میوپاتی نوعی بیماری است که بر عضلات اسکلتی (عضلاتی که به استخوان‌ها متصل هستند) اثر می‌گذارد. امکان دارد این عارضه در اثر عوامل ارثی ایجاد شده و یا در مراحل بعدی زندگی و به صورت اکتسابی ایجاد شود. افراد مبتلا به میوپاتی در انجام فعالیت‌های روزانه مانند استحمام، شانه زدن موها یا برخاستن از صندلی با مشکل مواجه هستند.
میوپاتی چیست؟
میوپاتی نوعی بیماری است که بر عضلات متصل به استخوان‌ها اثر می‌گذارد. این بیماری بر تارهای عضلانی تاثیر گذاشته و سبب تضعیف عضلات می‌شود.
علائم میوپاتی چیست؟
علائم شایع میوپاتی عبارتند از:
- ضعف عضلانی که بیشتر در قسمت بازو و شانه‌ها و ران‌ها بروز می‌کند.
- سفتی، اسپاسم و گرفتگی عضلات
- خستگی پس از فعالیت جسمانی
- کمبود انرژی
علائم میوپاتی در بیشتر مواقع شامل ضعف عضلانی به صورت مشابه در هر دو طرف بدن خصوصاً در عضلات پروگزیمال می‌باشد. این عضلات در واقع نزدیک‌ترین عضلات به مرکز بدن می‌باشند مانند عضلات در شانه‌ها، بازوها، لگن و ران‌ها. در این حالت علائم زیر ایجاد می‌شوند:
- دشواری در انجام فعالیت‌های روزانه مانند استحمام، لباس پوشیدن یا شانه کردن موها
- دشواری در برخاستن از صندلی، بالا رفتن از راه پله و انجام فعالیت‌هایی که نیاز به بالا بردن دست بالای سر دارند مانند تعویض لامپ
- اسپاسم و گرفتگی عضلانی
- خستگی عضلانی پس از انجام فعالیت
- تنگی نفس پس از انجام فعالیت
معمولاً این بیماری بر عضلات دست یا پا تاثیر نمی‌گذارد.
علائم دیگر بسته به نوع میوپاتی متفاوت هستند:
- ضعف عضلانی که می‌تواند غیر پیشرونده باشد و یا سرعت پیشروی آن آهسته باشد.
- در برخی از موارد، ضعف عضلانی ناپیوسته می‌باشد.
- کند بودن روند رشد مهارت‌هایی که نیاز به استفاده از عضلات در کودکان دارد (مانند راه رفتن، پریدن، بالا رفتن از راه پله، گرفتن قاشق یا مداد).
- کودکانی که در فعالیت‌های ورزشی یا بازی‌ها، قادر به رقابت با همسالان نمی‌باشند.
- بروز مشکل مرتبط با عضلاتی که عمل بلع یا گفتار را کنترل می‌کنند و می‌تواند منجر به خفه شدن یا دشواری در تلفظ لغات شود.
انواع میوپاتی
میوپاتی بر طبق دلیل ایجاد این عارضه قابل طبقه‌بندی می‌باشد. به طور کلی، میوپاتی به دو دسته کلی تقسیم می‌شود: ارثی و اکتسابی.
میوپاتی ارثی
انواع ارثی میوپاتی شامل آن دسته از میوپاتی‌هایی می‌باشند که شخص در زمان تولد به آن مبتلا می‌باشد. معمولاً این نوع میوپاتی به دلیل به ارث بردن یک جهش ژنتیکی غیر طبیعی از والدین ایجاد می‌شود. انواع ارثی میوپاتی شامل:
میوپاتی مادرزادی
علائم میوپاتی مادرزادی معمولاً در زمان تولد یا اوایل کودکی ایجاد می‌شوند، ولی امکان دارد تا دوران نوجوانی یا حتی در دوران بزرگسالی نیز ظاهر نشوند. میوپاتی مادرزادی در مقایسه با دیگر انواع میوپاتی ارثی منحصر به فرد محسوب می‌شود چرا که در این نوع عارضه، ضعف معمولاً بر تمامی عضلات تاثیر می‌گذارد و عموماً پیشرونده نمی‌باشد.
