کیست بیکر زانو

اهمیت حفظ سلامتی بدن بر هیچ کس پوشیده نیست و بدیهی است که در زمان بروز مشکلاتی مانند کیست بیکر، یعنی انباشته شدن مایع پشت زانو و متورم شدن پشت زانو، باید در اولین فرصت برای درمان آن اقدام کرد. از آنجایی که بیمار دچار عارضه کیست بیکر زانو، متحمل درد می‌شود، درمان آن ضروری است.

کیست بیکر چیست؟

کیست بیکر یا کیست پوپلیتئال به ورمی اطلاق می‌شود که در اثر انباشته شدن مایع خارج شده از مفصل زانو در پشت زانو ایجاد می‌شود، به همین دلیل به آن کیست یا ورم پشت زانو نیز گفته می‌شود. این عارضه بسیار شایع است و به سهولت نیز درمان می‌شود.

علت‌ها و دلایل کیست بیکر

کیست بیکر زمانی ایجاد می‌شود که مایع داخل مفصل زانو توسط وزن بدن تحت فشار قرار بگیرد، به دام بیفتد و کیست تشکیل شود. این مایع باعث متورم شدن پشت زانو و دردناک شدن آن می‌شود. دلایل به دام افتادن مایع به شرایط خاص هر بیمار بستگی دارد.

عارضه‌های متعددی هستند که منجر به ایجاد کیست بیکر می‌شوند. در مواردی که بیمار کودک است، علت غالباً به کیسه مایع کوچکی به نام بورس مربوط می‌شود. این کیسه در تلفیق با کیسه سینوویال تشکیل کیست می‌دهد. کیسه سینوویال از استخوان‌های زانو محافظت می‌کند.

کیست بیکر بزرگسالان معمولاً در بیماری التهابی مفصل و آسیب دیدگی زانو ریشه دارد. ورم ناشی از آرتروز زانو یا آسیب دیدگی‌ها در داخل زانو بیشتر و بیشتر می‌شود و مایع دیر یا زود رو به جلو رانده می‌شود؛ در نتیجه کیست شکل می‌گیرد و برجستگی به وضوح دیده می‌شود. لزوم بهره‌گیری از درمان‌های کیست بیکر با آشکار شدن برجستگی مشخص می‌شود. چنانچه کیست بیکر پی‌آمد آرتریت مزمن باشد، کیست مجدداً ایجاد خواهد شد.

علائم و نشانه‌های کیست بیکر

کیست بیکر عارضه‌ای است که گاهی بدون علامت است؛ اما غالباً با سفتی یا خشکی پشت زانو یا زانو درد همراه است. برجستگی کیست کاملاً در پشت زانو قابل مشاهده است که معمولاً نرم و لمس آن دردناک است.

کیست گاهی پاره می‌شود و عارضه به دلیل پخش شدن مایع، وضعیتی پیچیده می‌یابد. کبودی بدون درد و ورم ناگهانی پا، شبیه به فلبیت (التهاب سیاهرگ‌های) پا، از علائم کیست بیکر است. چنانچه کیست بیکر حتی پس از درمان نیز برطرف نشود، بیمار متحمل درد خواهد شد. در چنین حالتی باید از درمان‌های پیشرفته کیست بیکر بهره گرفته شود.

تشخیص کیست بیکر

پیش از شروع درمان باید تشخیص صحیح انجام شود. بیمار باید به محض مواجهه با برجستگی و ورم پشت زانو و درد و سفتی این مفصل به پزشک مراجعه کند. پزشک برای این که مطمئن شود که این برجستگی به کیست بیکر مربوط می‌شود، دستور انجام چند آزمایش را می‌دهد. تزریق مایع حاجب پس از آرتروگرام زانو، اولتراسوند یا ام آر آی به منظور تایید تشخیص کیست بیکر انجام می‌شود.

درمان کیست بیکر

این عارضه گاهی به خودی خود بدون درمان خاصی برطرف می‌شود. بااین حال چنانچه ایجاد کیست پی‌آمد ابتلا به بیماری‌های التهابی مفصل یا دیگر عارضه‌ها باشد، باید درمان مناسب برای از بین بردن کیست و درد و ورم ناشی از آن انجام شود. اما اگر کیست برطرف نشود و بسیار دردناک گردد، پزشک مایع را تخلیه می‌کند و برای کاهش التهاب ناشی از وجود کیست استروئید تجویز می‌کند. در موارد نادر نیز انجام جراحی ضرورت می‌یابد.

درمان‌های ضروی کیست بیکر عبارت‌اند از:

• یخ (سرما درمانی یا کرایوتراپی): کاهش درد و ورم ناشی از کیست بیکر هدف این روش محسوب می‌شود. کمپرس یخ تهیه شده از قطعه‌های یخ و حوله یا کیسه نخود سبز منجمد را می‌توان برای درمان کیست بیکر به کار برد.
• داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs ) مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسین برای تسکین درد و کاهش ورم و التهاب تجویز می‌شود. اقلام متعددی از این دسته داروها، مانند ایبوپروفن، را می‌توان با نام‌های تجاری مختلف بدون نسخه از داروخانه تهیه کرد.
• فیزیوتراپی: درمان فیزیوتراپی برای تسریع فرایند التیام و دستیابی به نتیجه بهینه در بیماران مبتلا به کیست بیکر دارای علائم ضروری است و در کل به تمام بیماران مبتلا به این عارضه، صرف نظر از ضرورت انجام جراحی، توصیه می‌شود که از فیزیوتراپی استفاده کنند.

