شکستگي مهرههاي کمر هنگامي اتفاق مي‌افتد که استخوان‌هاي واقع در ستون فقرات يا همان مهره‌ها، دچار شکستگي شده و فرو مي‌ريزند. اين عارضه ممکن است در اثر مصدوميت يا ضرب‌ديدگي شديد، مثلاً هنگام افتادن از ارتفاع يا در سوانح رانندگي، اتفاق بيفتد. همچنين اگر مهرههاي کمر شما به دليل ابتلا به پوکي استخوان يا سرطان، شديداً ضعيف شده باشد، حرکات خيلي ساده‌اي مانند سرفه يا عطسه کردن مي‌تواند باعث شکستگي آنها شود. هرسال بيش از يک ميليون نفر دچار نوعي از شکستگي مهرههاي کمر مي‌شوند که در اين ميان، شکستگي‌هاي ناشي از فشار شايع‌ترين نوع آن هستند.
علت‌ها و دلایل
شکستگي فشاري مهرههاي کمر مي‌تواند در اثر پوکي استخوان، ضرب‌ديدگي و بيماري‌هايي که استخوان‌ها را تحت تأثير قرار مي‌دهند (شکستگي پاتولوژيک)، اتفاق بيفتد.
پوکي استخوان
- پوکي استخوان يک بيماري مربوط به استخوان‌ها است که طي آن تراکم استخوان کاهش پيدا مي‌کند و در نتيجه، احتمال آنکه شخص مبتلا به پوکي استخوان در اثر کوچکترين ضرب‌ديدگي و يا حتي بدون هيچ گونه ضرب‌ديدگي دچار شکستگي فشاري مهرههاي کمر شود، تا حد زيادي افزايش مي‌يابد.
- پوکي استخوان بيشتر در زناني که به سن يائسگي رسيده‌اند به وجود مي‌آيد، اما ممکن است مردان مسن و افرادي که به مدت طولاني داروهاي استروئيدي مانند پردنيزون مصرف کرده‌اند نيز به اين عارضه مبتلا شوند.
ضرب‌ديدگي
ضربه و کوفتگي شديد مي‌تواند باعث شکستگي مهرههاي کمر شود. اين نوع آسيب‌ديدگي معمولاً هنگامي اتفاق مي‌افتد که فرد از يک ارتفاع زياد به زمين مي‌خورد و روي پاها يا باسن خود فرود مي‌آيد. اين اتفاق ممکن است در زمان سوانح رانندگي هم پيش بيايد.
شکستگي پاتولوژيک
- شکستگي پاتولوژيک نوعي از شکستگي مهره هاي کمر است که به يک خاطر بيماري که از قبل در فرد وجود داشته و محل شکستگي را تحت تأثير قرار داده بوده است، اتفاق مي‌افتد.
- در اغلب موارد، اين نوع شکستگي در اثر وجود بافت سرطاني که از نقاط ديگر بدن مانند پروستات، پستان يا ريه‌ها به استخوان مهره‌ها سرايت کرده است، به وجود مي‌آيد (به گسترش سلول‌هاي سرطاني از يک بافت به بافت ديگر متاستاز گفته مي‌شود).
- شکستگي پاتولوژيک ممکن است به خاطر بيماري‌هاي ديگري از قبيل بيماري پاگت استخوان و يا عفونت استخوان (استئوميليت) اتفاق بيفتد.
علائم و نشانه‌ها
- درد: اين درد بيشتر در قسمت پايين کمر احساس مي‌شود، اما ممکن است در قسمت مياني يا بالاي کمر و حتي در گردن نيز باشد. در برخي موارد ممکن است درد به ناحيه لگن، شکم و ران پا نيز سرايت کند.
- بي‌حسي، کرخ شدن و ضعف: بروز اين علائم مي‌تواند نشان‌دهنده وارد آمدن فشار بر روي اعصاب در محل شکستگي باشد.
- از دست دادن کنترل (بي‌اختياري) ادرار يا مدفوع و يا ناتواني در ادرار کردن (حبس ادرار): اگر اين علائم در فردي وجود داشته باشد، نشان‌دهنده آن است که شکستگي باعث وارد آمدن فشار بر روي خود نخاع شده است.
معاينات و آزمايش‌ها
- عکسبرداري اشعه ايکس: اين آزمايش براي افرادي با سن بالاتر از 65 سال که مبتلا به سرطان باشند و يا ضرب‌ديدگي شديد براي آنها اتفاق افتاده باشد، انجام مي‌شود. اگر سن شما از 65 سال کمتر است و بيماري خاص يا درد شديدي نداريد، ممکن است عکس اشعه ايکس هم برايتان لازم نباشد.