میوپاتی میتوکندریال
این نوع میوپاتی در اثر نقص در میتوکندری (بخش تولید کننده انرژی در سلول‌ها) ایجاد می‌شود. میوپاتی میتوکندریال باعث ایجاد ضعف عضلانی و همچنین علائم دیگر می‌شود؛ چرا که عارضه‌های میتوکندریال معمولاً بر دیگر قسمت‌های بدن مانند قلب، مغز و دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارند. این نوع میوپاتی می‌تواند در اثر جهش ژنتیکی با یا بدون سابقه خانوادگی ایجاد شود.
میوپاتی متابولیک
نقص در ژن‌هایی که برای آنزیم‌های مورد نیاز جهت عملکرد و حرکت طبیعی عضلات کدگذاری می‌کنند، سبب بروز میوپاتی متابولیک می‌شود. علائم این نوع میوپاتی شامل عدم تحمل ورزش و فعالیت فیزیکی، درد عضلانی ناشی از فعالیت در شانه‌ها و ران‌ها و رابدومیولیز غیر تروماتیک (عارضه مرتبط با تارهای عضلانی) می‌باشد. در این نوع میوپاتی امکان دارد ضعف تنها در برخی از مواقع وجود داشته باشد.
دیستروفی عضلانی
دیستروفی عضلانی در اثر وجود پروتئین‌های پشتیبان ساختاری ناکافی یا غیر طبیعی، سبب تخریب پیشرونده بافت عضلانی می‌شود. این عارضه در بازوها یا پاها و با شدت متفاوت ایجاد شده و در برخی از موارد در عضلات چشم و صورت نیز بروز می‌کند.
میوپاتی اکتسابی
میوپاتی اکتسابی در مراحل بعدی زندگی ایجاد شده و می‌تواند در اثر دیگر عارضه‌ها، عفونت، مصرف برخی از داروها یا عدم تعادل الکترولیت و موارد دیگر ایجاد شود. انواع میوپاتی اکتسابی شامل:
میوپاتی التهابی یا خودایمنی
در اثر عارضه میوپاتی التهابی/خودایمنی، بدن به خود حمله کرده و سبب بروز مشکل در عملکرد عضلات می‌شود.
میوپاتی توکسیک (سمی)
این نوع میوپاتی زمانی ایجاد می‌شود که یک نوع سم یا دارو در ساختار یا عملکرد عضلات اختلال ایجاد کند.
- مواد سمی: الکل و تولوئن (بخار اسپری رنگ و دیگر مواد که توسط افراد در اثر سوء مصرف مواد تنفس می‌شود)
- داروها: مهارکننده وارسی ایمنی‌درمانی (پمبرولیزوماب، نیوولوماب)، کورتیکواستروئید (پردنیزون)، داروهای کاهش کلسترول (استاتین)، آمیودارون، کلشی سین، داروهای ضد ویروس و داروهای مهارکننده پروتئاز مورد استفاده در درمان اچ آی وی، امپرازول.
میوپاتی اندوکرین
میوپاتی اندوکرین زمانی بروز می‌کند که هورمون‌ها در عملکرد عضلات تداخل ایجاد کنند.
- تیروئید: کمکاری تیروئید شایع‌تر می‌باشد، ولی پرکاری تیروئید نیز می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
- پاراتیروئید: پرکاری پاراتیروئید منجر به افزایش سطح کلسیم می‌شود.
- غدد فوق کلیوی: بیماری آدیسون و سندرم کوشینگ
میوپاتی عفونی
این نوع میوپاتی در اثر عفونت‌هایی که بر عضلات اثر می‌گذارند، ایجاد می‌شود. این موارد شامل:
- عفونت‌های ویروسی مانند اچ آی وی، آنفولانزا، ویروس اپشتین-بار
- پیومیوزیت باکتریایی
- بیماری لایم
- عفونت‌های انگلی مانند تریشینوز، توکسوپلاسموز، سیستی سرکوزیس
- عفونت‌های قارچی مانند کاندیدا، کوکسیدیو مایکوزیس
عدم تعادل الکترولیت
سطوح بالا یا پایین الکترولیت‌های زیر می‌تواند در عملکرد عضله اختلال ایجاد کند:
- پتاسیم: هیپوکالمی (سطح پایین)، هایپرکالمی (سطح بالا).
