سرخوردگي مهره عارضه‌اي است که طي آن، يکي از قطعات استخواني ستون فقرات (مهره‌ها) بر روي قطعه زيرين خود مي‌لغزد و از جاي خود خارج مي‌شود. اگر اين مهره زياد حرکت کند، ممکن است بر روي يک عصب فشار وارد کند و باعث ايجاد درد شود. اين عارضه معمولاً براي مهره‌هاي قسمت پايين کمر اتفاق مي‌افتدو ممکن است در موارد زیادی با دیسک کمر همراه باشد.
انواع سرخوردگي مهره
انواع مختلفي از سرخوردگي مهره وجود دارد که شايع‌ترين آن‌ها عبارت است از:
- سرخوردگي مهره مادرزادي:اصطلاح مادرزادي نشان‌دهنده عارضه‌اي است که از زمان تولد وجود داشته است. سرخوردگي مهره مادرزادي به دليل روند غير طبيعي تشکيل استخوان‌ها به وجود مي‌آيد. در اين مورد، ترتيب و آرايش غير معمول مهره‌ها باعث مي‌شود که بيشتر در معرض خطر سر خوردن قرار داشته باشند.
- سرخوردگي مهره ايستميک:اين نوع از سرخوردگي مهره در نتيجه اسپونديلوز به وجود مي‌آيد. اسپونديلوز عارضه‌اي است که منجر به ايجاد شکستگي‌هاي کوچکي در مهره‌هاي کمر مي‌شود. در بعضي از موارد، اين شکستگي‌ها استخوان مهره را به حدي ضعيف مي‌کنند که از جاي خود به بيرون مي‌لغزد.
- سرخوردگي مهره تخريبي:اين شايع‌ترين حالت از عارضه سرخوردگي مهره است. با افزايش سن، ديسک‌ها (قطعات ضربه‌گير که در بين مهره‌ها قرار دارند) آب خود را از دست مي‌دهند و از قابليت ارتجاع و انعطاف‌پذيري آن‌ها کاسته مي‌شود. در نتيجه، اين ديسک‌ها ديگر قادر نيستند که همراه با مهره‌ها حرکت کنند.
حالت‌هايي از سرخوردگي مهره که از شيوع کمتري برخوردار است، عبارت است از:
- سرخوردگی مهره آسیبی:که در آن، یک آسیب‌دیدگی منجر به شکستگی یا سرخوردن مهره می‌شود.
- سرخوردگی مهره پاتولوژیکی:هنگامی اتفاق می‌افتد که ستون مهره‌ها به خاطر وجود یک بیماری در بدن، مانند پوکی استخوان، عفونت یا تومور، ضعیف می‌شود.
- سرخوردگی مهره بعد از جراحی:این نوع از سرخوردگی بعد از انجام عمل جراحی بر روی ستون مهره‌ها به وجود می‌آید یا تشدید می‌شود.
سرخوردگی مهره چقدر شایع است؟
درحقیقت سرخوردگی مهره کمر شایع‌ترین علت کمردرد در جوانان و نوجوانان می‌باشد. بروز علائم سرخوردگی مهره غالباً در زمان جهش رشدی در دوره نوجوانی شروع می‌شود. البته سرخوردگی مهره کمر تخریبی اغلب در سنین بالاتر از 40 سالگی اتفاق می‌افتد.
علائم سرخوردگی مهره چیست؟
بسیاری از افرادی که دچار سرخوردگی مهره هستند، هیچ گونه علائمی ندارند و حتی خودشان نمی‌دانند که به این عارضه مبتلا هستند. وقتی که علائم این عارضه بروز می‌کند، درد پایین کمر شایع‌ترین آن است. این درد معمولاً به پایین کمر و باسن کشیده می‌شود و ممکن است حسی شبیه به گرفتگی عضلات ایجاد کند.
همچنین سرخوردگی مهره می‌تواند باعث اسپاسم عضلانی در عضلات همسترینگ در ناحیه کمر و ران‌ها شود. گرفتگی عضلات همسترینگ ران می‌تواند باعث شود که یک فرد با گام‌های کوتاه و لنگان و زانوی کمی خمیده راه برود. اگر مهره سرخورده بر روی یکی از عصب‌های نزدیک خود فشار وارد کند، درد ناشی از آن می‌تواند به ران و حتی خود پاها کشیده شود. همچنین ممکن است پاها سوزن سوزنی یا بی‌حس شود.