- سي تي اسکن ستون فقرات:اگر وجود شکستگي در استخوان مهره شما تشخيص داده شود، ممکن است پزشک از شما بخواهد که يک سي تي اسکن از کمر بگيريد تا شدت شکستگي هم مشخص شود.
- ام آر آي ستون فقرات:اگر شما قادر به کنترل ادرار يا مدفوع خود نباشيد (بي‌اختياري) يا نتوانيد ادرار کنيد (حبس ادرار)، يا در يک يا هر دو پا يا دست خود احساس ضعف داشته باشيد و يا دست و پاي شما بي‌حس شده باشد، لازم است که يک ام آر آي بگيريد. بعضي از بيمارستان‌ها خودشان دستگاه ام آر آي ندارند و ممکن است لازم باشد به يک بيمارستان ديگر يا به يک مرکز ام آر آي مراجعه کنيد.
- مشاوره جراحي ستون فقرات: اگر شکستگي مهره شما شديد باشد، ممکن است پزشک اورژانس از يک پزشک متخصص ديگر بخواهد که شما را معاينه کند. در اين صورت شايد لازم باشد که شما براي شکستگي مهره کمر، تحت عمل جراحي قرار بگيريد. عمل جراحي معمولاً براي افرادي انجام مي‌شود که درد و ضعف شديد داشته باشند و يا قادر به احساس دست و پاي خود نباشند.
درمان
داروها
- داروهاي ضد التهاب غير استروئيدي مانند ايبوپروفن (آدويل و موترين) يا ناپروکسن (آلِو و ناپروسين)
- داروهاي مخدر از قبيل هيدروکدون
- داروهاي شُل کننده عضلات از قبيل سيکلوبنزاپرين (فلکسِريل)، کاريزوپرودول (سوما) و ديازپام (واليوم)
- مکمل‌هاي کلسيم به منظور جلوگيري از تشديد مشکلات استخوان‌ها و پيشگيري از وقوع شکستگي‌هاي فشاري در آينده
- داروهايي براي القاي ساخت استخوان جديد
ما در کلينيک تخصصي طب فيزيکي و توانبخشي پيشگام اعتقاد داريم که آموزش دادن بيماران، بيشترين اهميت را در درمان آنان دارد. بنابراين بحث در مورد چگونگي اصلاح و حفظ وضعيت بدن و اندام‌ها، بخش اصلي برنامه‌هاي درماني ما را تشکيل مي‌دهد. متخصصين ما با تشريح وضعيت مکانيکي بدن، نحوه صحيح حرکت دادن کمر را به شما آموزش مي‌دهند تا بتوانيد ستون فقرات خود را در وضعيت ايمن حفظ کنيد و از وارد آمدن فشار به محل شکستگي در زمان کار يا فعاليت‌هاي روزانه جلوگيري نماييد. ما بهترين وضعيت بدن در زمان نشستن، خوابيدن، ايستادن و راه رفتن را به شما نشان مي‌دهيم و نحوه حرکت ايمن و بي‌خطر بدن در زمان بلند کردن، حمل، هل دادن و يا کشيدن اجسام را برايتان شرح مي‌دهيم. همچنين به بيماراني که به پوکي استخوان مبتلا هستند، آموزش مي‌دهيم که نحوه صحيح انجام فعاليت‌هاي ساده‌اي مانند سرفه يا عطسه کردن که فشار ناگهاني زيادي بر ستون مهره‌ها وارد مي‌کند و مي‌تواند باعث وقوع شکستگي فشاري ديگري در مهرههاي کمر شود، چگونه است. همچنين در صورتي که به بريس کمر نياز داشته باشيد، متخصصين ما با بررسي کامل وضعيت کمر شما يک بریس اختصاصي برايتان طراحي و تهيه مي‌کنند.
