بیماری فیبرومیالژیا (درد مزمن عضلات): علائم، علت و درمان با طب سوزنی و اوزون تراپی

فیبرومیالژیا (درد مزمن عضلات) اختلالی است که مشخصه آن درد عضلانی – اسکلتی شایع به همراه خستگی، خواب و مشکلات حافظه و خلق وخو است. محققان بر این باورند که فیبرومیالژیا با تأثیر بر روش پردازش سیگنال مغز شما، حس دردناکی را تقویت می‌کند. احتمال ابتلا به فیبرومیالژیا در زنان بسیار بیشتر از مردان است. بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری  به مشکلاتی از قبیل سردردهای تنشی (میگرنی)، اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TML)، سندروم روده تحریک‌پذیر، اضطراب و افسردگی نیز دچار هستند.

علائم فیبرومیالژیا

علائم فیبرومیالژیا عبارتند از:

• درد گسترده: درد ناشی از فیبرومیالژیا اغلب درد خفیف مداومی است که حداقل سه ماه طول کشیده است. برای این که این درد گسترده تلقی شود، بایستی در دو طرف بدن و در قسمت بالا و زیر مچ دست‌تان احساس گردد.
• خستگی: افراد مبتلا به فیبرومیالژیا اغلب مواقع حتی اگر مدت زمان طولانی خوابیده باشند باز هم احساس خستگی می‌کنند. خواب غالباً با درد مختل می شود و بسیاری از این بیماران با سایر اختلالات خواب از قبیل سندروم پا و آپنه خواب نیز درگیر هستند.
• مشکلات شناختی. علامتی که معمولاً با نام  « مه فیبر» از آن یاد می‌شود توانایی تمرکز، توجه و دقت روی کارهای ذهنی را تضعیف می‌کند.
• سایر مشکلات: بسیاری از افراد مبتلا به فیبرومیالژیا ممکن است با افسردگی، سردرد و درد یا گرفتگی در قسمت تحتانی شکم نیز روبرو شوند.

دلایل فیبرومیالژیا

پزشکان از علت ایجاد بیماری فیبرومیالژیا اطلاعی در دست ندارند، با اینهمه به احتمال زیاد چند عامل با هم در ایجاد آن دخیل هستند. این عوامل عبارتند از:

• ژنتیک: از آن جایی که فیبرومیالژیا معمولاً در خانواده‌ها دیده‌ می‌شود، جهش‌های ژنتیکی خاصی ممکن است وجود داشته باشد که شما را بیشتر مستعد ابتلا به این اختلال ‌بکند.
• عفونت: بعضی بیماری‌ها ظاهراً عامل شروع یا تشدید فیبرومیالژیا هستند.
• ضربه شدید جسمی یا عاطفی: اختلال استرس پس از وقوع ضربه تکان‌دهنده با فیبرومالژیا مرتبط بوده است.

چرا این اختلال به بدن آسیب وارد می‌کند؟

 محققان معتقدند تحریک عصبی باعث می‌شود مغز افراد مبتلا به فیبرومیالژیا تغییر نماید. این تغییر مستلزم افزایش سطح مواد شیمیایی خاصی است که درد را در مغز علامت می‌دهند (فرستنده‌های عصبی). علاوه بر این، گیرنده‌های درد مغز ظاهراً با ایجاد نوعی حافظه درد حساس‌تر می‌شوند، یعنی این که آن‌ها می‌توانند به سیگنال‌های درد بیش از حد حساسیت نشان دهند.

 عوامل خطر

عوامل خطر ابتلا به فیبرومیالژیا عبارتند از:

• جنسیت: فیبرومیالژیا در زنان بیشتر از مردان تشخیص داده می‌شود
• سابقه خانوادگی: اگر یک از فامیل‌هایتان‌ این بیماری را داشته باشد، احتمال این که شما هم به آن مبتلا شوید بیشتر است.
• بیماری روماتیسم: چنانچه یک بیماری روماتیسمی مانند آرتریت روماتوئید  یا لوپوس (سل جلدی) دارید، احتمال ابتلا به فیبرومیالژیا  ممکن است در شما بیشتر باشد.

