بیش از یک چهارم جمعیت به دلیل شرایط دژنراتیو ستون فقرات از کمردرد رنج می‌برند. پارگی دیسک کمر که بیشتر به عنوان فتق یا پارگی دیسک شناخته می‌شود، یک بیماری دژنراتیو ستون فقرات است که ممکن است منجر به فشردگی اعصاب، درد شدید در ناحیه گردن و کمر شود و حتی می‌تواند بر توانایی راه رفتن فرد نیز تأثیر بگذارد. شایع‌ترین ناحیه ستون فقرات برای مقابله با دیسک، ستون فقرات کمری یا کمر است که وقتی این واقعیت را در نظر بگیرید که تقریباً 80 درصد از بزرگسالان در طول زندگی خود دچار کمردرد می‌شوند، منطقی به نظر می‌رسد.
پارگی دیسک کمر در دیواره بیرونی دیسک بین مهرهای هنگامی رخ می‌دهد که باعث پارگی هسته پالپوسوس داخل دیسک به داخل کانال نخاعی می‌شود. این ماده مانند ژل است و مانند اشک می‌لغزد. این می‌تواند به طور بالقوه اعصاب نخاعی را فشرده کند و یا باعث بی‌حسی یا درد شدید در بدن می‌شود.
متأسفانه، مانند بسیاری از شرایط دژنراتیو ستون فقرات، پارگی دیسک کمر در واقع می‌تواند ناشی از روند طبیعی پیری باشد و ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد!
در برخی موارد همچنین می‌تواند ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز یا چاقی باشد. علت هر چه باشد، پارگی دیسک کمر را نباید بی‌اهمیت تلقی کرد. در حقیقت از همه بیماران مبتلا به کمردرد مزمن، تخمین زده می‌شود که دو درصد از آن‌ها نیز دچار فتق دیسک می‌شوند.
پارگی دیسک کمر در ستون فقرات معمولاً با دارو و فیزیوتراپی درمان می‌شود قبل از اینکه روش‌های پزشکی تهاجمی‌تری مانند تزریق استروئید اپیدورال یا جراحی ستون فقرات در نظر گرفته شود. اگر برآمدگی دیسک شما باعث ایجاد درد و سایر علائم می‌شود، احتمال زیادی وجود دارد که یک برنامه فیزیوتراپی برای تسکین درد و ناراحتی شما طراحی شود. در حقیقت ، بسیاری از بیماران می‌توانند از طریق درمان‌های غیر جراحی مانند تکنیک‌های فیزیوتراپی، تسکین درد قابل توجهی پیدا کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی درمان پارگی و یا فتق دیسک کمر و یا برای رزرو نوبت در کلینیک طب فیزیکی توانبخشی پیشگام، دکتر محمدحسین سپهریان با شماره تلفن‌های 02166576991 – 02166914650 تماس حاصل فرمایید.
عوامل ایجاد پارگی دیسک کمر چیست؟
همانطور که قبلاً ذکر شد، مانند بسیاری از بیماری‌های دژنراتیو ستون فقرات، زندگی معمولاً عامل اصلی درد است.
پارگی دیسک کمر زمانی ایجاد می‌شود که دیسک های لاستیکی که مهره‌های ستون فقرات را جدا کرده و آن‌ها را می‌بندند ضعیف شده و شکننده می‌شوند. این دیسک‌ها سخت هستند و از یک پوسته بیرونی فیبری به نام annulus fibrosus و همچنین یک ماده هسته‌ای ژل مانند تشکیل شده‌اند. با گذشت زمان، این دیسک‌ها مانند یک وسیله نقلیه معمولاً تحت فشار قرار می‌گیرند و مانند یک وسیله نقلیه، شما باید هر از گاهی برای تنظیم سریع، خود را در فروشگاه بدن (به عنوان مثال، کلینیک سرپایی) بررسی کنید. (جراحی با حداقل تهاجم). در نهایت، پارگی‌ها می‌توانند در دیواره‌های دیسک به دلیل فشار بر دیواره بیرونی در نتیجه ضربه، جراحت یا افزایش سن ایجاد شوند. وقتی مرکز ژله‌ای نوکلئیک از دیسک خارج شده و به ستون فقرات نشت می‌کند، منجر به پارگی دیسک کمر می‌شود.