سرخوردگی مهره چگونه درجه‌بندی می‌شود؟
- درجه 1-سرخوردگی به میزان کمتر از 25%
- درجه 2-سرخوردگی بین 25 تا 50%
- درجه 3-سرخوردگی بین 50 تا 75%
- درجه 4-سرخوردگی بیشتر از 75%
- درجه 5-در این حالت، کل جسم مهره بالایی به طور کامل به سمت جلو سرخورده و در مقابل جسم مهره پایینی قرار می‌گیرد. این حالت خاصی از سرخوردگی مهره است که تحت عنوان اسپوندیلوپتوز نامیده می‌شود و بسیار نادر است.
سرخوردگی مهره چگونه تشخیص داده می‌شود؟
عکسبرداری اشعه ایکس از پایین کمر می‌تواند خارج شدن یک مهره از جایگاه خود را نشان دهد. همچنین ممکن است برای بررسی دقیق‌تر استخوان‌ها و اعصاب درگیر در این عارضه لازم باشد که از اسکن‌های سی تی و یا ام آر آی (که تصویر دقیق‌تر و حاوی جزئیات بیشتری را تولید می‌کند) استفاده شود.
سرخوردگی مهره چگونه درمان می‌شود؟
تسکین درد
برخی از بیماران برای بهبود کیفیت زندگی در شرایطی که درد ناشی از این عارضه شدید باشد، نیاز دارند که از داروهای مسکن استفاده کنند. داروهای مسکن می‌توانند به صورت موقتی، درد ناشی از سرخوردگی مهره را تسکین دهند، اما برای برطرف کردن علائم این عارضه در دراز مدت اثری ندارند.
درمان فیزیکی
وقتی که بیمار از علائم سرخوردگی مهره رنج می‌برد، اولین گام در مدیریت این عارضه، استراحت کافی در رختخواب است تا درد ناشی از این عارضه تسکین پیدا کند و بافت‌هایی که دچار التهاب شده‌اند به طور طبیعی بهبود یابند.
در مرحله بعد، درمان فیزیکی می‌تواند فوایدی در کمک به تقویت عضلات پایین کمر و کاهش خطر بروز مجدد علائم این عارضه داشته باشد. تمرین‌های فیزیکی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را برای بهبود انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات درگیر در این عارضه انجام داد. یک فیزیوتراپیست می‌تواند با توجه به وضعیت شما تمرین‌های مناسب را برایتان توصیه کند و بر پیشرفت فیزیکی روند درمان نظارت کند.
در طول مدت درمان، بیمار باید از شرکت کردن در ورزش‌هایی که خطر برخورد در آن‌ها وجود دارد و یا سایر فعالیت‌هایی که ممکن است باعث فشار بر ستون مهره‌ها شود، خودداری کند. اگر شغل بیمار به گونه‌ای است که نیاز به کار فیزیکی سنگین دارد، باید برای مدتی از کار مرخصی بگیرد.
در کلینیک تخصصی پیشگام، خدمات فیزیوتراپی و درمان‌های طب فیزیکی توان‌بخشی و جا اندازی مهره سر خورده برای کاهش التهاب و درمان سرخوردگی و جابه‌جایی ستون فقرات جهت بیماران ارائه می‌شود.
شماره تلفن کلنیک دکتر سپهریان:
پذیرایی کلینیک 1 : روزهای شنبه تا دوشنبه هر هفته از ساعت 16 لغایت 21
ستارخان. بعد از باقرخان. ابتدای پاتریس لومومبا. پلاک 14
پذیرایی کلینیک 2 : روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه بعد از ظهر 16 تا 21 و پنج‌شنبه صبح 10 تا 14
ستارخان. بین فلکه اول و دوم صادقیه. پلاک 1166. جنب بانک آینده. طبقه 4.
تزریقات
رایج‌ترین نوع تزریق که برای سرخوردگی مهره انجام می‌شود، تزریق استروئید به ناحیه اپیدورال است. نوع دیگری از تزریق که برای این عارضه انجام می‌شود، تزریق در مفصل فاست می‌باشد.
