تعریف اسکولیوز
انحراف جانبی ستون فقرات که در طول سنین رشد و اغلب قبل از بلوغ اتفاق می افتد . انواع مختلفی از اسکولیوز وجود دارد : برخی از اسکولیوز ها به علت مشکل اولیه دیگری به وجود می آیند مانند اسکولیوز افرادی که کوتاهی پا یا در رفتگی های مادر زادی لگن دارند و برای اینکه بتوانند این کوتاهی را جبران کنند ستون فقرات خود را کج می کنند و این منجر به اسکولیوز می شود .این مدل از اسکولیوز کاملا قابل اصلاح بوده و بعد از حل مشکل اولیه برگشت پذیر می باشند. برخی از انواع اسکولیوز برگشت ناپذیر هستند و نیاز جدی به درمان دارند. این مدل از اسکولیوز به علل مختلفی به وجود می آید.
اسکولیوز یا به شکل حرف انگلیسی C یا به شکل حرف انگلیسی S ایجاد می شود.
اسکولیوز اغلب در سنین قبل از رشد و در دوران نوجوانی بین سنین 10 تا 15 سالگی اتفاق می افتد. این بیماری در دختران بسیار شایع تر می باشد و به علت شرایط پوششی و جامعه اغلب دیر تشخیص داده می شود و والدین دیرمتوجه انحرافات جانبی ستون فقرات می شوند.
نشانه ها و علایم اسکولیوز
عوارض اسکولیوز
از جمله علائم اسکولیوز کاهش فضای قفسه سینه و در نتیجه ضعف عملکرد دستگاه تنفسی و اختلال عملکرد ریه ها و پمپاژ قلبی می باشد. درمان انحراف اسکولیوز به عوامل مختلفی بستگی دارد . در مواردی که زاویه قوس اسکولیوز زیر 15 درجه باشد اغلب نیاز به کنترل دوره ای این زاویه با عکس های رادیوگرافی می باشد . در صورتی که زاویه رو به افزایش بود نیاز به درمان است . سن فرد هم برای تعیین نوع درمان اسکولیوز مهم بوده و درمان در سنین پایین جدی تر پیگیری می شود. نوع و شکل انحراف ( C شکل یا S شکل ) و محل انحراف اسکولیوز ( ناحیه کمر، بالای کمر و گردن ) در مدت زمان درمان و تعیین نوع درمان بسیار مهم است. یکی از درمان های اصلی اسکولیوز استفاده از بریس ها می باشد. بریس های متفاوتی برای درمان اسکولیوز وجود دارند و ساخته می شوند. بریس های اسکولیوز در میزان فشار وارده بر ستون فقرات و دنده ها ، مدت زمان استفاده و توان اصلاح و کنترل اسکولیوز متفاوتند. مدت زمان استفاده از بعضی از بریس ها بین 16 تا 23 ساعت در شبانه روز و برخی دیگر بین 8 تا 10 ساعت در هنگام خواب است.
انواع بریس ها
بریس بوستون
بریس بوستون روش استاندارد درمان غیرجراحی اسکولیوز می باشد و در سال 1970 توسط آقای بیل میلر و برخی متخصصین ارتوپدی طراحی و ساخته شده است. مهمترین نکته در ساخت و طراحی بریس بوستون تناسب کامل بریس با اندام فرد و ایجاد فشار ممتد و مداوم به نواحی بالا و پایین و راس قوس اسکولیوز می باشد. بریس بوستون در دو مدل TLSO و CTLSO شناخته می شود و بعد از قالب گیری و بررسی نوع انحراف و محل انحراف ( محلی از ستون فقرات که راس اسکولیوز در آن ایجاد شده ) ساخته می شود. مکانیسم بریس بوستون ایجاد سه نقطه فشار در اطراف ستون فقرات است. بریس بوستون برای مواردی که راس قوس زیر مهره نهم توراسیک یا سینه ای است بکار می رود . جهت ساخت بریس بوستون در کلینیک توانبخشی پیشگام مراحل زیر طی خواهد شد:
- معاینه بیمار توسط پزشک متخصص
- در صورت صلاح دید گرفتن عکس رادیوگرافی از ستون فقرات
- تعیین چرخش مهره ها
- تعیین محل راس زاویه اسکولیوز
- معاینه مجدد توسط کارشناس ساخت بریس
- اندازه گیری و یا قالب گیری از ستون فقرات بیمار
- ساخت بریس
- پرو بریس و تحویل بریس و آموزش به بیمار
بریس بوستون سبکترین بریس مرتبط با اسکولیوز است، به راحتی زیر لباس پوشیده می شود . زمان استفاده از بریس بوستون بین 16 تا 23 ساعت در شبانه روز است.
برنامه زمانی استفاده از بریس بوستون
- در هفته اول زمان استفاده از بریس 6 ساعت می باشد. در این هفته بیمار می تواند هر 3 ساعت یکبار بریس را در آورده و پوست خود را چک کند تا بتواند محل های قرمزی و التهاب را چک کند. در صورتی که بعد از 20 دقیقه قرمزی روی پوست از بین نرفت باید بریس تنظیم مجدد شود.
- مدت زمان استفاده از بریس بوستون در هفته دوم 12 ساعت است . مجددا هر سه ساعت بریس کنترل شود.
- در هفته سوم مدت زمان استفاده از بریس 18 ساعت است و فرد بخشی از زمان خواب را با بریس می خوابد.