برخی از عوامل سبک زندگی نیز ممکن است در ایجاد پارگی دیسک کمر نقش داشته باشند. به عنوان مثال، ورزش‌های تماسی مانند فوتبال یا ورزش‌های با شدت زیاد مانند بسکتبال که در آن بازیکنان اغلب می‌پرند و کشیده می‌شوند و باعث جذب ضربه‌های مکرر می‌شوند. سایر عواملی که ممکن است بر ستون فقرات تأثیر بگذارند عبارتند از: کار سخت، کار زیاد، مشارکت در وزنه برداری یا درگیر شدن در یک حادثه آسیب‌زا.
خوشبختانه اقدامات متعددی وجود دارد که می‌توان از آن‌ها جلوگیری کرد تا از ایجاد پارگی دیسک کمر در فرد جلوگیری کنند، از جمله:
- ایستادن مداوم
- چندین ساعت در طول روز نشسته باشید
- فعالیت بیش از حد حین ورزش
- بلند کردن اجسام سنگین
- حرکات تکراری
در حالی که برخی از این موارد توسط یک شغل یا شیوه زندگی خاص مورد نیاز است، مهم است که هنگام انجام آن‌ها مراقب بدن خود باشید. با انجام تمرینات با فشار کمتر، کشش یا بهبود وضعیت بدن، می‌توانید احتمال بروز پارگی دیسک کمر را کاهش دهید.
علائم احتمالی پارگی دیسک کمر چیست؟
- درد شدید حاد در ناحیه کمر ( درد پایین کمر) که می‌تواند به سمت ران، ساق پا و حتی در پا حرکت کند.
- درد معمولاً در یک طرف است اما می‌تواند محل درد متغیر باشد.
- درد با نشستن طولانی مدت
- مشکل خم شدن به جلو
- سوزش، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن ویا ضعف در ساق پا
- حرکت ایستاده به یک طرف یا ناتوانی در صاف شدن کامل ستون فقرات
- درد همراه با سرفه یا عطسه
لازم به ذکر است که پارگی دیسک کمر بسیار شایع است و اغلب هیچ دردی ایجاد نمی‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که تعداد زیادی از جوانان سالم بدون هیچ گونه کمردرد دارای یک یا چند پارگی دیسک در MRI هستند.
همچنین مهم است که توجه داشته باشید که اگر علائم شدید در هر دو پا را تجربه می‌کنید، تغییر در دستشویی یا بی‌حسی در اطراف مقعد، درخواست فوریت‌های پزشکی فوری می‌تواند از آسیب طولانی مدت جلوگیری کند.
بیماری دیسک کمر چگونه تشخیص داده می‌شود؟
علاوه بر شرح حال کامل پزشکی و معاینه فیزیکی، ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را انجام دهید:
- اشعه ایکس. این آزمایش از پرتوهای نامرئی انرژی الکترومغناطیسی برای تولید تصاویری از بافتهای داخلی ، استخوان ها و اندام های روی فیلم استفاده می کند.
- MRI. این روش از ترکیبی از آهنرباهای بزرگ ، فرکانس های رادیویی و رایانه برای تولید تصاویر دقیق از اندام ها و ساختارهای بدن بدون استفاده از اشعه ایکس استفاده می کند.
- میلوگرام. در این روش از رنگ تزریق شده به کانال نخاعی استفاده می‌شود تا ساختار در اشعه ایکس به وضوح قابل مشاهده باشد.
