علاوه بر تهوع صبحگاهی، خستگی و کمر درد که از ناراحتیهای مکرر خانمها در طول بارداری است، درد پا و ساق پا به ویژه در سه ماهه آخر بارداری، بسیار شایع است. در این میان، روشهایی وجود دارد که میتوانید برای کاهش درد و ناراحتی و درمان گرفتگی عضلات انجام دهید.
علت ورم و درد پا در بارداری
پا درد
سیاتیک شایعترین علت پا درد در دوران بارداری است. اما درد سیاتیک دقیقاً چیست؟ در دوران بارداری، وزن رحم در حال رشد شما میتواند بر روی عصب سیاتیک فشار وارد کرده و موجب درد در پشت پای شما شود. این درد میتواند در حد گرفتگی عضلات پا باشد (که در سه ماهه سوم بسیار شایع است)، یا میتواند دردی شدید، مانند ترومبوز وریدهای عمقی (DVT) یا فیبروئیدهای رحمی (تومورهای غیرسرطانی رحم) باشد.
گرفتگی عضلات پا
برخی از زنان در دوران بارداری خود، گریزی از گرفتگی عضلات پا (موسوم به اسب چارلی) ندارند. این انقباضات عضلانی دردناک معمولاً در پشت ساق پا رخ میدهد. گفته میشود که گرفتگی عضلات پا به دلیل کمبود کلسیم و مقدار بیش از حد فسفر رخ میدهد (که در نوشابههای کولا و گوشت فرآوری شده یافت میشود). گرفتگی عضلات در شبها یعنی زمانی که پاها خسته شدهاند، شایع است.
ورم پا
علاوه بر ناراحتیهای دوران بارداری، ورم پا در بارداری ممکن است پوشیدن کفش پاشنه بلند و یا چکمههای همیشگی را برایتان دشوار کند. در دوران بارداری، تغییر سایز کفش یک مادر باردار، چندان غیر معمول نیست. علاوه بر احتباس مایعات، هورمون ریلاکسین که در سه ماهه سوم بارداری به منظور ریلکس کردن رباطهای لگن برای زایمان، ترشح میشود، رباطهای پا را صاف و کشیده میکند.
درمان درد ساق پا در دوران بارداری
درد عصب سیاتیک
سادهترین راه برای درمان درد عصب سیاتیک در دوران بارداری این است که در سمت مخالف درد دراز بکشید. این کار میتواند به کاهش مقداری از فشار وارد بر عصب سیاتیک کمک کند. علاوه بر این شما باید از بلند کردن اشیاء سنگین اجتناب کرده و سعی کنید زمان ایستادن سر پا را به حداقل برسانید. اگر در حال ایستاده احساس فشار میکنید، سعی کنید بر یکی از پاهای خود تکیه کنید و یا پای دیگر را بر روی چیزی بلندتر قرار دهید. در برخی موارد، شنا نیز میتواند درد و ناراحتی را تسکین دهد.
شما همچنین میتوانید سرما یا گرما درمانی را برای کمک به تسکین در ناحیه دردناک انجام دهید. در برخی از موارد پزشک شما ممکن است مصرف استامینوفن را به شما توصیه کند، اما هرگز در دوران بارداری، بدون مشورت با پزشک خود، دارو مصرف نکنید.
گرفتگی عضلات پا
اگر با گرفتگی عضلات پا از خواب بیدار میشوید، بلافاصله عضلات پای خود را بکشید. برای کشش پای خود ابتدا از پاشنه شروع کنید، سپس به آرامی انگشتان پا و مچ پای خود را خم کنید. هر چند در آغاز این کار میتواند دردناک باشد، اما درد آن به تدریج کاهش مییابد. یک راه حل دیگر برای تسکین گرفتگی عضلات پا ماساژ دادن عضلات پاست. راه حل نهایی این است که از رختخواب خود خارج شده و برای چند دقیقه در اطراف خانه قدم بزنید. ورزش میتواند به حداقل رساندن دفعات گرفتگی عضلات پا در دوران بارداری کمک کند. به عنوان مثال، بروز گرفتگی و اسپاسم در عضلات ساق پا با این ورزش (که کشش کلاسیک دوندگان است) کاهش مییابد:
1- در فاصله حدوداً 90 سانتیمتر از دیوار بایستید.
2- بازوی خود را کشیده و به جلو خم شوید تا دیوار را لمس کنید، اما کف پای خود را بر زمین نگه دارید.
3- با یک پا دیوار مقابل را کمی هل دهید، این حالت را برای پنج ثانیه حفظ کرده و سپس آن را با پای دیگر انجام دهید.
4- استراحت کنید و به موقعیت شروع بازگردید.
5- این تمرین را برای چند دقیقه تکرار کنید.
این تمرین را سه بار در روز (یک بار درست پیش از خواب) تکرار کنید.
ورم پا
پای شما علاوه بر کفش بزرگتر، نیاز به حفاظت و راحتی بیشتر نیز دارد. از آنجا که مرکز گرانش بدن شما با افزایش وزن، به طور مداوم در حال تغییر است، شما نیاز به پوشیدن کفشی دارید که واقعاً تعادل بدن شما را حفظ کند. به عبارت دیگر بهتر است از پوشیدن کفش پاشنه بلند اجتناب کنید. کفشهایی را انتخاب کنید که کف پهن دارند و پاشنه آن 2 تا 5 سانتیمتر است. اگر شما به دنبال یک کفش پیادهروی و یا کفشهای ورزشی هستید، یک کفش کتانی مخصوص دوندگی بخرید. زیرا ضربه و شوک را نیز جذب میکند.
پیشگیری از بروز ورم، درد و گرفتگی پا در بارداری (حاملگی)
برای پیشگیری از ورم، درد و گرفتگی پا در بارداری به این نکات توجه کنید:
- از ایستادن و یا نشستن بر پاهای خود برای مدت زمان طولانی اجتناب کنید.
- تمرین کشش عضلات پشت ساق پای خود را به طور منظم در طول روز و چند بار قبل از اینکه به رختخواب بروید، انجام دهید.
- مچ پای خود را بچرخانید و انگشتان پای خود را هنگام نشستن، خوردن شام و یا تماشای تلویزیون تکان دهید.
- هر روز پیادهروی کنید. (مگر اینکه ماما یا پزشک شما توصیه کرده است که ورزش نکنید).
- از خستگی بیش از حد اجتناب کنید. برای بهبود گردش خون در پاهای خود، بر پهلوی چپ خود دراز بکشید.
- با نوشیدن آب به طور منظم در طول روز، بدن خود را هیدراته نگه دارید.
- قبل از خواب برای شل شدن عضلات خود، حمام آب گرم بگیرید.
