کامپرشن تراپی با استفاده از یک وسیله کشسان انجام میشود، این وسیله را روی اندامها یا دیگر بخشهای بدن قرار میدهند تا به صورت کنترل شده روی این بخشها فشار وارد کند. در نتیجه، دستگاه، فشاری روی دیواره وریدها ایجاد کرده و گردش خون را تسریع میکند. کامپرشن تراپی به کاهش ادم (ورم) کمک کرده و باعث بهبود اختلالات التهابی مزمن مکرر میگردد. این عمل باعث تقویت جریان خون و تخلیه مایع لنفاوی میشود.
کامپرشن تراپی چیست؟
کامپرشن تراپی با پانسمانهای کشی، جورابهای واریس و دستگاههای کامپرشن تراپی انجام میشود. تمامی این موارد به روش مشابهی اثر میگذارند و هدف آنها داشتن پاهای سالمتر است. بسته به شدت و نوع علائم، میتوان از جورابهایی با شدت فشار و مواد متفاوت استفاده کرد.
در این درمان، فشار کنترل شدهای بر روی عروق و سیستم لنفاوی بافتها اثر میگذارد. این امر باعث بهبود جریان خون در وریدها به سمت قلب شده و تجمع مایع (ادم) را رفع میکند.
انواع کامپرشن تراپی
چندین گزینه برای کامپرشن تراپی وجود دارد.
کامپرشن تراپی با بانداژ کشی
نوع پانسمانهای کشی که در این درمان استفاده میشود به شدت ورم و مقدار فشاری که باید ایجاد شود، بستگی دارد. مثلا، پانسمانهای کشی بسیار بزرگ برای ورم شدید پاها استفاده میشوند. پانسمانهای کشی فشار درجه بندی شدهای را ایجاد میکنند که در مچ پا (به دلیل نیاز بیشتر) فشار بیشتر میگردد. برای پیشگیری از فشار بیش از حد بر روی نواحی استخوانی، باید از پد استفاده شود.
پانسمانهای کشی ممکن است تا چند هفته استفاده شوند و تا زمانی که ورم رفع گردد، مجددا نیز استفاده گردند. به خاطر داشتن حالت کشسانی این پانسمانها، ورم کمتر شده، فشار پانسمان نیز متعادل میگردد. زمانی که آسلر در حال بهبود یافتن است، برای حفظ گردش خون مناسب و پیشگیری از عود مجدد آسلر (زخم)، ممکن است استفاده از باندهای کشی توصیه شود تا فشار کمتر و کافی ایجاد گردد.
جوراب واریس
جورابهای واریس فشار متوسطی که بین پانسمانهای کشسان و غیر کشسان است را ارائه میدهند. گرچه استفاده از این نوع جورابها برای همه راحت است، اما ممکن است برای مبتلایان به آرتروز مشکل باشد. در زمان مشاهده آسلر، این جورابها معمولا اولین گزینه درمانی هستند.
فشردهسازی پنوماتیک متناوب
دستگاههای ایجاد فشار با باد کار میکنند. ابتدا اندام مورد نظر داخل کاف (ساق بند مخصوص) قرار میگیرد و سپس با استفاده از یک دستگاه کنترل الکتریکی، فشار، مدت زمان و وقفه مورد نیاز، تنظیم میگردد.
در این مورد، نوع کامپرشن تراپی که متناسب با نیازهای بالینی بیمار است به موارد بسیاری مانند تحرک بیمار، ورزشهای مورد نیاز، بیشترین فشار و مقدار کمکی که برای عوض کردن پانسمان یا جوراب نیاز دارند، بستگی دارد.
مزایای کامپرشن تراپی
برخی از مزایای کامپرشن تراپی به صورت زیر هستند:
- درمان واریس
- پیشگیری از ورم اندام تحتانی
- جلوگیری از DVT یا ترومبوز وریدی عمقی
- درمان زخمهای موجود در اندامهای تحتانی
- کاهش تکرار شدن زخم پا
- ادامه درمان ورم لنفاوی
- برطرف کردن نارسایی مزمن وریدی
تاثیر بر روی گردش خون
جورابهای واریسی با ایجاد فشار کنترل شده باعث کم شدن قطر وریدها میشوند و بدین صورت حجم و سرعت جریان خون را بالا میبرد. در نتیجه این عمل، کامپرشن تراپی انتقال خون از اندامها به سمت قلب را بهتر کرده، برگشت و سکون خون کاهش یافته و تخلیه بهتری را برای سیستم عمیق وریدی ایجاد میکند که تماما برای بهبود و گردش خون مفید هستند.
