر کسی از ظاهر ان شاکی است ولی اگر درد داشته باشد و اقدامات طب فیزیکی و توانبخشی پاسخ ندهد یا زاویه ان بیش از حد باشد ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
جهت آموزش ورزش به بیماران دارای زانوی ضربدری به بخش آموزش ورزش به بیماران در صفحه اصلی سایت مراجعه کنید.
جراحی پای پرانتزی
جراحی پای پرانتزی کار ساده ای نیست و شامل شکستن استخوان های ساق و عمل مجدد در یک زاویه صحیح می باشد ولی در بعضی از بیماران جهت زیبایی و در موارد نادری جهت کاهش درد زانو جایگاه دارد.
