فیزیوتراپی در منزل مناسب بیمارانی است که نمیتوانند به جلسات فیزیوتراپی بروند. فیزیوتراپی اغلب در دستیابی به نتایج ماندگار برای بیمارانی که در دوران بهبود مشکلات متعدد اسکلتی-عضلانی (موسکولو اسکلتال) به سر میبرند نقش مهمی دارد. فیزیوتراپیست شما آموزشهایی به شما میدهد و تمارین هدفمندی برایتان مشخص میکند که در منزل و در هر زمان، مخصوصاً اگر مشکلی مانند کمر درد دارید که نیازمند توجه و تمرین مداوم است، میتوانید انجام دهید. نه تنها در فواصل بین جلسات مراجعه به فیزیوتراپیست پیشرفت بیشتری خواهید داشت، بلکه اعضای خانواده نیز میتوانند در مواردی که بیمار نیاز داشته باشد در تمارین توانبخشی به وی کمک کنند.
چه کسانی به جلسات فیزیوتراپی در منزل نیاز دارند؟
فیزیوتراپی توانایی حرکت و ثبات و تعادل در افراد با هر سنی، از کودک گرفته تا مسن را بهبود میبخشد. فیزیوتراپی در منزل باعث میشود که به جای مراجعه برای جلسات درمان، بتوانید در خانهی خود بمانید.
بسیاری از بیماریها، مشکلات و صدمات با فیزیوتراپی بهبود مییابند. ما افراد را در موارد مختلفی درمان میکنیم که عبارتاند از:
- آسیبهای حاد و تحت حاد (ساب اکیوت)، مانند: پیچخوردگی مچ پا یا پارگی روتاتور کاف (کلاهک گرداننده)
- دردهای مزمن، مانند: کمردرد، فیبرومیالژی و آرتریت
- توانبخشی بعد از جراحی، مانند: جراحی زانو، ران، شانه و کمر
- بهبودی بعد از سکتهی مغزی
- ضایعات نخاعی یا اختلال مزمن کارکرد سیستم عصب مرکزی، مانند: مالتیپل اسکلروزیس (MS)
- مشکلات لگن، مانند: ضعف عضلات کف لگن، بیاختیاری و درد
- اختلالات وستیبولار، مانند: سرگیجه و نداشتن تعادل
- تغییر در توانایی حرکت که باعث اختلال در انجام کارهای روزمره شود
- دیابت
- سرطان
- بیماری پارکینسون
- ادم لنفاوی
- افتادن مکرر
- پوکی استخوان (استئوپروز)
- فیبرومیالژی
- بستری بودن یا استراحت طولانی مدت
آیا جلسات فیزیوتراپی در منزل همان کیفیت جلسات در کلینیک را دارند؟
بسیاری از افراد نمیدانند که فیزیوتراپی در منزل مؤثر هست یا خیر؛ چون بسیاری از افراد معتقدند که برای داشتن یک برنامهی توانبخشی مؤثر، تجهیزات و لوازم ورزشی سنگین و گران قیمت لازم است. فیزیوتراپیست ارائهدهنده فیزیوتراپی در خانه برای استفاده از لوازم موجود و در دسترس آموزش دیده است تا تمارین توانبخشی تأثیر بهتری داشته باشند. او میتواند لوازم سبک را به خانهی شما بیاورد تا فیزیوتراپی شما مؤثرتر باشد.
فیزیوتراپ برنامهای برای تمرین در خانه به شما میدهد تا در فواصل بین جلسات مراجعه به او وضعیت خود را بهبود بخشید. گنجاندن برنامهی درمان در بین فعالیتهای روزمره باعث میشود که کنترل بیشتری روی بیماری و مشکل خود داشته باشید. تراپیست شما فهرستی از تمارین را به شما میدهد و مشخص میکند که هر تمرین روزی چند بار باید انجام شود. این فهرست احتمالاً شامل برخی از تمارینی که در کلینیک به منظور افزایش توانایی حرکت، چابکی و قدرت قسمت مورد نظر انجام میدهید نیز خواهد بود.