آزمایش و تشخیص

در گذشته، پزشکان 18 نقطه خاص روی بدن شخص را معاینه می‌کردند تا ببینند هنگامی که تحت فشار شدید قرار می‌گیرند چه تعداد از آن‌ها دردناک است.  در دستورالعمل های جدیدتر نیازی نیست یک نقطه نرم آزمایش شود. در عوض، تشخیص فیبرومیالژیا در صورتی قابل انجام است که شخص بیش از سه ماه درد شایع داشته باشد بدون هیچ گونه بیماری جدی که بتواند باعث ایجاد درد شود.

 آزمایش خون

با وجود این که هیچ گونه تست آزمایشگاهی برای تأیید تشخیص فیبرومیالژیا وجود ندارد، پزشک‌تان ممکن است بخواهد سایر بیماری‌هایی که علائم مشابه دارند را منتفی بداند.

• شمارش کامل خون
• سرعت رسوب اریتروسیت(گلبول قرمز)
• آزمایشات عملکرد تیروئید

درمان فیبرومیالژیا

داروها

داروها می‌تواند به تسکین درد فیبرومیالژیا و بهبود وضعیت خواب کمک کند. داروهای معمول عبارتند از:

• داروهای مسکن: داروهای مسکن بدون نسخه نظیر استامینوفن (تیلنول، سایر نمونه‌ها)، ایبوپروفن (ادویل، موترینIB ، سایر نمونه ها) یا ناپروکسن سدیم (آلیو، سایر نمونه‌ها) می‌تواند مفید باشد. پزشکتان ممکن است مسکنی مانند ترامادول (آلترام، کونزیپ) تجویز نماید. مصرف داروهای مخدر توصیه نمی‌شود زیرا اعتیاد‌آور بوده و حتی در بلند مدت درد را تشدید کنند.
• داروهای ضد افسردگی: دولوکستین (سیمبالتا) و میلناسیپران (ساولا) می‌توانند به تخفیف درد و خستگی ناشی از فیبرومیالژیا کمک نمایند. پزشک‌ ممکن است  برای کمک به بهبود وضعیت خواب برای‌تان آمی‌تریپتیلین یا فلوکستین (پروزاک) تجویز کند.
• داروهای ضد تشنج: داروهایی که برای درمان بیماری صرع ساخته شده‌اند اغلب در کاهش دردهای خاص مؤثر هستند. گاباپنیتین (نورونتین، گرالیس) بعضی اوقات در کاهش علائم فیبرومیالژیا مفید است، در حالی که پرگابالین (لیریکا) اولین دارویی بود که سازمان غذا و دارو آن‌ را برای درمان فیبرومیالژیا تأیید کرد.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی در تسکین کوفتگی عضلانی و درد فیبرومیالژیا مؤثر است. مراجعات منظم به یک فیزیوتراپیست می‌تواند اعتماد به نفس را با ورزش افزایش دهد، کمک کند عضلات گرفته را شل کنید و هم چنین  اطلاعات بیشتری درباره‌ی بدن و  جابجایی‌تان به شما آموزش دهد. افزون بر این، فیزیوتراپی با استفاده از یک روش سازنده در شکل‌گیری حافظه عضلانی جدید و تغییرات اعصاب و غدد به شما کمک می‌کند تا عضلات خود را بازیابی کنید.

ورزش

کارشناسان بر این باورند که ورزش برای حفظ قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات، کنترل وزن و نیز کمک به ادامه فعالیت در سایر عرصه‌های زندگی امری ضروری به شمار می‌رود. در واقع، ورزش و فعالیت این امکان را به بیماران می‌دهد تا حدودی بر فیبرومیالژیا و میزان احساس دردشان کنترل داشته باشند.

زمانی که برنامه تمرینی‌تان را شروع می‌کنید، سه نوع تمرین ورزشی متفاوت را باید مد نظر قرار دهید:

