شانه یخ زده به عارضه‌ای گفته میشود که در طی آن کپسول مفصل ضخیم و سفت شده و حرکات شانه دردناک و محدود می‌شوند.
در حالی که علت مشخصی برای بروز شانه یخ زده وجود ندارد، تشخیص علائم و رسیدگی به آن‌ها قبل از تبدیل به یک مشکل جدی اهمیت زیادی خواهد داشت. فیزیوتراپی به افراد مبتلا به شانه یخ زده کمک می‌کند تا درد خود را تسکین داده و به انجام فعالیت‌های قبلی خود بازگردند. فیزیوتراپیست به بیمار کمک می‌کند تا تمرینات خاصی را انجام داده و بتواند دامنه حرکتی شانه‌ی خود را به حالت طبیعی بازگرداند.
افراد مبتلا به کپسولیت چسبنده معمولاً از کمک فیزیوتراپیست بهره مند می‌شوند. روش‌های درمانی موجود هم برای تسکین درد و هم برای بهبود دامنه حرکتی به کار می‌روند. فیزیوتراپیست احتمالاً از روش‌های درمانی مختلفی برای بهبود دامنه حرکتی و راحتی بیشتر بیمار استفاده خواهد کرد.
برنامه‌ی درمانی معمولاً شامل روش‌های درمان دستی، تمرینات غیرفعال دامنه حرکتی شانه و برخی تمرینات کششی ساده قبل از انجام تمرینات فعال و مقاومتی خواهد بود. هدف اصلی فیزیوتراپی برای شانه یخ زده، کمک به راحتی بیمار و بازگشت او به فعالیت‌های قبلی و زندگی عادی خواهد بود.
دکتر سپهریان بعد از معاینه دقیق بیمار بهترین راه را برای درمان شانه یخ زده تجویز می‌کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره های 02166576991 و 02166914650 تماس حاصل فرمایید.
علل بروز یخ زدگی شانه
یخ زدگی شانه اولیه یک عارضه‌ی ایدیوپاتیک با علت نامشخص است. یخ زدگی شانه ثانویه ممکن است در اثر بیماری‌های دیگر مثل دیابت، اختلالات تیروئید، بیماری‌های قلبی و پارکینسون و یا در اثر بی حرکت ماندن طولانی مدت شانه (مثل دوره‌ی بهبودی پس از شکستگی یا عمل جراحی) بروز پیدا کند.
افرادی که پس از عمل جراحی یا شکستگی شانه‌ی خود را برای مدت زمان طولانی بی حرکت نگه داشته‌اند در خطر بیشتری برای ابتلا به این عارضه قرار می‌گیرند. همچنین شیوع این عارضه در خانم‌های بین 40 تا 65 سال بیشتر است. ابتلا به شانه‌ی یخ زده در یک طرف می‌تواند خطر بروز این عارضه در شانه‌ی دیگر شما را تا 34 درصد افزایش دهد.
علائم
این عارضه معمولاً بدون وارد شدن آسیب‌های فیزیکی و یا در اثر آسیب‌های خفیف بروز پیدا می‌کند. در ابتدا درد شانه در اثر حرکت در جهات مختلف مشاهده خواهد شد. سپس سفتی شانه بروز پیدا می‌کند. با گذشت زمان ممکن است درد افزایش یابد ولی سفتی شانه بیشتر شده و حرکات مفصل را محدود می‌کند. این عارضه در خانم‌ها شایع‌تر بوده و بیشتر گروه سنی 35 تا 55 سال را درگیر می‌کند.
معمولاً علائم مربوط به یخ زدگی شانه در 4 فاز مجزا دیده می‌شوند.
فاز 1: مرحله‌ی سفتی یا پیش از یخ زدگی
این مرحله معمولاً 1 تا 3 ماه طول کشیده و درد اولین و اصلی‌ترین نشانه‌ی آن خواهد بود. افراد معمولاً درد شانه را به صورت یک درد مبهم در زمان ثابت نگه داشتن شانه و درد تیر کشنده به هنگام حرکت دادن آن توصیف می‌کنند. افراد به دلیل احساس درد معمولاً استفاده از شانه‌ی خود را کمتر می‌کنند تا از مفصل محافظت شود. بیشترین محدودیت حرکتی در بالا بردن دست و بردن دست به پشت کمر احساس خواهد شد.
فاز 2: مرحله‌ی التهابی انجماد
در این مرحله افراد به مدت 3 تا 9 ماه علائم را تجربه کرده و شاهد افزایش درد و گرفتگی خواهند بود. میزان درد تجربه شده در این مرحله زیاد بوده (بیش از 7/10) و معمولاً محدودیت حرکتی در همه‌ی جهات ایجاد میشود. این محدودیت برای حرکت‌های فعال بیش از حرکت‌های غیرفعال خواهد بود. گاردینگ، گرفتگی و درد باعث محدودیت دامنه حرکتی غیرفعال خواهد شد. به هنگام شب و در موقع استراحت کردن این درد افزایش خواهد یافت. در طی این مرحله سطح بالایی از ناتوانی عملکردی وجود خواهد داشت.