- منیزیم: هیپومنیزیمی (سطح بالا)
میوپاتی بیماری بحرانی
میوپاتی بیماری بحرانی به اندام‌ها و عضلاتی که در جهت تنفس به شخص کمک می‌کنند، مرتبط می‌شود. این بیماری زمانی که شخص در بخش مراقبت‌های ویژه قرار دارد ایجاد شده و امکان دارد علت آن به استراحت برای مدت طولانی و یا مصرف دارو (مانند شل‌کننده‌های عضلانی، کورتیکواستروئید یا آرام‌بخش) در زمان مراقبت مربوط باشد.
دلایل ابتلا به میوپاتی چیست؟
امکان دارد میوپاتی در هر شخصی ایجاد شود. ولی علت دقیق بروز میوپاتی به نوع این عارضه بستگی دارد. عواملی که سبب افزایش احتمال بروز میوپاتی می‌شوند شامل:
- وجود سابقه خانوادگی بروز میوپاتی. سابقه خانوادگی سبب می‌شود که احتمال به ارث بردن ژن غیر طبیعی که سبب بروز بیماری عضلانی می‌شود افزایش پیدا کند.
- جنسیت. برخی از انواع میوپاتی بر روی کروموزوم X منتقل شده و بیشتر در مردان ایجاد می‌شود. دیگر انواع میوپاتی ارثی که بر روی دیگر کروموزوم‌ها منتقل می‌شوند، به طور مساوی بر مردان و زنان اثر می‌گذارد.
- ابتلا به بیماری خودایمنی، متابولیک یا اندوکرین (غدد درون‌ریز)
- قرارگیری در معرض برخی از مواد سمی یا داروها
در صورت بروز میوپاتی چه اقدامی بایستی انجام شود؟
در ابتدا بایستی با پزشک مراجعه شود و علائم ایجاد شده با پزشک مطرح شود. بسته به نوع علائم، امکان دارد شخص به متخصص مانند متخصص مغز و اعصاب، متخصص روماتولوژی و متخصص طب فیزیکی معرفی شود.
میوپاتی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک در ارتباط با عارضه و سابقه پزشکی، داروهای مصرفی و علائم عارضه پرسش‌های لازم را مطرح خواهد کرد. پزشک همچنین از معاینه بدنی شامل ارزیابی پوست و واکنش‌های بدنی، قدرت عضلانی، تعادل و حس‌های بدنی استفاده می‌کند.
امکان دارد پزشک از آزمایش‌های زیر استفاده کند:
- آزمایش خون:
-
- امکان دارد آنزیم‌های عضله مانند کراتین کیناز یا آلدولاز در برخی از انواع میوپاتی در اثر تخریب تارهای عضلانی افزایش پیدا کند.
- سطح الکترولیت مانند سدیم، منیزیم، پتاسیم، کلسیم و فسفر.
- آزمایش بیماری خودایمنی مانند آزمایش آنتی‌بادی ضد هسته‌ای، آزمایش فاکتور روماتوئید، آزمایش سرعت رسوب و پروتئین واکنشی C.
- آزمایش غدد درون‌ریز مانند هورمون تیروئید
- الکترومیوگرافی شامل آزمون هدایت الکتریکی اعصاب و تست سوزن از عضلات جهت ارزیابی نوع و شدت آسیب‌دیدگی عضله
- ام آر آی از عضلات
- آزمایش‌های ژنتیکی
- نمونه‌برداری از بافت عضله. در این روش بخش کوچکی از بافت عضله برای آزمایش توسط جراحی برداشته می‌شود.
میوپاتی چگونه درمان می‌شود؟
در ارتباط با بهترین راه درمان میوپاتی بایستی ذکر شود که پس از تعیین نوع میوپاتی، پزشک بر طبق علائم ایجاد شده، از روش درمانی مناسب استفاده می‌کند.