علاوه بر روش‌های فوق، چندین عمل دیگر هم وجود دارد که می‌توان به عنوان بخشی از برنامه درمانی برای سرخوردگی مهره شما از آن‌ها استفاده کرد. برخی از رایج‌ترین روش‌های درمانی مکمل که برای این عارضه مورد استفاده قرار می‌گیرد، عبارتند از:
- درمان کایروپرکتیک:هدف متخصصان کایروپرکتیک بازگرداندن ستون فقرات به وضعیت طبیعی خود و هم‌ردیف کردن مهره‌ها از طریق حرکات دستی است. بسیاری از افرادی که از درد کمر و گردن رنج می‌برند، این روش را در تسکین درد خود مؤثر ارزیابی کرده‌اند، اما اثرات مثبت آن معمولاً موقتی می‌باشد، زیرا این روش درمانی نمی‌تواند درجه سرخوردگی مهره را کاهش دهد.
- طب سوزنی: روش طب سوزنی شامل فرو کردن سوزن‌های بسیار ریز در نقاط بسیار مهمی از بدن برای تحریک عصب‌ها و عضلات خاصی می‌باشد. تعداد زیادی از بیمارانی که از این روش استفاده کرده‌اند، آن را در تسکین درد ناشی از سرخوردگی مهره مؤثر می‌دانند، هر چند که نتایج این روش معمولاً به صورت موقتی می‌باشد.
- طب فشاری:این روش مبتنی بر همان اصول و مبانی طب سوزنی است، با این تفاوت که به جای سوزن از نیروی فشار در نقاط مهم بدن استفاده می‌کند.
- یوگا:تنفس منظم و اصولی همراه با حرکات آرام بدن که در ورزش یوگا انجام می‌شود، می‌تواند به آرامش شما کمک کند. همچنین حرکات کششی که با دقت زیادی در ورزش یوگا انجام می‌شود، می‌تواند به حفظ انعطاف‌پذیری ستون مهره‌ها و تقویت عضلات اطراف آن کمک کند.
- بریس کمر: در موارد خاصی، استفاده از یک بریس کمر برای محدود کردن حرکت ستون مهره‌ها و کمک به جلوگیری از تشدید علائم سرخوردگی مهره، به بیمار توصیه می‌شود. اما این کار می‌تواند اثرات منفی هم داشته باشد. در واقع استفاده از بریس ممکن است منجر به تحلیل رفتن ماهیچه‌ها و افزایش خطر تشدید علائم این عارضه بعد از برداشتن بریس شود. بنابراین این روش معمولاً برای بیمارانی استفاده می‌شود که علائم سرخوردگی مهره در آن‌ها حتی بعد از استراحت فیزیکی هم تسکین پیدا نمی‌کند.
در کلینیک دکتر سپهریان انواع ارتوزها و کمربندهای طبی به وسیله دستگاه‌های اسکن سه بعدی و زیر نظر متخصصین ستون فقرات و بیماری‌های اسکلتی عضلانی ساخته می‌شود.
- مکمل‌ها: بعضی از بیماران مبتلا به سرخوردگی مهره، مصرف مکمل‌های طبیعی یا داروهای گیاهی را در تسکین علائم این بیماری مؤثر می‌دانند. به خاطر داشته باشید که قبل از مصرف هر نوع داروی گیاهی حتماً با پزشک خود در مورد آن مشورت کنید، زیرا این داروها می‌تواند عوارض جانبی نامطلوبی به همراه داشته باشد و یا باعث تداخل در اثر سایر داروهایی که مصرف می‌کنید، گردد.
- بیوفیدبک:تئوری اصلی که به عنوان مبنای روش بیوفیدبک مطرح می‌شود آن است که با استفاده از اطلاعاتی که از حلقه بیوفیدبک به دست می‌آید، بیمار می‌تواند یاد بگیرد که چگونه واکنش‌های بدن خود نسبت به محرک‌های داخلی و خارجی را تحت کنترل خود درآورد.
عمل جراحی برای سرخوردگی مهره
به جزء در مورد بیماران مبتلا به سرخوردگی مهره درجه 5 یا اسپوندیلوپتوز که علائم این عارضه در آن‌ها خیلی شدید است، عمل جراحی تنها هنگامی توصیه می‌شود که روش‌های درمانی رایج برای سرخوردگی مهره که در بالا شرح داده شد، موفق به تسکین علائم بیماری نشود.