مزایای فیزیوتراپی در خانه
فیزیوتراپی در منزل مزایای زیر را دارد:
- مراقبت شخصی و تخصصی و منحصر به فرد: فیزیوتراپیست تنها باید یک نفر را درمان کند و آن یک نفر شما هستید.
- جو راحت: یاد گرفتن مجدد راه رفتن یا انجام کارهای روزمره در محیطی که دوست دارید و آشناست راحتتر خواهد بود.
- سادگی: در فیزیوتراپی در خانه به جای کمک گرفتن از آزمایشات و تجهیزات پزشکی از لوازم ابتدایی و ساده استفاده میشود. یک برنامهی تمرینی شخصی زودتر از استفاده از تکنولوژی شما را سرپا خواهد کرد.
- در منزل بودن: اگر مشکلات حرکتی دارید، چرا باید با رفتن به بیمارستان یا مطب دکتر خودتان را به زحمت بیندازید؟ ماندن در خانه یعنی خطر و زحمت کمتر برای شما.
- استرس کمتر: افراد کمی هستند که در سالن انتظار مطب راحت باشند. درمان در خانه استرس کمتری دارد.
- نتایج قابل مقایسه: تحقیقی نشان داده که فیزیوتراپی در خانه نتایجی دارد که با برنامههای درمان سرپایی در مطب قابل مقایسه است.
فیزیوتراپی در منزل قدم اولیهی بزرگی برای مستقل شدن است که با انجام کارهای ساده توسط خودتان همراه خواهد بود.
چگونه در خانه محیط مناسبی برای فیزیوتراپی (PT) فراهم کنیم؟
برای انجام فیزیوتراپی در خانه فضای زیادی لازم نیست. موارد لازم برای داشتن محیطی مناسب عبارتاند از:
- زمین صاف و تمیز و/یا تشک یوگا
- لباس راحت
- محیط ایمن
- کش مقاومتی (اختیاری است)
- فوم رولر (اختیاری است)
- دمبل (اختیاری است)
انجام برخی از تمارین بدون تجهیزات تخصصی یا خارج از مراکز تمرینی کلینیکهای درمانی با محدودیت همراه خواهد بود، اما میتوان در خانه هم ابزاری برای آنها در نظر گرفت. برای مثال، اگر به خاطر عمل زانو یا ران باید روی تعادلتان کار کنید، باید از کانتر یا دیوار برای کمک استفاده کنید. برای اینکه در خانه محیطی راحت و مناسب و ایمن فراهم کنید، از فیزیوتراپیست خود کمک بگیرید.
مراحل فیزیوتراپی در منزل
اگر پزشکتان فیزیوتراپی در منزل را برای شما تجویز کند ممکن است شامل مراحل زیر باشد:
- معاینهی اولیه: در معاینهی اولیه تراپیست ماهری سلامت شما و داروهایتان را بررسی میکند و میبیند که آیا جایی در خانهتان هست که خطرناک باشد و باعث افتادن شود. تراپیست به سؤالات شما پاسخ داده و برنامهی درمان را برایتان توضیح خواهد داد.
- درمانگر متخصص: در جلسات درمان، فیزیوتراپیست معتبر یا دستیار فیزیوتراپیست شما را درمان کرده و پیشرفت شما را بررسی میکند.
- آموزش به بیمار: تراپیست ورزشها و حرکاتی به شما آموزش میدهد که میتوانید در فواصل بین جلسات انجام دهید. همچنین به شما آموزش داده میشود که جاهایی از خانهتان که با خطر افتادن همراه است را شناسایی کنید.
یک برنامهی درمان معمولی شامل تمارین بدون وزنه (فری ویت) و با دستگاه است که باعث تقویت بالا تنه و پایین تنه میشوند. بهتر است که در هنگام ورزش کردن متناوباً حرکات مربوط به قسمتهای مختلف بدن را انجام دهید و حداقل سه روز در هفته ورزش کنید. تنها با پیروی از یک برنامهی ورزشی ساده، افراد با هر سنی میتوانند سلامت خود را بهبود بخشند. برای افراد مسن این مزیت را نیز دارد که با راحتتر کردن انجام کارهای ساده باعث بهبود کیفیت زندگی روزمرهشان نیز خواهد شد.
