در انتهای استخوانهای ساعد، یعنی زند زیرین و زند زبرین، مفصل مچ دست واقعشده است، نام علمی این مفصل “رادیو اولنار تحتانی” میباشد. نیمه در رفتگی ناشی از ضربه به مفصل مچ میتواند خیلی ساده باشد، اما ممکن است همین آسیبدیدگی ساده منجر به شکستن هر یک آز استخوانهای ساعد شود.
دررفتگی جزئی مفصل مچ تحت عنوان” نیمه دررفتگی مچ” شناخته میشود. تشخیص ظاهری نیمه دررفتگی مچ کمی دشوار است، زیرا ممکن است تغییر شکل مشهودی در ظاهر دست ایجاد نشده باشد.
انواع نیمه دررفتگی مفصل مچ دست
دو نوع دررفتگی مفصل مچ وجود دارد:
- دررفتگی ساده : ماهیت این نوع دررفتگی بسیار ساده است. این دررفتگی ساده میتواند خودبهخود و یا با بستن مچ، طی دوره کوتاهی، ترمیم شود.
- دررفتگی پیچیده: ماهیت این نوع دررفتگی بسیار پیچیده است. در دررفتگی پیچیده ممکن است، اجزاء مختلف مفصل مچ آسیبدیده باشند، ازجمله؛ تاندون اکستانسور مچ دست در طرف اولنا، پارگی رباطهای غضروف مثلثی، ماهیچههای حلقوی و ماهیچههای انگشتان، تاندونهای خم کننده انگشتان. بیشتر دررفتگیهای پیچیده مفصل مچ در اثر شکستگی استخوان زند زیرین و ضربههای شدید اتفاق میافتد.
علل نیمه دررفتگی مفصل مچ دست
- دررفتگی مفصل در اثر افتادن، هنگامیکه دستان باز باشند.
- دررفتگی مفصل در اثر افتادن، هنگامیکه نیرو مستقیماً به مچ و دست وارد شود. اورساپنیشن (oversupination): زمانی که هنگام ضربه، کف دست به سمت بالا باشد. اورپرونیشن (overpronation): زمانی که هنگام ضربه، کف دست رو به پایین باشد.
- ممکن است در اثر ضربه و یا با انجام حرکات تکراری در ورزشهایی مانند گلف، ورزشهای راکتی و ژیمناستیک، دررفتگی مفصل رادیونار تحتانی (DRUJ)، پارگی توأمان تاندونهای غضروف مثلثی (TFCC)، بیثباتی مفصل میدکارپال نیز رخ دهد.
- صدماتی مانند پیچخوردگی به داخل و یا خارج مچ دست نیز ممکن است باعث نیمه دررفتگی و بیثباتی مفصل شود.
علائم و نشانههای نیمه دررفتگی مچ دست
- درد مچ دست پس از ضربه یا آسیب.
- تورم.
- بیحسی هنگام لمس مچ دست. احساس درد هنگام چرخش مچ.
- احساس درد هنگام حرکات دستها.
- تغییر شکل مچ دست.
- برجستگی بیشازاندازه سر استخوان زند زیرین.
- باریک شدن مچ دست در مقایسه با مچ سالم.
- عدم توانایی حرکت مچ دست.
درمان نیمه دررفتگی مچ دست
درمانهای غیر جراحی
نیمه دررفتگی ساده را با درمانهای محافظتی درمان میکنند، که شامل مواردی همچون ثابت کردن مچ در گچ به مدت 6 هفته میباشد. موقعیت ساعد در گچ به نوع دررفتگی بستگی دارد، بهعنوانمثال، دررفتگی خلفی یا قدامی زند زیرین. در مواردی که مفصل از وضعیت طبیعی خود خارج شود و حرکت مچ یا دست دچار اختلال گردد، ممکن است به جااندازی بسته نیاز باشد.