• تمرینات دامنه حرکتی یا کششی: این تمرینات شامل حرکت دادن یک مفصل تا آخرین حد ممکن (بدون درد) یا تا دامنه کامل حرکت می شود. تمرینات دامنه حرکتی یا کشش به حفظ انعطاف‌پذیری گروه‌های عضلانی شما کمک می کند. با پزشک یا فیزیوتراپیست خود درباره تمرینات دامنه حرکتی مشورت کنید. آن‌ها می توانند روش انجام این تمرینات را به درستی توضیح دهند و  چنانچه مشکلی در انجام کشش دارید شما را راهنمایی کنند.
• تمرینات استقامتی یا موقعیتی: هنگامی که آستانه تحمل‌تان را با ورزش‌های مناسب قلب و عروق مانند پیاده‌روی، دوچرخه سواری یا شنا بالا می‌برید، نسبت به این که صرفاً عضلات‌تان را تقویت کنید فعالیت بیشتری انجام می دهید. شما با این کار هم چنین به موقعیتی بدن، تقویت عضلات و  ایجاد هماهنگی و استقامت می‌پردازید. علاوه بر این، تمرینات استقامتی به کاهش وزن کمک می‌کند.
• تمرینات قدرتی: این تمرینات به شکل‌گیری عضلات و تاندون‌های قوی مورد نیاز برای نگهداری مفاصل کمک می‌کنند. تعدادی از بررسی‌ها نشان می‌دهد که تمرینات قدرتی می‌تواند علائم فیبرومیالژیا را بهبود ببخشد. مربی خصوصی یا مربی تناسب اندام می‌تواند نحوه‌ی بکارگیری از مقاومت را توضیح دهد به این صورت که در ابتدا آهسته شروع می‌کنید و همزمان با تقویت توان، مقاومت را افزایش می‌دهید. با پزشک‌تان بررسی کنید تا بدانید چه نوع برنامه تمرینی برای‌تان مناسب است.

درمان‌های جایگزین

با وجود این که درد فیبرومیالژیا توان بدن را تا حد زیادی کاهش می‌دهد، شاید درباره اثربخشی درمان‌های جایگزین برای رهایی از ناراحتی خود تعجب کنید. برخی از افراد مبتلا به درد مزمن فیبرومیالژیا با کمک درمان‌های جایگزین احساس آرامش خوبی پیدا می‌کنند که از جمله این درمان‌ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• طب سوزنی: برخی یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد که طب سوزنی می‌تواند شیمی مغز را تغییر داده و به افزایش آستانه تحمل درد کمک نماید.
• کایروپراکتیک: کایروپراکتیک می‌تواند در بهبود سطوح درد ،تسکین درد پشت  و افزایش دامنه حرکتی کمر و گردن مؤثر باشد.
• ماساژ بافت‌های عمیق: ماساژ بافت‌های عمیق می تواند باعث تحریک گردش خون و رهاسازی الگوهای مزمن کشیدگی عضلانی شود.
• ماساژ عصبی عضلانی: ماساژ عصبی عضلانی ترکیبی از مبانی اصلی درمان‌های باستان شرقی نظیر طب سوزنی و شیاتسو است که به کاهش درد عضله یا عضلات صورت (بافت نرم) کمک می‌کند.
• بیوفیدبک: بیوفیدبک با استفاده از دستگاه های الکترونیکی سنجش پاسخ های استرسی بدن ، به نقل از سازمان های ملی بهداشت در کنترل پاسخ استرس و تسکین درد مزمن به برخی از افراد کمک می‌کند.
• مدیتیشن (تعمق): مطالعات حاکی از آن است که مدیتیشن، امواج مغزی را در سازگاری با آرامش و شادی تولید می‌کند که این امر به کاهش اضطراب کمک می‌نماید.
• دارو‌های گیاهی: با وجود مطالعات معدودی که روی دارو های گیاهی و فیبرومیالژیا صورت گرفته است، برخی از بیماران با مصرف مکمل‌های گیاهی مانند اکیناسه، کوهوش سیاه، اسطوخودوس، خار مریم و ویتامین‌های گروهB شاهد بهبود وضعیت خواب یا افزایش انرژی خود بودند.
• مکمل های غذایی طبیعی: با این که مطالعات به موضوع مکمل‌های غذایی و فیبرومیالژیا محدود شده است، برخی از بیماران با مصرف مکمل های غذایی طبیعی بدون نسخه از قبیل 5-HTP، ملاتونین، مخمر سنت جان، ال کارنیتین،SAM-e و نیز پروبیوتیک‌ها احساس آرامش داشته‌اند. تعداد زیادی از مکمل‌ها از جمله مخمر سنت جان تداخلات دارویی دارند، بنابراین در صورتی که داروهای تجویزی یا چند نوع مکمل در اختیار دارید از مصرف این‌ مکمل‌ها خودداری کنید. اگر بیماری‌های دیگری دارید بعضی از این مکمل‌ها ممکن است برای‌تان ضرر داشته باشد.