فاز 3: مرحله‌ی یخ زدگی
این مرحله بین 9 تا 14 ماه از زمان شروع علائم طول می‌کشد. معمولاً در این مرحله فرد دچار محدودیت حرکتی شدید شده و درد شدیدی را به هنگام استفاده از تمام دامنه‌ی حرکتی خود تجربه می‌کند. درد همچنان یکی از نشانه‌های اصلی در شروع این مرحله بوده ولی معمولاً شدت آن کمتر میشود (4-6/10). در برخی از مواقع فرد به هنگام شب و در موقع استراحت کردن دچار درد میشود. در این مرحله سطح متوسطی از ناتوانی عملکردی وجود خواهد داشت.
فاز 4: مرحله‌ی ذوب
مرحله‌ی آخر در حدود 15 تا 18 ماه پس از شروع علائم اولیه بروز پیدا می‌کند. درد به خصوص به هنگام شب بهتر شده و توانایی فرد برای بردن دست به بالای سر با سرعت قابل توجهی بهبود پیدا می‌کند. درد معمولاً در این مرحله کمتر از 3/10 بوده و سطح ناتوانی عملکردی بیمار کم است.
تشخیص یخ زدگی شانه
به دلیل متفاوت بودن علائم این عارضه در طی مراحل اولیه، معمولاً تشخیص شانه‌ی یخ زده تا زمان بروز مراحل بعدی انجام نمی‌شود. در بسیاری از موارد فرد تحت درمان برای دیگر عارضه‌های شانه بوده و فیزیوتراپیست او متوجه علائم و نشانه‌های مربوط به شانه‌ی یخ زده میشود.
در طی ارزیابی فیزیوتراپی، سوابق کامل پزشکی فرد گرفته شده و تشخیص‌های دیگر رد می‌شوند. تشخیص بیماری‌های قبلی مثل دیابت و اختلالات تیروئید و سیستم ایمنی که می‌توانند در بروز یخ زدگی مفصل شانه نقش داشته باشند نیز انجام خواهد شد. ازجمله معیارهای مورد توجه برای تشخیص یخ زدگی مفصل شانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از دست رفتن 50 درصدی دامنه‌ی حرکتی به سمت بالا در مقایسه با شانه‌ی مقابل.
- برابری محدودیت حرکتی فعال با محدودیت حرکتی غیرفعال.
- وجود الگوی کپسولی که باعث محدودیت حرکت دست به طرف بالا شده و پس از آن این محدودیت در حرکات رو به جلو و عقب نیز دیده شوند.
- ازجمله یافته‌های معمول در اسکن MRI می‌توان به ضخیم شدن کپسول مفصلی شانه اشاره کرد.
- طبیعی بودن یافته‌های گرافی با اشعه‌ی ایکس.
درمان شانه‌ی یخ زده با فیزیوتراپی
درمان سریعی برای این عارضه وجود ندارد ولی فیزیوتراپی می‌تواند در درمان مؤثر باشد. هدف اصلی درمان، بازیابی دامنه‌ی حرکتی بوده تا فرد بتواند فعالیت‌های روزمره‌ی خود را انجام دهد. زمانی که هدف از درمان و میزان محدودیت‌های ایجاد شده مشخص شدند، فیزیوتراپیست یک برنامه‌ی درمانی شخصی برای شما طراحی خواهد کرد که به شما در رسیدن به سطح قبلی عملکرد کمک می‌کند. در هر مرحله از یخ زدگی مفصل شانه، مداخلات زیر به طور معمول انجام می‌شوند.
مراحل 1 و 2
هدف از درمان حفظ حداکثری دامنه‌ی حرکتی است. بدین ترتیب می‌توان به کاهش درد نیز کمک کرد. فیزیوتراپیست شما ممکن است از ترکیبی از تکنیک‌های حرکتی و تکنیک‌های درمان دستی به منظور افزایش دامنه حرکتی شما استفاده کند.
میزان سختی و شدت مداخلات به شدت درد و علائم شما بستگی خواهد داشت. اصلاحات و توصیه‌های لازم برای استفاده‌ی صحیح از دست درگیر نیز انجام خواهند شد. به علاوه، یک برنامه‌ی ورزشی خانگی که شامل عکس و ویدیو نیز هست به شما داده خواهد شد تا بتوانید با استفاده از آن درمان خود را ادامه دهید.