جااندازی بسته روشی غیر جراحی است که تحت بیحسی موضعی، پزشک مفصل بیثبات را با حرکات خاص جا میاندازد. برای ثبات مفصل ممکن است پس از جااندازی از آتل یا گچ استفاده گردد. اگر پس از جااندازی، مفصل در محل طبیعی خود قرار نگیرد، ممکن است پزشک از پینهای تثبیتکننده زیرپوستی استفاده نماید.
درمان جراحی
در برخی از موارد حاد نیمه دررفتگی – که در آن درمانهای دستی با شکست مواجه شده باشند- عمل جراحی ضروری است. این روش درمانی جااندازی باز نامیده میشود. یک برش کوچک در محل مچ ایجاد میشود تا شکستگی نمایان شود، سپس جراح، مفصل را به موقعیت طبیعی خود بازمیگرداند، ممکن است از ابزاری همانند پین، پیچ و غیره نیز در این جراحی استفاده گردد. خطر خونریزی، آسیبهای عصبی و عروقی و غیره در هنگام جراحی وجود دارد.
فیزیوتراپی (PT)
درمان فیزیکی برای بهبود سریعتر و بازگرداندن عملکرد مچ دست ضروری میباشد، مانند:
- حرکت دادن مفصل.
- ماساژ بافتهای نرم مچ.
- سوزن خشک.
- الکتروتراپی.
- مهاربند.
- سرما/گرما درمانی.
- بهبود قدرت و انعطافپذیری از طریق تمرینات ویژه.
- آموزش روش انجام فعالیتها روزمره.
- برنامهای برای بازگشت به فعالیتهای طبیعی افراد.
تمرینات مفید برای نیمه دررفتگی مچ
در طول دوره نقاهت ورزش برای تقویت مفاصل مفید است، از این طریق مفصل میتواند دامنه حرکتی کامل خود را به دست آورد.
تمرینات کششی برای نیمه دررفتگی مچ
- خم کردن: برای انجام این تمرین، مچ دست را تا جایی که درد ایجاد نمیشود، به جلو خمکنید. 10 ثانیه این حالت را نگهداشته و سپس استراحت نمایید. این تمرین را دومرتبه و هر بار 15 مرتبه تکرار نمایید.
- کشش: برای انجام این تمرین، مچ دست را تا جایی که درد ایجاد نمیشود، به عقب خم نمایید. 10 ثانیه این حالت را نگهداشته و سپس استراحت نمایید. این تمرین را دومرتبه و هر بار 15 مرتبه تکرار نمایید.
- حرکت به سمت پهلو: برای انجام این تمرین، مچ دست را تا جایی که درد ایجاد نمیشود، به سمت کنارههای مچ خم نمایید. 10 ثانیه این حالت را نگهداشته و سپس استراحت نمایید. این تمرین را دومرتبه و هر بار 15 مرتبه تکرار نمایید.
انجام ورزشهای قدرتی برای مچ
- خم کردن مچ دست: برای انجام این تمرین، از هر شیء شبیه به دمبل میتوان استفاده نمود، درحالیکه کف دست رو به بالا قرار دارد، وزنه را گرفته و درصورتیکه درد ایجاد نمیشود، به سمت بالا خم نمایید. سپس بهآرامی آن را پایین آورید. دستکم دو بار، هر بار 15 مرتبه تکرار نمایید. میتوانید بهصورت تدریجی وزن وزنه را افزایش دهید.
- کشش مچ: برای انجام این تمرین، از هر شی شبیه به دمبل میتوان استفاده نمود، درحالیکه کف دست رو به پایین قرار دارد، وزنه را گرفته و درصورتیکه درد ایجاد نمیشود، آرام مچ دست را به سمت پایین خم نمایید. سپس آرام مچ دست را صاف نمایید. دستکم دو بار، هر بار 15 مرتبه تکرار نمایید. میتوانید بهصورت تدریجی وزن وزنه را افزایش دهید.
- تقویت مچ از طریق چنگ زدن: برای این کار، یک شیء نرمی را انتخاب کنید، درصورتیکه درد ایجاد نشود آن را در میان انگشتان خود فشار دهید. این حالت را به مدت 10 ثانیه نگهداشته و حداقل 10 بار تکرار نمایید.