بیشتر روش‌های درمانی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و برخی از انواع تمارین ورزشی می‌باشند. دیگر روش‌های درمانی بر اساس نوع میوپاتی تعیین می‌شوند. به طور کلی در جواب به این سوال که آیا میوپاتی قابل درمان است یا خیر، بایستی گفته شود که بیشتر انواع میوپاتی اکتسابی جهت کاهش ضعف و دیگر علائم، قابل کنترل و درمان هستند. برخی از انواع میوپاتی ارثی نیز دارای درمان‌های خاصی هستند که می‌تواند سبب توقف پیشروی بیماری شود. در حال حاضر، بیشتر میوپاتی‌های ارثی دارای درمان نیستند، ولی فیزیوتراپی برای میوپاتی و برخی از انواع تمارین ورزشی در بهبود علائم آن موثر هستند.
انواع میوپاتی التهابی و خودایمنی
هدف درمان، کاهش التهاب و واکنش خودایمنی بدن می‌باشد. این نوع میوپاتی‌ها معمولاً با روش‌های زیر درمان می‌شوند:
- داروهای تعدیل کننده ایمنی/سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مانند متوترکسات، سیکلوسپورین، تاکرولیموس، آزاتیوپرین، مایکوفنولات، ریتوکسیماب و ایمونوگلوبین وریدی یا زیرپوستی.
- کورتیکواستروئید مانند پردنیزون یا متیل پردنیزولون.
میوپاتی ارثی یا ژنتیکی
بیشتر انواع میوپاتی ارثی و ژنتیکی دارای درمانی خاصی نمی‌باشند. کنترل این بیماری‌ها بیشتر بر اساس کنترل علائم و روش‌های مختلف درمان انجام می‌شود. تحقیقات در مورد درمان و ژن‌درمانی برای بهبود این نوع میوپاتی ادامه دارد.
دیستروفی عضلانی دوشن و بیماری پمپه توسط برخی از انواع دارو قابل درمان هستند.
دیگر انواع میوپاتی اکتسابی
میوپاتی‌های اکتسابی شامل میوپاتی اندوکرین، سمی (توکسیک) و عفونی با درمان بیماری که سبب بروز میوپاتی شده است، قابل کنترل و بهبود هستند. میوپاتی سمی با استفاده از توقف عامل ایجاد بیماری (مثل الکل یا تولوئن) یا دارو (مثل استاتین) درمان می‌شود. علائم مربوط به عضله که در اثر عفونت ناشی از باکتری، ویروس یا دیگر عوامل عفونی ایجاد می‌شوند، با درمان عفونت توسط آنتی‌بیوتیک بهبود پیدا می‌کنند.
فیزیوتراپی برای درمان میوپاتی
فیزیوتراپی برای افراد مبتلا به میوپاتی دارای فواید بسیاری می‌باشد.
فیزیوتراپی به کنترل علائم و بهبود توانایی برای انجام فعالیت‌های روزانه کمک می‌کند. این روش همچنین سبب کاهش سرعت پیشروی علائم میوپاتی می‌شود. درمان با فیزیوتراپی شامل:
- تمارین مربوط به تقویت عضلات و بهبود توانایی حرکتی و عملکردهای جسمانی
- برنامه تمارین ورزشی جهت بهبود تعادل، هماهنگی، انعطاف‌پذیری و استقامت. این تمارین همچنین به افزایش اعتماد به نفس و استقلال در انجام فعالیت‌ها کمک می‌کند.
- کشش عضلات در لگن، ران‌ها و شانه‌ها جهت بهبود خشکی و سفتی عضلات یا مفاصل. حرکات کششی همچنین به رفع درد و اسپاسم عضلانی کمک می‌کند.
- فعالیت‌های مربوط به بهبود وضعیت بدنی
- ارائه توصیه در مورد استفاده از وسایل طبی و کمکی مانند ارتز، ویلچر و تجهیزات کمک برای راه رفتن.
- هیدروتراپی جهت آرام‌سازی و تقویت عضلات و افزایش جریان خون. این روش همچنین سبب کاهش درد و بهبود قابلیت حرکتی شخص در آب می‌شود.
فیزیوتراپی به افزایش توان شخص و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند. این روش همچنین سبب افزایش اعتماد به نفس و میزان استقلال شخص نیز خواهد شد.