تاثیر بر روی بافت ادماتوز
با انجام کامپرشن تراپی، به خاطر کاهش نشت مایع از مویرگها در بافتهای بینابینی، تعادل در تبادل خون بهبود مییابد. این امر باعث کاهش ادم میگردد. تاثیر مثبت ماساژ ایجاد شده توسط برخی منسوجات فشاری پزشکی نیز مشخص شده است که باعث نرم شدن بافت فیبروتیک یا سفت میشود.
بعلاوه، کامپرشن تراپی مزایایی برای بهبود اختلالات التهابی مزمن (مثلا سلولیت، اریسیپل، زخمهای وریدی پا و …) دارد. این مزایا با کاهش مقدار سایتوکینهای پیش التهابی و افزایش سایتوکینهای ضد التهابی ایجاد میشود. میکروسیرکولاسیون (ریز جریان) پوست نیز بهبود مییابد.
کاربردهای کامپرشن تراپی
کامپرشن تراپی نقش مهمی در درمان ورم وریدها و اختلالات لنفاوی دارد. این درمان دو هدف اصلی دارد: کاهش ورمی که توسط تجمع مایع در بافتها ایجاد شده و کاهش بازگشت خون در ورید و هایپرتنشن وریدی. واژه کامپرشن به فشار مکانیکی که از بیرون روی پوست و بافت اعمال میشود گویند. پانسمانها و جورابهای کشی خاصی برای ایجاد این فشار بر روی اندام مورد نظر استفاده میشود. بافت زخمی که منشا وریدی دارد نیز توسط فشار و با کاهش فشار وریدی میتواند بهبود یابد. در این حالت بافت و پوست فشار کمتری را تحمل کرده و میتواند بهتر تغذیه شود(مثلا توسط اکسیژن).
کامپرشن تراپی عمداتا برای درمان بیماران مبتلا به بیماری مزمن وریدی استفاده میشود. این بیماری میتواند بر اثر یک یا چند مورد زیر ایجاد گردد:
- چاقی مفرط یا وزن بسیار بالا
- صدمه یا جراحی پا
- لخته شدن خون در وریدها
- نشستن یا ایستادن به مدت طولانی
- لنف ادم (ورم لنفاوی)
- واریس
- افراد باردار
- ورزشکاران
- افرادی که در تخت بستری هستند.
چه کسانی نمیتوانند کامپرشن تراپی انجام دهند؟
در صورتی که هر یک از موارد منع مصرف زیر را دارید، نباید کامپرشن تراپی را انجام دهید:
- نارسایی یکی از ارگانهای بدن که بهبودی در آن ایجاد نشود. (مثلا قلب، کبد یا کلیه)
- ترومبوز وریدی عمقی یا فلبیت که درمان نشده باشد.
- بیماری شدید عروقی
- درد ایسکمیک در پاها در هنگام استراحت
- زخم عفونی درمان نشده
- مبتلایان به اختلالات شناختی یا نداشتن سلامت روان نیز نمیتوانند این درمان را انجام دهند.
قبل از انجام کامپرشن تراپی
از آنجایی که 20% از بیماران مبتلا به زخم مزمن پا ترکیبی از بیماریهای وریدی و عروقی ر ا دارند، تشخیص هر بیماری زمینهای به عنوان علت اصلی یا کمکی وضعیت بیمار بسیار مهم است. اگر کامپرشن تراپی برای درمان این نوع زخمها استفاده شود، میتواند باعث بدتر شدن ایسکمی گردد.
جهت جریان خون باید رعایت گردد. بنابراین فشار باید به صورت نزولی باشد. کاهش تدریجی فشار به درجه فشار بستگی دارد و در تنظیمات دستگاهها ایجاد میگردد.
پوست باید خشک و تمیز باشد، بنابراین کرم یا لوسیون روی پای خود نمالید و اگر موی زیادی در ناحیه تحت درمان دارید، قبل از درمان، آنها را اصلاح کنید.
مراحل کامپرشن تراپی
فرآیند کامپرشن تراپی باتوجه به روشی که متخصص طب فیزیکی به شما توصیه خواهد کرد متفاوت خواهد بود.
کامپرشن تراپی با بانداژهای کشی
پیش از درمان پزشک در مورد زخم یا آسلری که نیاز به پانسمان داشته باشد، میپرسد. باید به زخمهای سوختگی و بستر پیش از شروع درمان رسیدگی شود. سپس پزشک شروع به پانسمان بخش جلویی و آسیب دیده میکند و محکم پانسمان را میبندد، اما به قدری محکم نیست که جریان خون کم گردد. در نهایت پزشک انگشتان را بیرون از پانسمان قرار میدهد تا گردش خون را بتوانید بررسی کنید.