- سی تی اسکن. در این روش تصویربرداری از اشعه ایکس و فناوری رایانه برای تهیه تصاویر دقیق از هر قسمت از بدن از جمله استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، چربی و اندام‌ها استفاده می‌شود. سی تی اسکن دقیق‌تر از اشعه ایکس عمومی است.
- الکترومیوگرافی (EMG). این آزمایش پاسخ عضلانی یا فعالیت الکتریکی را در پاسخ به تحریک عصبی ماهیچه اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش می‌کند تا ببیند آیا آسیب عصبی مرتبط وجود دارد یا خیر.
- دیسکوگرام. در این روش از سوزنی استفاده می‌شود که تحت هدایت اشعه ایکس در دیسک قرار می‌گیرد.
درمان فتق دیسک محافظه کارانه
درمان فتق دیسک محافظه کارانه تقریباً همیشه باید قبل از در نظر گرفتن عمل جراحی انجام شود. با گذشت زمان، این درمان‌ها می‌توانند علائم فتق دیسک شما را به اندازه کافی کاهش دهند تا از کیفیت خوب زندگی لذت ببرید. با این حال ممکن است مدتی طول بکشد تا بتوانید ترکیب کاملی از درمان‌های غیرجراحی را برای تسکین علائم خود بیابید. روش‌هایی که استفاده می‌شود شامل گزینه‌های محافظه کارانه، جایگزینی و تغییر شیوه زندگی، همانطور که در زیر ذکر شده است.
- استفاده از داروهای مسکن: در بسیاری از موارد، استامینوفن بدون نسخه یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) ممکن است تحت راهنمایی پزشک مفید باشد. علاوه بر این، برخی از بیماران به تجویز داروهای تجویزی از جمله کورتیکواستروئیدها، مواد مخدر و داروهای ضد افسردگی که توسط پزشک توصیه شده است، تکیه می‌کنند.
- کمپرس گرم/سرد روی ناحیه ملتهب اعمال شود: تعویض کمپرس گرم و سرد یک درمان فتق دیسک آسان در خانه است. استفاده از گرما به جریان خون و شل شدن عضلات کمک می‌کند، در حالی که یک بسته سرد به کاهش تورم و بی‌حسی ناحیه کمک می‌کند.
- تمرینات کم ضربه: ورزش یکی از بهترین روش‌ها برای مدیریت علائم فتق دیسک است. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی و شنا می‌تواند بسیار مفید باشد زیرا می‌تواند به بیمار در کاهش وزن اضافی، تقویت ماهیچه‌ها و بهبود انعطاف پذیری کمک کند. علاوه بر این، تحت هدایت یک متخصص واجد شرایط ، تمرین با وزنه هدفمند و سایر تمرینات برای تقویت عضلات اطراف گردن یا پشت می‌تواند فشار بر قسمت خراب شده ستون فقرات را کاهش داده و درد را کاهش دهد.
- بریس‌های اصلاحی: بریس معمولاً به عنوان یک راه حل طولانی مدت برای فتق دیسک در نظر گرفته نمی‌شود، اما می‌تواند تا زمانی که بیمار با جلوگیری از خم شدن گردن یا کمر در موقعیت ناراحت کننده، سایر گزینه‌های درمانی را دنبال می‌کند، بسیار مفید باشد. مهاربند همچنین می‌تواند به بهبود وضعیت بدن که بخش مهمی از سلامت ستون فقرات است، کمک کند.
- یوگا یا پیلاتس: بسیاری از بیماران برای تکمیل برنامه درمان فتق دیسک خود به کلاس‌های منظم یوگا یا پیلاتس مراجعه می‌کنند. این کلاس‌ها می‌توانند مفید باشند زیرا می‌توانند انعطاف پذیری را افزایش دهند، به بیمار کمک کنند وزن اضافی خود را از بین ببرد و تمایل به آرامش داشته باشد. قبل از شروع هرگونه ورزش یا برنامه کششی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که فعالیت‌های شما درد فتق دیسک شما را تشدید نمی‌کند.