فیزیوتراپی در منزل شامل چه تمریناتی است؟
برنامهی فیزیوتراپی در منزل معمولاً شامل موارد زیر است:
- تمارین طرز راه رفتن (گیت) برای بهبود توانایی حرکت و راه رفتن
- تمارین تعادلی و جلوگیری از افتادن
- تمارین جابجایی برای جابجایی ایمن از صندلی، تخت خواب، وان حمام و … .
- برنامهی تمرینی منحصر به فرد و شخصی
- آموزش ایمنی در خانه.
تمارین تقویتی در فیزیوتراپی برای درمان افراد مسن بسیار هائز اهمیت هستند. افراد مسن معمولاً به خاطر ضعف جسمانی احساس ناتوانی میکنند. حتی اگر توانایی فرد مثل قبل نباشد هم میتوان شیوهی زندگی او را اصلاح کرد. افراد سالخورده میتوانند با تغییر سبک زندگی برای گنجاندن فعالیتهای فیزیکی، قدرت و هماهنگی اعضای بدن خود را بهبود بخشند.
درمانهای دیگر ممکن است شامل کنترل درد، توصیهها و آموزشهای مربوط به تجهیزات پزشکی و آموزش دادن به پرستار و اعضای خانواده باشد.
حرکات ورزشی و فیزیوتراپی در منزل
بعد از اتمام جلسات فیزیوتراپی خود، لازم است تا جلسهی بعدی، تمرینات و حرکات ورزشی اصلاحی انجام دهید؛ اینکار به افزایش قدرت و انعطاف عضلات و تسریع سرعت بهبودی شما کمک بسیاری خواهد کرد. برخی از حرکات ورزشی متداول را در این بخش لیست نمودهایم. انجام این حرکات به بهبود سلامت کلی بدن شما کمک شایانی خواهد کرد.
کشش همسترینگ
قدم اول
طاقباز بخوابید، پای چپ را بالا بیاورید، انگشتان دستهایتان را پشت ران پای چپ قفل کنید، زانویتان را به سمت قفسهی سینه بکشید.
قدم دوم
زانویتان را در نزدیکی سینه نگه دارید، به آرامی زانوی پای چپتان را صاف کنید تا کششی را در پشت ران پای چپ احساس کنید. (اگر زانویتان کاملاً صاف نمیشود اما کشش را احساس میکنید خوب است). 30-45 ثانیه در این حالت بمانید، این کشش را برای پای مخالف نیز انجام دهید.
کشش پیریفورمیس
قدم اول
طاقباز بخوابید، زانوهایتان را خم کنید. پای راست را پشت زانوی پای چپ قرار دهید.
قدم دوم
انگشتان دستهایتان را پشت ران پای چپ قفل کنید، ران/زانوی پای چپ را به سمت قفسهی سینه بیاورید. باید کششی را در باسن، بالای ران یا پشت ران در سمت راست بدن احساس کنید. 30-45 ثانیه در این حالت بمانید، این کشش را برای پای دیگر نیز انجام دهید.
کشش فلکسور ران در حالت ایستاده
قدم اول
روبروی مبل (پله یا صندلی محکم) بایستید، انگشتان هر دو پاهایتان به سمت جلو باشد. پای چپ را روی مبل قرار دهید، پایتان باید جلوتر از زانو قرار گیرد (زاویهی خم شدن زانو باید بیش از 90 درجه باشد).
قدم دوم
وزنتان را به آرامی روی پایی که روی مبل گذاشتهاید بیندازید، تا در جلوی ران پای راست کششی را احساس کنید (همچنین ممکن است در ساق پای راست هم کششی را احساس کنید). 30-45 ثانیه در این حالت بمانید. کشش را با پای دیگر نیز انجام دهید.
بالا آوردن مستقیم پا
قدم اول
طاقباز بخوابید، زانوی پای راست را خم کنید، پای چپ روی زمین دراز باشد.
