درد نوروپاتیک، دردی پیچیده و مزمن است که معمولاً با آسیب بافت عصبی همراه است. این درد متفاوت از پیام‌های درد منتقل شده از بافت آسیب دیده (افتادن، بریده شدن، یا زانوی آرتروزی) در طول اعصاب سالم است. درد نوروپاتیک مزمن، می‌تواند در هر زمانی بدون یک رویداد یا عامل محرک درد، آشکار شود. به طور معمول، درد غیر نوروپاتیک، به دلیل آسیب یا بیماری است. در برخی مواقع این نوع درد خود‌به‌خود برطرف می‌شود. درد نوروپاتیک گاهی بسیار شدید و مزمن است، همچنین ممکن است در برخی هر از گاهی رخ دهد. این درد در اغلب مواقع به دلیل آسیب به عملکرد سیستم عصبی ایجاد می‌شود. تحریک الکتریکی برای درمان درد عصبی یا نوروپاتیک توصیه می‌شود. چنان‌چه مشکلات عصبی پی‌آمد ابتلا به دیابت یا ناراحتی‌های ستون فقرات باشد، تحریک الکتریکی درمان مؤثری خواهد بود.
درد نوروپاتیک چیست؟
هنگامی که سیستم عصبی آسیب ببیند و به درستی کار نکند، درد نوروپاتیک ایجاد می‌شود. ممکن است در هر قسمت از سیستم عصبی، اعصاب محیطی، مغز و نخاع درد داشته باشید. مغز و نخاع به عنوان سیستم عصبی مرکزی شناخته می‌شود و منظور از عصب محیطی، عصب سایر قسمت‌های بدن اعم از پاها، بازوها، انگشتان و ... است. رشته‌های عصبی آسیب‌دیده سیگنال‌های درد اشتباهی ارسال می‌کنند. منظور از نوروپاتی، اختلال در عملکرد یا تغییر در یک یا چند عصب است. حدود ۳۰ درصد موارد ایجاد درد نوروپاتی مرتبط به دیابت است. همیشه علت دردهای نوروپاتیک مشخص نیست، صدها بیماری ممکن است باعث درد نوروپاتیک شود.
علائم درد نوروپاتیک
علائم درد نوروپاتیک در هر فرد متفاوت است، اما به طور کلی شامل موارد زیر می‌شود:
- درد ناگهانی و سوزشی که ممکن است همراه با ضعف و بی‌حسی باشد.
- درد داشتن در هنگام انجام فعالیت‌های معمول روزانه
- اختلال خواب
- مشکلات روحی در اثر درد مزمن و نداشتن خواب منظم
علت‌های درد نوروپاتیک
- برخی از بیماری‌ها: درد نوروپاتیک می‌تواند نشانۀ بسیاری از چندین بیماری باشد که این بیماری می‌تواند شامل مولتیپل اسکلروزیس، مولتیپل میلوما، دیابت و انواع سرطان‌های دیگر باشد. اما این نکته را به یاد داشته باشید، این توضیحات به این معنی نیست که لزوما همه افرادی که دچار این بیماری می‌شوند درد نوروپاتیک را تجربه خواهند کرد.
- دیابت: طبق تحقیقات مشخص شده است که ۳۰ درصد از دردهای نوروپاتیک مرتبط با دیابت است؛ چراکه بر عملکرد عصب تأثیر می‌گذارد. افراد دیابتی معمولاً دچار بی‌حسی می‌شوند و به دنبال آن علائمی مانند درد و سوزش در اندام‌ها ایجاد می‌شود.
- تصادف: آسیب دیدن بافت، عضله یا مفصل در اثر تصادف منجر به بروز درد نوروپاتیک می‌شود. آسیب دیدن و ناراحتی‌های کمر، پا و مفصل ران نیز ممکن است در درازمدت به عصب‌ها آسیب وارد کند. آسیب اولیه التیام می‌یابد، اما آسیب سیستم عصبی نیاز به درمان مداوم دارد. در نتیجه بیمار تا سال‌ها بعد از سانحه از دردی مداوم رنج می‌برد. تصادف یا آسیب دیدگی درگیر کنندۀ ستون فقرات نیز به درد نوروپاتیک دامن می‌زند.
- عفونت: این مورد به ندرت باعث درد نوروپاتیک می‌شود. ممکن است در اثر فعال شدن مجدد آبله مرغان ویروس زونا ایجاد شود و درد نوروپاتیک به وجود بیاید.
علت‌های دیگری همچون کمبود ویتامین ب، سندروم تونل کارپال، مشکلات تیروئیدی، آرتروز ستون فقرات و ... نیز می‌توانند به درد نوروپاتیک دامن بزنند.
تشخیص درد نوروپاتیک
برای تشخیص درد نوروپاتیک پزشک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد و با پرسیدن سؤالاتی پیرامون درد، جویای حال بیمار خواهد شد. پس از ارزیابی اولیه در صورت نیاز آزمایش خون تجویز خواهد شد تا به طور قطع بتوان در مورد بیمار بودن فرد و راه‌های درمان آن تصمیم گرفت.
درمان درد نوروپاتیک
روش‌های مختلفی برای درمان درد نوروپاتیک وجود دارند که در ادامه به بررسی هر کدام خواهیم پرداخت:
دارو
داروهای بدون نسخه ممکن است اثر چندانی بر درمان درد نوروپاتیک نداشته باشند. از این رو ممکن است پزشک داروهای ضدافسردگی (سه حلقه‌ای) را تجویز کند. آمی تریپتیلین رایج‌ترین داروی ضد افسردگی سه حلقه‌ای برای درمان دردهای عصبی است. دوکسپین یا نورتریپتیلین ممکن است به عنوان جایگزین استفاده شود.