- طب سوزنی: مردم برای کمک به کاهش درد در سراسر بدن خود به طب سوزنی روی آورده‌اند. پزشکان سوزن‌های کوچکی را در سراسر بدن بیمار وارد می‌کنند و بسیاری گزارش می‌دهند که پس از دریافت درمان طب سوزنی، درد دیسک را تسکین می‌یابد.
- درمان کایروپراکتیک. مراجعه به متخصص کایروپراکتیک می‌تواند به بهبود وضعیت ستون فقرات و تسکین درد ناشی از بیماری دژنراتیو ستون فقرات کمک کند. در حالی که اثربخشی کلی مراقبت از کایروپراکتیک همچنان بحثی اصلی در جامعه پزشکی است، شواهد نشان می‌دهد که می‌تواند یک گزینه درمانی موثر باشد.
- تغییر وضعیت خود: تلاش برای بهبود وضعیت بدن شما گامی نسبتاً آسان است که می‌تواند پیشرفت قابل توجهی در سلامت کلی ستون فقرات شما ایجاد کند. حفظ حالت خوب فراتر از ایستادن مستقیم است و همچنین شامل نحوه نشستن، خوابیدن و گذراندن روز است. هنگامی که ستون فقرات به طور نامناسب تراز شود، فشار اضافی به اجزای آن منتقل می‌شود که می‌تواند خرابی را تسریع کند. در مقابل، وضعیت خوب یک موقعیت خنثی ستون فقرات را در بر می‌گیرد و به جلوگیری از این ساییدگی و پارگی کمک می‌کند.
- حفظ وزن سالم بدن: هنگامی که افراد دارای اضافه وزن هستند، چربی اضافی بدن فشار بر ستون فقرات را افزایش می‌دهد که می‌تواند شروع بیماری‌های دژنراتیو ستون فقرات مانند فتق دیسک را تسریع کند. در نتیجه، یکی از رایج‌ترین گزینه‌های درمان فتق دیسک، در نظر گرفتن کاهش وزن است.
- ترک سیگار و مصرف الکل: نوشیدن الکل و سیگار کشیدن می‌تواند بر سلامت دیسک‌ها تأثیر بگذارد و به طور بالقوه آن‌ها را مستعد ساییده شدن با زمان کند. به عنوان مثال، سیگار کشیدن می‌تواند منجر به تجزیه سریع‌تر پروتئین‌ها در دیسک‌ها شود که آن‌ها را شکننده‌تر و مستعد پاره شدن می‌کند. علاوه بر این، محدود کردن مصرف الکل می‌تواند حفظ وزن سالم را آسان‌تر کند.
تکنیک‌های فیزیوتراپی پارگی دیسک کمر
هنگامی که یک فیزیوتراپ وضعیت شما را ارزیابی کرد، می‌تواند یک برنامه فیزیوتراپی ایجاد کند که به طور خاص برای تسکین علائم برآمدگی دیسک شما طراحی شده است که احتمالاً شامل موارد زیر است:
- تحرک مفصل با اعمال درجات مختلف فشار بر مفاصل
- کشش یا کشیدن ملایم مفاصل و ماهیچه‌ها با دستگاه کششی
- استفاده از دستگاه اولتراسوند برای ارسال امواج صوتی با فرکانس بالا به منطقه آسیب دیده در تلاش برای افزایش جریان خون، مواد مغذی و اکسیژن به ناحیه دیسک
- تحریک الکتریکی برای درمان گرفتگی اعصاب و اسپاسم عضلانی
- حرکات کششی و سایر تمرینات برآمدگی دیسک با هدف افزایش انعطاف پذیری و قدرت
- بهبود مکانیک بدن برای فعالیت‌های مختلف مانند بیرون آوردن سطل زباله یا شستن ظروف
- استراحت و اجتناب از فعالیت‌هایی مانند بلند کردن یا دویدن که ممکن است وضعیت شما را بدتر کند
- یافتن مفیدترین موقعیت‌ها برای نشستن، ایستادن، کار و خوابیدن برای شما
- ماساژ بافت نرم
به طور کلی، بیماران مبتلا به علائم پارگی دیسک کمر، دو تا سه بار در هفته در طی یک دوره شش هفته‌ای فیزیوتراپی دارند. اگر فیزیوتراپی تسکین دیسک را برای شما فراهم نمی‌کند و سایر درمان‌های محافظه کارانه را به پایان رسانده‌اید، ممکن است بخواهید بررسی کنید که آیا کاندید یکی از روش‌های سرپایی با حداقل تهاجم هستید. روش‌های سرپایی نیازی به بهبود طولانی مدت ندارند و جایگزین ایمن‌تر و موثری برای جراحی سنتی هستند.