در برخی از موارد روش‌های درمان محافظه کارانه درد ناشی از شانه‌ی یخ زده را کاهش نخواهند داد. در صورتی که این درد برای شما قابل تحمل نیست می‌توانید در کنار فیزیوتراپی تزریقات لازم را نیز انجام دهید. انجام این تزریقات در 6 ماهه‌ی اول عارضه بیشترین تأثیر را خواهد داشت. این تزریقات درد شما را به طور موقت کاهش می‌دهند تا بتوانید به شکل بهترین تمرینات فیزیوتراپی خود را انجام دهید. با وجود اینکه تحقیقات نشان می‌دهند که این تزریقات مدت زمان عارضه را کاهش نمی‌دهند ولی می‌توان با استفاده از آن‌ها برای مدت کوتاهی درد را تسکین داد. این کار در مراحلی که درد ناشی از عارضه شدید است می‌تواند مفید باشد.
مرحله‌ی 3
در طی این مرحله تمرکز تکنیک‌های درمانی بر روی بازیابی دامنه‌ی حرکتی با استفاده از تکنیک‌های کششی و روش‌های درمان دستی خواهد بود. این تکنیک‌ها معمولاً نسبت به مراحل 1 و 2 شدیدتر بوده و انعطاف پذیری و حرکات مفصل را تقویت می‌کنند. تکنیک‌های دستی مختلفی توسط فیزیوتراپیست انجام می‌شوند که می‌توانند عضلات و بافت های اطراف را شل کنند.
بسته به تحمل شما برای انجام حرکات درمانی، تمرینات تقویتی که بر روی عضلات شانه و عضلات وضعیتی تمرکز دارند انجام خواهند شد. بر اساس پیشرفت‌های انجام شده در طی مراجعات به فیزیوتراپیست، برنامه‌ی ورزشی شما نیز اصلاح خواهد شد.
مرحله‌ی 4
فیزیوتراپیست شما در این مرحله بر روی بازگشت شما به عملکردهای طبیعی و فعالیت‌های عادی تمرکز خواهد داشت. تمرینات کششی همچنان بر روی حرکاتی که بیشترین محدودیت را در آن‌ها دارید متمرکز خواهند بود. تمرینات تقویتی نیز بر روی فعالیت‌های روزمره، شغلی و تفریحی که همچنان برای شما دشوار هستند متمرکز خواهند بود.
در طی تمام مراحل بازتوانی، روش‌های مختلفی مثل استفاده از یخ یا کمپرس گرم و تحریک الکتریکی در مواقع نیاز و به منظور کنترل درد قبل یا بعد از فیزیوتراپی استفاده خواهند شد.
فیزیوتراپی به شکل قابل توجهی درد شانه را کاهش داده، حرکت پذیری آن را تقویت کرده و از گرفتگی و تشدید عارضه جلوگیری می‌کند. بعضاً تزریق آستروئید به داخل مفصل شانه می‌تواند التهاب را کاهش داده و در صورت نیاز به انجام این کار، فیزیوتراپیست با شما مشورت کرده و پزشک شما را در جریان قرار می‌دهد.
بهبود یخ زدگی مفصل شانه چقدر زمان خواهد برد؟
در زمان ابتلا به شانه‌ی یخ زده ممکن است مفصل شما تا حدی دچار گرفتگی شده باشد که فکر کنید دیگر هیچ وقت نمی‌توانید شانه‌ی خود را حرکت دهید. خبر خوب این که اکثر موارد یخ زدگی مفصل شانه با گذشت زمان بهبود پیدا می‌کنند.
ولی بهبودی این عارضه به صبوری و داشتن تعهد نسبت به برنامه‌های توانبخشی نیاز خواهد داشت. بهبود کامل ممکن است بین 1 تا 3 سال زمان ببرد ولی هر چقدر زودتر برای درمان به فیزیوتراپی مراجعه کنید، سریع‌تر در مسیر بهبودی قرار خواهید گرفت و زودتر می‌توانید از شانه‌ی خود به طور عادی استفاده کنید.
آیا روشی برای پیشگیری از یخ زدگی مفصل شانه وجود دارد؟
حفظ دامنه حرکتی کامل شانه و استفاده‌ی مناسب از بدن راه مناسبی برای سالم نگه داشتن شانه‌ها بوده ولی یخ زدگی شانه معمولاً بدون داشتن علت خاصی بروز پیدا می‌کند.
خطرات عدم درمان یخ زدگی مفصل شانه چیست؟
ممکن است فرد دچار بافت اسکار دائمی در شانه شده و دامنه‌ی حرکتی مفصل را به طور دائم از دست بدهد. بدین ترتیب توانایی او برای انجام فعالیت‌های روزمره به طور دائم محدود خواهد شد.