زندگی کردن با میوپاتی
اگرچه میوپاتی یک بیماری مزمن می‌باشد، ولی جهت افزایش سطح سلامتی و کنترل بیماری می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- استفاده از رژیم غذایی سالم که سرشار از میوه و سبزیجات باشد.
- حفظ سطح فعالیت جسمانی با استفاده از ورزش‌های ایروبیک. امکان دارد پزشک توصیه کند که شخص بسته به نوع میوپاتی از انجام برخی از انواع تمارین با وزنه خودداری کند. این مساله پیش از انجام هر گونه تمرین بایستی با پزشک در میان گذاشته شود.
- حفظ وزن ایده‌آل
- در صورت ابتلا به راش درماتومیوزیت، بایستی از پوست در برابر نور خورشید محافظت شود، چرا که می‌تواند سبب تشدید راش شود. در صورت امکان بایستی از لباسی که به طور کامل پوشیده باشد و همچنین از کلاه استفاده شود. شخص باید از کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 30 جهت بیرون رفتن از منزل استفاده کند.
- در صورت دشواری در بلع بایستی از مواد غذایی نرم یا نیمه جامد استفاده شود. همچنین می‌توان از غذا به صورت پوره استفاده کرد. در صورتی که شخص نیاز دارد که در تخت بماند، بایستی در حالت نشسته در تخت غذا بخورد.
- داروهای تجویز شده بایستی طبق دستور پزشک مصرف شوند.
- در صورت توصیه پزشک بایستی در روش‌های درمانی مانند فیزیوتراپی، کاردرمانی یا گفتاردرمانی شرکت شود.
سوال‌های رایج در مورد میوپاتی
آیا میوپاتی خود به خود بهبود پیدا می‌کند؟
علائم میوپاتی در بسیاری از افراد قابل کنترل است و این افراد می‌توانند به طور طبیعی زندگی کنند. دارو معمولاً می‌تواند سبب بهبود علائم شود. در برخی از موارد، بهبود به طور کامل امکان‌پذیر است. روند بهبود به نوع میوپاتی و وجود دیگر مشکلات مربوط به سلامتی مانند عارضه‌های قلبی بستگی دارد.
چه ویتامین‌هایی به درمان میوپاتی کمک می‌کنند؟
- ویتامین‌ها و مکمل‌های تقویتی
- کوآنزیم Q10 یک آنتی‌اکسیدان قوی است و نقش مهمی در تولید انرژی سلولی ایفا می‌کند.
- رزوراترول
- کراتین
- اسیدهای چرب امگا-3
- ویتامین D. ویتامینD و کلسیم برای رشد و عملکرد عضلات و استخوان‌ها ضروری هستند.
آیا میوپاتی به صورت ناگهانی بروز می‌کند؟
ضعف عضلانی معمولاً در طول چندین روز، هفته و یا چند ماه ایجاد می‌شود.
آیا میوپاتی دارای درمان می‌باشد؟
خیر. میوپاتی دارای درمان نمی‌باشد، ولی بهبود علائم این بیماری امکان‌پذیر است.
زندگی با وجود میوپاتی برای چه مدت زمان امکان‌پذیر است؟
مدت زمان زندگی با میوپاتی برای هر شخصی متفاوت است. برخی از افراد دارای طول عمر عادی هستند و میزان ناتوانی آنان اندک است و یا اصلاً دچار ناتوانی نمی‌باشند. در مورد افراد دیگر امکان دارد این عارضه پیشرونده باشد و به شدت سبب ناتوانی شخص شود و یا حتی مرگبار باشد.
میوپاتی چگونه بر روند زندگی روزمره شخص اثر می‌گذارد؟
افراد مبتلا به میوپاتی معمولاً در انجام فعالیت‌های روزانه مانند لباس پوشیدن و استحمام با مشکل مواجه هستند.
میوپاتی در کودکان بر اثر چیست؟
میوپاتی در کودکان بر اثر جهش‌های ژنتیکی ایجاد می‌شود. در برخی از مواقع، میوپاتی از والدین به ارث برده می‌شود، ولی امکان دارد این عارضه در اثر جهش‌های تصادفی در ژن یا ژن‌ها نیز بروز کند. پزشکان اطلاع ندارند که چه عاملی سبب بروز این تغییرات تصادفی می‌شود.