جراحی پارگی دیسک کمر
اگرچه جراحی برای همه بیمارانی که از پارگی دیسک کمررنج می‌برند الزامی نیست اما یکی از موثرترین گزینه‌های درمانی برای کسانی است که به دنبال علائم بلند مدت خود هستند. هنگامی که درمان‌های محافظه کارانه شما را شکست داده است، در مورد جراحی ستون فقرات با پزشک خود صحبت کنید. اگر شما کاندید مناسبی برای جراحی هستید، احتمالاً دیسکتومی را توصیه می‌کنند. روشی که سالانه برای کمک به صدها هزار بیمار استفاده می‌شود.
دیسکتومی با بریدن بافت و هر گونه فتق دیسک دیگری که باعث فشردگی عصب شده است انجام می‌شود. این جراحی حداقل تهاجمی است و دارای نتایج بسیار مثبت بیماران است. اگر از درد یا التهاب در ستون فقرات کمری خود رنج می‌برید، دیسکتومی ممکن است تنها راهی باشد که پس از کنار گذاشتن درمان‌های محافظه کارانه، تسکین پیدا کنید.
توجه به این نکته ضروری است که بیمارانی که قصد انجام این عمل جراحی را دارند اغلب علائم بهبود درد خود را در کمتر از یک هفته گزارش می‌دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این جراحی از جمله خطرات، با پزشک خود مشورت کنید. از صحبت کردن صریح در مورد وضعیت، علائم و اهداف بهبودی خود نترسید. با انجام این کار، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که شما در مراحل بعدی در راه بهبود هستید.
بهبودی پارگی دیسک کمر چقدر طول می‌کشد؟
زمان بهبودی برای هر آسیب فردی متفاوت خواهد بود. اگر این عود مجدد است، انتظار نداشته باشید که درد به سرعت دفعه اول برطرف شود.
در بهترین حالت، بهبودی 6-8 هفته طول می‌کشد تا به شیوه زندگی قبل از آسیب خود بازگردید. این در صورتی است که بتوانید با تغییر شیوه زندگی خود علائم خود را در چند روز اول کنترل کنید و همچنین از فیزیوتراپیست مورد اعتماد خود، متخصص کایروپراکتیک یا پزشک به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
در موارد پیچیده‌تر ممکن است 3-6 ماه طول بکشد تا به شیوه زندگی خود بازگردید و در شدیدترین موارد ممکن است مجبور شوید شیوه زندگی خود را در دراز مدت تغییر دهید و احتمالاً نیاز به مداخله جراحی داشته باشید.
پارگی دیسک کمریک آسیب جدی است و اگر علائم بهبود نیافت، باید از یک متخصص فیزیوتراپیست، متخصص کایروپراکتیک یا پزشک کمک بگیرید که می‌تواند با تمریناتی که می‌توانید در خانه انجام دهید، برنامه درمانی جامعی را به شما ارائه دهد. مهم این است که شما از تمرینات ورزشی تجویز شده پیروی کنید و همچنین از انجام فعالیت‌هایی که باعث بدتر شدن پارگی دیسک کمرشما می‌شود خودداری کنید.