فيزيوتراپي
هدف از درمان فيزيکي در بيماراني که دچار شکستگي مهرههاي ستون فقرات کمري شده‌اند آن است که درد ناشي از شکستگي تسکين داده شود، تحرک بيمار بهبود يابد و از وقوع مجدد شکستگي در آينده جلوگيري شود. اگرچه تحرک صحيح و اصلاح شيوه حرکت کمر اهميت زيادي در درمان شکستگي مهره‌ها دارد، اما تحقيقات نشان داده است که تقويت عضله اکستانسور کمر و عضلات شکمي هم مي‌تواند تأثير زيادي در درمان شکستگي‌هاي ناحيه ستون فقرات کمري به ويژه در افراد مبتلا به پوکي استخوان داشته باشد. عضله مالتيفيدوس، عضله مربع کمري و عضله عرضي شکمي، مهم‌ترين عضلاتي هستند که در پشتيباني از ستون فقرات نقش دارند. بنابراين تقويت اين عضلات نه تنها به تسکين درد و علائم عارضه در افرادي که دچار شکستگي مهره شده‌اند کمک مي‌کند، بلکه در پيشگيري از وقوع شکستگي مجدد در آينده هم تأثير زيادي دارد. تحقيقات نشان داده است که برنامه‌هاي درمان فيزيکي و ورزش‌هايي که با هدف تقويت عضلات کمر و درمان عوارض آن انجام مي‌گيرد، به بهبود عملکرد و ارتقاي کيفيت زندگي بيماراني که در اثر پوکي استخوان دچار شکستگي مهره شده‌اند، کمک زيادي مي‌کند.
درمان‌هاي فيزيوتراپي، علاوه بر ورزش ممکن است شامل موارد زير نيز باشد:
- کار درماني: اين روش درماني اصولاً براي بيماراني که به توانبخشي سرپايي نياز دارند، انجام مي‌گيرد. کار درماني براي بازيابي حداکثر توان عملکرد بيمار بعد از آسيب‌ديدگي، ضروري مي‌باشد.
- مديريت درد: هدف از درمان فيزيکي در مراحل اوليه ريکاوري آن است که درد و التهاب در محل آسيب‌ديدگي را تسکين دهد. درمان دستي که شامل حرکت دادن و ماساژ آرام بافت‌هاي نرم بدن مي‌باشد، همراه با گذاشتن يخ و تحريک الکتريکي موضع آسيب‌ديده، مي‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. بعد از آنکه شکستگي مهره ترميم پيدا کرد نيز مي‌توان از گرماي مرطوب براي کاهش درد ناشي از اسپاسم عضلاني در ناحيه ستون فقرات، استفاده کرد.
- ماساژ بافت‌هاي نرم
- طب سوزني
- TENS
- اولتراسوند
- سوزن‌کاري خشک
- الکتروتراپي
- يخ و گرما
استفاده از بريس براي ستون مهره‌ها
پزشک شما ممکن است بسته به نوع شکستگي مهره که شما از آن رنج مي‌بريد، استفاده از بريس را براي درمان شکستگي به شما توصيه کند.
پزشک، استفاده از بهترين نوع بريس کمر را به شما توصيه خواهد کرد. بعضي از انواع بريس‌ها که در درمان شکستگي مهره‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرند، عبارتند از:
- بريس هالو که براي شکستگي مهرههاي گردني استفاده مي‌شود. در واقع اين بريس يک وسيله براي کشش است. اين کشش باعث مي‌شود که اجزاء ستون مهره‌ها در جهات مختلف کشيده شوند تا فشار وارد بر روي عصب رفع شود و يا مهرههاي آسيب‌ديده مجدداً هم‌رديف شوند.
- ارتوز تراکولومبار خاجي (TLSO) که براي شکستگي‌هاي ناحيه تراکولومبار (استخوان خاجي) يا پايين کمر استفاده مي‌شود.
- بريس‌هاي اختصاصي که به صورت سفارشي ساخته مي‌شوند.
- طوق گردني (بريس گردن)
جراحي
جراحي براي شکستگي مهرههاي کمر در صورتي نياز مي‌شود که درد، ضعف و بي‌حسي اندام‌ها با استفاده از ساير روش‌هاي درماني برطرف نشود.
- ورتبروپلاستييک عمل جراحي است که به منظور قرار دادن سيمان استخواني در محل شکستگي، انجام مي‌شود.
- کيفوپلاستييک عمل جراحي است که در آن با استفاده از يک بالن، فضاهايي در داخل مهره شکسته ايجاد مي‌شود. سپس سيمان استخواني در داخل فضاهايي که به وسيله بالن ايجاد شده، گذاشته مي‌شود.
- جراحي بازکه در اين عمل، استخوان‌هاي شکسته را به جاي اصلي خود بازگردانده و آنها را به وسيله سيم، ميخ، پيچ و بست به يکديگر متصل مي‌کنند.