کامپرشن تراپی با دستگاه IPC
دستگاههای IPC عموما زمانی استفاده میشوند که به صورت نشسته یا خوابیده باشید. پزشک ممکن است ناحیه تحت درمان را بالا بیاورد تا به رفع ورم کمک کند. بعد از قرار گرفت ساق بند فشاری بر روی اندام آسیب دیده، پزشک آن را به کمپرسر هوا متصل میکند و برنامه درمانی مختص شما را برای دستگاه تنظیم میکند.
بعد از آغاز درمان، حس میکنید که ساق بند مقداری تنگ شده، زیرا به ناحیه تحت درمان فشار وارد میکند. هرچند این فشار ممکن است عجیب و کمی آزاردهنده باشد، اما نباید درد داشته باشید. در صورتی که درد داشتید، حتما پزشک را مطلع کنید تا شدت فشار را تنظیم کند.
همانطور که درمان پیش میرود، مقدار و محل فشار معمولا تغییر میکند. بسته به تغییراتی که در مایعات ناحیه تحت درمان ایجاد میشود، ممکن است تغییراتی را در شدت فشار حس کنید.
زمانی که درمان به پایان رسید، ساق بند کامل تخلیه میشود و میتوانید آن را از بدن خود جدا کنید.
عوارض احتمالی کامپرشن تراپی
کامپرشن تراپی معمولا بیخطر است و عوارض منفی ندارد، بنابراین عوارض منفی این درمان معمولا نادر هستند. عوارض احتمالی ممکن است به صورت زیر باشند:
- آسیب عصبی
- درد و ناراحتی
- زخمهای ایجاد شده بر اثر فشار
- حساسیت پوستی، عرق جوش شدن، خارش و آلرژی
- سلولیت
- فشار بر روی عصب
- DVT (ترومبوز وریدی عمقی)
- ادم در دیگر نواحی بدن
هزینه کامپرشن تراپی
هزینه این درمان به نوع روش انتخاب شده و تعداد جلسات تجویز شده بستگی خواهد داشت بنابراین برای اطلاع دقیق از هزینههای جلسات کامپرشن تراپی حتما با پزشک خود مشورت نمایید. در ضمن در صورتی که مراحل کامپرشن تراپی همرا با ماساژ درمانی باشد، هزینه جداگانه بایستی پرداخت شود.
نتیجه گیری
هرچند کامپرشن تراپی مزایای بسیاری برای مبتلایان به اختلالات وریدی و ادم، نسبت به دیگر بیماریها دارد، اما برای همه توصیه نمیشود. گزینههای بسیاری برای رسیدن به سطح فشار درست و پیشگیری از عوارض جانبی وجود دارند که با سبک زندگی بیمار مناسب هستند.
سوالات پرتکرار
کامپرشن تراپی چه مدت انجام میشود؟
مدت زمان استفاده از این درمان بسته به علائم بیمار مشخص میشود. مثلا برای بیماران مبتلا به واریس، لیپوادم و لنفودم، باید هر روز از این درمان استفاده شود، اما در مورد بیماران مبتلا به ترومبوز به طور موقت و فقط در هنگام مسافرت استفاده میشود.
چه چیزی میتواند جایگزین کامپرشن تراپی شود؟
روشهای زهکشی دستی که توسط پزشک انجام میشوند به رفع ورم یا لنف در ناحیه مورد نظر کمک میکنند. متاسفانه تاثیرات این روش درمانی معمولا موقتی است.
چگونه میتوانم اثرات مضر کامپرشن تراپی را کمتر کنم؟
- بررسی کنید که جوراب روی هم قرار نگیرد یا چین و چروک در آن ایجاد نشود.
- بالای جوراب را تا نزنید.
- حتما پوست خود را کاملا خشک کنید.
- با پوشیدن دمپایی یا کفش از جورابها محافظت کنید.
- در صورتی که جورابها بیش از حد کش آمدهاند یا فرسوده شدهاند، آنها را عوض کنید.
آیا میتوان کامپرشن تراپی را هر روز انجام داد؟
هرچند مدت زمان و تکرار درمان بسته به نیاز بیمار متفاوت است، اما برخی هر روز از این روش استفاده میکنند.
آیا کامپرشن تراپی برای رفع سلولیت مفید است؟
شاید جورابهای واریسی برای رفع سلولیت موثر نباشند، اما اگر سلولیت دارید، استفاده از این نوع جورابها به داشتن پاهای صاف تر و سالمتر کمک میکند.
آیا کامپرشن باعث شل شدن عضلات میشود؟
ثابت شده که کامپرشن مستمر با ساق بند پنوماتیک میتواند جریان خون را در عضله بهبود بخشد و سفتی عضله را رفع کند.