درمان فیزیوتراپی شامل موارد زیر می‌شود:

• ماساژ بافت نرم
• درمان با برق (الکتروتراپی)
• باندپیچی یا استفاده از زانوبند طبی یا چسب مخصوص
• متحرک سازی یا موبیلیزاسیون
• سوزن زدن خشک
• آب درمانی
• استفاده از چوب زیر بغل
• درمان با یخ یا گرما
• تمرین‌های پیشرونده برای بهبود انعطاف پذیری، تعادل و قدرت (به ویژه برای عضله VMO)
• استفاده از وسایل تعدیل کننده و تغییر دهنده فعالیت‌های روزانه
• آموزش بیمار
• اصلاح زیست مکانیکی
• تجویز ارتوزها
• توصیه‌های ضد التهاب
• راهنمایی در خصوص کاهش وزن
• بهره‌گیری از اولتراسوند برای ارزیابی و بازآموزی عضله VMO
• ازسرگیری تدریجی برنامه فعالیت روزمره
• طب سوزنی (لینک شود به مقاله طب سوزنی)

فیزیوتراپی و توانبخشی بیمارانی که باید برای برداشتن کیست بیکر تحت عمل جراحی قرار بگیرند، پیش از جراحی شروع می‌شود و در آن علاوه بر درمان‌های کاهش درد و ورم از برق درمانی، تمرین‌های تقویت و افزایش دامنه حرکتی بهره گرفته می‌شود و از نوارهای کشی برای بستن زانو و چوب زیر بغل و وسایل دیگر نیز استفاده می‌شود.

فیزیوتراپی و توانبخشی پس از جراحی برای تسریع فرایند التیام و اطمینان از دستیابی به نتیجه بهینه حیاتی است.

متخصص فیزیوتراپی در مراحل پایانی توانبخشی تمام بیماران مبتلا به این عارضه به آنان توصیه می‌کند تا برنامه ورزشی یا فعالیت معمول خود را به تدریج و در زمان مناسب از سر بگیرند. شروع زودهنگام فعالیت‌ها یا بدون توانبخشی مناسب غالباً به ورم زانو و بروز مجدد آسیب دیدگی منجر می‌شود.

مداخله‌های دیگر برای درمان کیست بیکر

کیست بیکر برخی بیماران علی رغم مدیریت فیزیوتراپی مناسب با بهره‌گیری از روش‌های محافظه کارانه یا جراحی درمان نمی‌شود. متخصص فیزیوتراپی یا پزشک در چنین مواردی بهترین دوره مدیریت عارضه را پس از بررسی‌های دقیق‌تر، با استفاده از مداخله دارویی، تزریق کورتیکواستروئید یا جراحی‌های بیشتر طرحریزی می‌کند.

تمرین‌های کیست بیکر

حرکت‌های اصلاحی و تمرین‌های زیر معمولاً به بیماران مبتلا به کیست بیکر آموزش داده می‌شود. دقت داشته باشید که پیش از شروع این تمرین‌ها باید در مورد مناسب بودن آنها با متخصص فیزیوتراپی مشورت شود. این تمرین‌ها معمولاً 3 بار در روز و تنها به شرطی انجام می‌شود که باعث بروز علائم یا تشدید آنها نشود.

خم و راست کردن زانو

زانو را تا جایی که می‌توانید و درد تشدید نمی‌شود، خم و راست کنید. این حرکت برای بهبود حرکت زانو مفید است. این تمرین را 20 بار تکرار کنید.

خم و راست کردن زانو (پای راست)

انقباض استاتیک عضله‌های چهار سر

عضله جلوی ران (عضله‌های چهارسر) را با فشار دادن زانو رو به پایین و روی حوله قرار داده شده زیر زانو منقبض کنید. انگشتان را روی عضله‌های چهار سر داخلی بگذارید تا سفت شدن عضله در طول انقباض را حس کنید. 5 ثانیه در این حالت بمانید و 10 بار حرکت را با حداکثر شرکت ممکن و البته به شرط تشدید نشدن علائم تکرار کنید.

انقباض استاتیک عضله‌های چهار سر (پای چپ)

 جراحی

جراحی آخرین روشی است که تنها برای درمان موارد شدید عارضه و یا در صورت لزوم اقدامی فوری برای تسکین درد توانفرسای بیمار انجام می‌شود.

 مصرف دارو

مصرف دارو یا مسکن زمانی برای درمان کیست بیکر ضرورت می‌یابد که کیست پاره شده باشد. هدف اصلی مصرف دارو تسکین درد تا زمانی است که بدن  تمام مایع خارج شده را کاملاً جذب کند.