- هفته چهارم ، در صورت صلاحدید پزشک و کارشناسان مدت زمان استفاده از بریس 3 ساعت خواهد بود و فرد فقط در زمان های استحمام و انجام حرکات اصلاحی توصیه شده نیازی به استفاده از بریس ندارد.
جهت بررسی فرآیند درمان اسکولیوز بیمار هر چند ماه یکبار به صلاحدید پزشک متخصص عکس رادیوگرافی گرفته می شود. به اغلب بیماران توصیه می شود هر دو ماه یکبار به مرکز تخصصی پیشگام مراجعه نموده تا ارتزیست بتواند بریس را بررسی نموده و در صورت لزوم تغییرات لازم را بر روی بریس بوستون انجام نماید.
بریس میلواکی
بریس میلواکی از سال 1954 در درمان اسکولیوز ایدیوپاتیک مورد استفاده قرار گرفته است. بریس میلواکی در موارد انحراف بالای مهره 9 سینه ای استفاده می شود. از لحاظ کارکرد و تاثیرگذاری بهترین بریس جهت اصلاح و کنترل اسکولیوز ، بریس میلواکی می باشد. بریس اسکولیوز از جنس فایبرگلاس بوده و بخش های فلزی نیز دارد. بریس میلواکی دشامل چند بخش می باشد :
- بخش پایینی بریس پلاستیکی ( فایبرگلاس ) بوده که در ناحیه کمر و لگن قرار میگیرد.
- بخش وسط بریس که از جنس فلز بوده و شامل دو ستون فلزی بسیار ظریف در ناحیه پشتی و یک ستون فلزی متوسط در ناحیه جلوی بدن می باشد و بسته به نوع انحراف اسکولیوز پدهای چرمی و فومی به آن متصل می شود.
- بخش بالایی بریس میلواکی که شامل حلقه گردنی بوده و از ناحیه پس سری در پشت سر و زیر چانه ای در قسمت چانه تشکیل شده است.
بریس میلواکی در سه صفحه بدن تاثیرگذاری مستقیم دارد . در یک صفحه از چرخش مهره ها جلوگیری می نماید و منجر به اصلاح چرخش مهره ها می شود. در یک صفحه منجر به کاهش زاویه جانبی ستون فقرات (اسکولیوز) می شود و در صفحه دیگر با ایجاد کشش مستقیم بر ستون فقرات منجر به کاهش و اصلاح زاویه کایفوز ( قوز بالای کمر) می شود. برای ساخت بریس میلواکی حتما نیاز به قالبگیری از ناحیه کمری و لگنی می باشد تا بسکت پلاستیکی کاملا منطبق با بدن فرد ساخته شود. فیت بودن این بخش از بریس میلواکی بسیار مهم می باشد. مدت زمان استفاده از بریس میلواکی 23 ساعت از شبانه روز می باشد.
- در هفته اول مدت زمان استفاده از بریس میلواکی 6 ساعت می باشد، فرد هر 2 تا 3 ساعت می تواند بریس را درآورده و پوست خود را از نظر قرمزی و التهاب چک نماید.
- در هفته دوم استفاده از بریس میلواکی 12 ساعت خواهد بود و هر سه ساعت فرد می تواند به خود استراحت دهد.
- در هفته سوم و چهارم به تدریج زمان استفاده از بریس به 23 ساعت می رسد و فرد فقط یک ساعت بدون بریس خواهد بود و در طول این یک ساعت باید ورزش های اصلاحی و استحمام خود را انجام دهد.
جهت ساخت بریس میلواکی در کلینیک تخصصی پیشگام مراحل زیر طی خواهد شد:
- معاینه بیمار توسط پزشک متخصص طب فیزیکی
- گرفتن عکس رادیوگرافی
- تعیین حضور یا عدم حضور چرخش مهره ها
- تعیین نوع اسکولیوز و شکل اسکولیوز ( C یا S )
- قالبگیری از ناحیه لگنی با گچ
- ساخت ناحیینه پایینی بریس
- پرو قطعات بریس و الگوسازی از پد های بریس بر روی بدن فرد مبتلا به اسکولیوز
- اتصال قطعات مختلف بریس و پرو مجدد بریس میلواکی بر روی بدن بیمار
- چک نهایی بریس میلواکی و تحویل به بیمار
- آموزش نحوه پوشیدن بریس میلواکی
نکات مهم در طول دوره درمان
- هر دو ماه یکبار فرد به ارتزیست مراجعه میکند.
- هر چند ماه یکبار با توجه به صلاحدید پزشک عکس رادیوگرافی از ستون فقرات جهت بررسی میزان انحراف و کنترل انحراف و بررسی پیشرفت درمان تهیه شود.
- در برخی از بیماران ناحیه لگنی بریس پس از چند ماه پوشیدن بریس منجر به لاغری این ناحیه شده و فرد باید جهت تنظیم مجدد بریس یا نهایتا تعویض بسکت بریس به ارتزیست و کلینیک مراجعه نماید.
بریس شبانه چارلستون
بریس شبانه چارلستون تماما از جنس فایبرگلاس ساخته می شود ، از لحاظ وزنی بسیار سبک می باشد در برخی بیماران، پزشکان جهت کنترل پیشرفت اسکولیوز از این نوع بریس در طول شب برای بیمار استفاده می نمایند.
