شاید شما هم متوجه صداهایی از این دست در مفاصل بدنتان خصوصا زانو و بند انگشتان شده باشید ونگران ان باشید که آیا این صداها طبیعی است یا غیرطبیعی؟
در یک جمله کلی صدا کردن مفاصل، چندان نگران کننده نیست. علت ایجاد این صداها بسیار متنوع است و فقط در موارد کمی است که به توجه خاص و مراقبت و درمان نیاز دارد و موارد بسیار نادری هم هستند که این صداها انقدر جدی است که باید بیمار تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
شایع ترین علت صدا کردن زانو در افراد بالای 50 سال ساییدگی ( آرتروز ) مفصل است. در این موارد موقع خم و راست کردن زانو یا بالا رفتن از پله صدایی شبیه به خرت خرت احساس می شود. علت ایجاد این صدا از بین رفتن غضروف بین استخوان های ران و ساق در مفصل زانو است که سبب می شود استخوان ها مستقیم روی یکدیگر و بدون هیچ فاصله ای قرارگیرند و به تدریج سطح این غضروف ها خراشیده شود. این نوع صدا بیشتر در زانو است ولی در سایر مفاصل بدن مانند دست و گردن هم می تواند اتفاق می افتد. اگر ساییدگی در یک مفصل دایمی شود، درمان ان شامل تغییر روش زندگی (مثلا یک خانه بدون پله) تصحیح شیوه نشستن، ایجاد بالانس در عضلات دارودرمانی و فیزیوتراپی و استفاده از درمان های دستی است.
صداهای مفصلی طبیعی
در افراد جوان بدون اینکه آرتروز داشته باشند و به خصوص در مفصل زانو، مچ پا، شانه یا مفصل لگن شایع است و هیچ ارتباطی هم به ساییدگی مفصل مرتبط ندارد. این صدا ها در زانو بسیار رایج و موجب نگرانی است .ریشه اصلی این صداها گاهی در داخل خود مفصل و گاهی هم در بافت های اطراف آن خصوصا در لیگامانها است. این صداها خیلی تکراری و ریز و دایمی هستند و مثلا فرد با هر قدمی که برمی دارد خصوصا اگر به صورت ارادی و خود خواسته باشد ، احساس می کند که در زانویش یا مچ پایش صدایی مثل پاپ شنیده می شود.
این صدا ها که گاهی آنقدر بلند هستند که همه اطرافیان هم می شنوند. دلیل این ی زانو و سایر مفاصل بسیار متعدد و متنوع هستند ولی معمولا وقتی ایجاد می شوند که یک قسمت از بافت های داخل یا اطراف مفصل در حالت غیرطبیعی و غیر متعادل قرار گرفته باشد و با حرکت به یک قسمت دیگر گیر می کنند و سپس در حرکت دیگر آزاد شود. مبتلایان به این صدا به تدریج یاد می گیرند مفصل را در کدام جهت و چگونه باید حرکت دهند تا صدا ایجاد بشود یا نشود.
صداهای ایجاد شده خصوصا صدای زانو که با درد همراه نباشند و نیازی هم به درمان ندارند و تنها توصیه ما این است که مفصل را در وضعیتی قرار ندهند که باعث ایجاد صدا شود. از سوی دیگر اگر این صداها با درد یا محدود شدن دامنه حرکتی عضو همراه شوند یا اخیرا به دنبال وارد آمدن یک ضربه مثلا تصادف یا اسیب ورزشی شروع شده باشند، حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
صدای مفصلی ناشی از یک صدمه
صداها گاهی ناشی از یک ضایعه واقعی ( خصوصا بعد ضربه) در مفصل هستند وگاهی انقدر مهم هستند که ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند مثل پارگی مینیسک زانو یا پارگی تاندون رتاندون چرخاننده بازو در شانه که معمولا با درد همراه است و به درمان های توانبخشی وسیع نیاز دارد.
در اطراف زانو، مفصل لگن و مفصل شانه تاندونی وجود دارد که اگر از روی یک زائده استخوانی یا تاندون دیگر جابجا شود، تولید صدا می کنند. در این موارد باید جلوی وضعیت خاصی که باعث ایجاد این صدا می شود را گرفت
صدای مفصلی ارادی
حالت شایع دیگر صدای مفاصل ناشی از کشیدن مفصل است که به خصوص در مفاصل انگشتان دست ایجاد می شود. بعضی ها علاقه مندند انگشتان خود را بکشند یا آنها را در جهتی خم کنند که صدای ایجاد شدهو سپس احساس راحتی کنند.
در واقع به دنبال کشیده شدن مفصل، حجم دادن به آن بیشتر از حد طبیعی و با فشار منفی که داخل فضای مفصلی ایجاد می شود گازهای محلول در مایع مفصلی خارج شده و حباب تشکیل می دهد و سپس حباب ها می ترکد و صدا ایجاد می کند. احتمال اینکه با تکرار این حرکت بافت های اطراف مفصل دچار آسیب شوند هست و کم کم باعث ایجاد محدودیت دامنه حرکتی مفصل و کم شدن قدرت وزور مشت کردن دست و در آینده احتمال بروز آرتروز خواهد شد.