سروتونین و نورآدرنالین از داروهای مهارکننده‌ی بازجذب هستند که می‌توانند برای درمان درد نوروپاتیک مورد استفاده قرار بگیرند. بی‌حس کننده‌های موضعی (مانند کرم لیدوکائین (لیگنوکائین) یا تکه های پوستی) و کرم کپسایسین (که حاوی مادۀ استخراج شده از فلفل قرمز است) ممکن است در درمان برخی از انواع دردهای عصبی مانند نورالژی پس از تبخال مؤثر باشند.
استراحت
هنگام درد باید از انجام فعالیت و فشار وارد کردن به بدن خودداری شود. تا زمان بهبودی کامل و رفع درد باید استراحت کنید. زیرا انجام فعالیت می‌تواند درد را تشدید کند.
کنترل دیابت
همانطور که گفته شد دیابت یکی از عامل‌های اصلی درد نوروپاتیک است. بنابراین بیماران مبتلا به دیابت باید سطح قند خود را مدام کنترل کنند تا منجر به درد نشود.
تحریک الکتریکی عصب (TENS)
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست با ارسال جریان الکتریکی به ناحیۀ دردناک باعث کاهش درد و علائم خواهد شد. TENS یک درمان شایع برای طیف وسیعی از دردها است. این درمان شامل استفاده از یک واحد باتری کوچک برای انتقال جریان‌های الکتریکی کم از طریق الکترودهای متصل به پوست است.
فیزیوتراپی
مراجعه به یک فیزیوتراپیست و انجام تمرینات مخصوص به همراه درمان دستی و ماساژتراپی همگی به درمان و کاهش علائم درد نوروپاتیک کمک خواهند کرد.
کاردرمانی درد نوروپاتیک
مراجعه به یک کاردرمانگر می‌تواند به مدیریت درد نوروپاتیک کمک کند. کاردرمانگرها به بیمار در نحوۀ راه رفتن، نشستن و بهینه کردن محیط کار و منزل کمک می‌کنند.
تزریق کورتیکواستروئید
تزریق کورتیکواستروئید می‌تواند در برخی موارد درد نوروپاتیک را کاهش دهد. این دارو التهاب را از بین می‌برد و درد را آرام می‌کند. حتماً باید این مورد با تأیید پزشک انجام شود، چرا که در برخی موارد همچون دردهای ناشی از دیابت مؤثر نیست.
تغییرات سبک زندگی
ایجاد عادت‌های سالم مانند ورزش، تغذیه مفید و سالم، عدم مصرف دخانیات و الکل و دیگر مراقبت‌ها می‌تواند در روند درمان دردهای نوروپاتیک مؤثر باشند.
سخن پایانی
درد نوروپاتیک یا درد عصبی در اثر اختلالات و آسیبی که به عصب وارد شده است به وجود می‌آید. این درد علت‌های زیادی می‌تواند داشته باشد. تشخیص به موقع و انجام درمان منظم می‌تواند تا حد زیادی از پیشروی بیماری جلوگیری کند و آن را بهبود بخشد. راه‌های درمان زیادی برای این بیماری وجود دارند؛ مانند فیزیوتراپی، کاردرمانی، استفاده از دارو و پیروی کردن از سبک زندگی سالم. همچنین مراجعه به یک روانپزشک نیز می‌تواند در بهبود سلامت روان افراد مبتلا به این بیماری کمک کننده باشد.
سؤالات متداول
درد نوروپاتیک به چه شکل است؟
درد نوروپاتیک به صورت درد شدید، ناگهانی و سوزشی است که می‌تواتد مانند یک شوک الکتریکی هم باشد. ممکن است فرد به سرما و لمس حساس شود. همچنین فعالیت‌های معمول روزانه نیز باعث ایجاد درد خواهند شد.
علت اصلی درد نوروپاتیک چیست؟
درد نوروپاتیک معمولاً ناشی از آسیب، عفونت، مشکلات متابولیکی و در معرض مواد سمی قرار گرفتن به وجود می‌آید.
آیا درد نوروپاتیک قابل درمان است؟
درمان قطعی برای درد نوروپاتیک وجود ندارد. تشخیص به موقع و شروع درمان هرچه زودتر می‌تواند تا حد زیادی به پیشگیری و درمان این بیماری کمک کند.
بهترین دارو برای درد نوروپاتیک چیست؟
آمی تریپتیلین، دولوکستین، پرگابالین و گاباپنتین از رایج‌ترین داروها برای درمان درد نوروپاتیک هستنند. مصرف دارو باید با تأیید پزشک انجام شود، چرا که می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.
درمان درد نوروپاتیک چقدر طول می‌کشد؟
درمان درد نوروپاتیک به علت آن، خود بیمار، روش درمان و دیگر عوامل بستگی خواهد شد؛ در نتیجه نمی‌توان مدت زمان دقیقی برای آن تعریف کرد.
چه ویتامینی برای درد نوروپاتیک مؤثر است؟
ویتامین‌های گروه B، مانند B1 ،B6 ،B12 همگی می‌توانند در کاهش درد و بهبود عملکرد عصب مفید باشند.