قدم دوم
پنجهی پای چپ را به سمت بالا بگیرید، پای چپ را به آرامی حدود 45 درجه بالا بیاورید (زانوی پای چپ را خم نکنید). سپس به آرامی به سمت زمین پایین بیاورید. باید حین انجام حرکت فعالیت عضلات جلوی ران را احساس کنید. 10-20 بار حرکت را تکرار کنید و برای پای دیگر نیز انجام دهید.
پل
قدم اول
طاقباز بخوابید، زانوها را خم کنید و پاها را نزدیک باسن قرار دهید و پاها را کمی بیشتر از عرض باسن از هم باز کنید.
قدم دوم
عضلات سرینی (گلوتئال) را منقبض کرده و باسن را از زمین جدا کنید. زانوهایتان باید در راستای قوزک پا قرار داشته باشند. 3-5 ثانیه در این حالت بمانید، سپس به آرامی به حالت اول باز گردید. 10-20 بار این حرکت را تکرار کنید.
حرکت صدف (کلامشل)
قدم اول
به پهلوی چپ بخوابید. دستتان را خم کنید و زیر سرتان قرار دهید. زانوهایتان را 90 درجه خم کنید، زانوها و قوزکهای هر دو پا روی هم قرار داشته باشند.
قدم دوم
زانوی پای راست را به آرامی از روی زانوی پای چپ بلند کنید، اما قوزک هر دو پا همچنان روی هم باشد (لگن هم نباید به عقب برود یا باز شود). کشش باید در ران پای راست یا باسن احساس شود. به آرامی به حالت اول باز گردید. 10-20 بار این حرکت را تکرار کنید و برای پای دیگر نیز انجام دهید.
ریتراکشن گردن (کشش گردن به داخل)
قدم اول
باید در حالت نشسته باشید و شانههایتان را عقب و پایین نگه دارید. مستقیم به جلو نگاه کنید.
قدم دوم
چانه را به سمت داخل بکشید، انگار غبغب دارید. 1-2 ثانیه در این حالت بمانید. سعی کنید بدون اینکه سرتان را به سمت پایین بیاورید چانه را به سمت داخل بکشید. به حالت اول باز گردید و هر بار این حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید.
کشش توراسیک
قدم اول
بایستید یا روی یک صندلی صاف بنشینید. دستانتان را پشت سرتان قرار دهید.
قدم دوم
گردنتان را آزاد و عادی نگه دارید، بالای کمرتان را منقبض کرده و کتفها را به سمت پایین و بیاورید و به هم نزدیک کنید. 1-2 ثانیه در این حالت بمانید. به حالت اول باز گردید و هر بار 10 مرتبه این حرکت را تکرار کنید.
کشش کمر
قدم اول
صاف بایستید. دستانتان را پایین کمرتان قرار دهید.
قدم دوم
تا جایی که راحت هستید به سمت عقب خم شوید تا در پایین کمر قوس ایجاد شود. 1-2 ثانیه در این حالت بمانید. به حالت اول باز گردید و هر بار 10 مرتبه این حرکت را تکرار کنید.
بیمار چه مدت باید برنامهی فیزیوتراپی در خانه را ادامه دهد؟
هر آسیبی شرایط خاص خود را دارد و هر بیمار نیز متفاوت است. بعد از جراحی فیوژن ستون فقرات، باید چندین سال یا چند دهه تمارین فیزیوتراپی خود را ادامه دهید تا بتوانید قدرت مرکز بدن را در قسمتی که جراحی انجام شده باز یابید و از درد و آسیبهای بعدی جلوگیری کنید. اما برای مشکل آرنج تنیسباز، تنها یک یا دو ماه تمارین تقویتی و اصلاح تکنیکهای ورزشیتان لازم است.
در نتیجه، طول مدت فیزیوتراپی شما در خانه به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- سن شما
- شدت آسیب
- میزان بهبود علائم شما
- مزمن بودن یا نبودن مشکل شما
عضلات و بافتهای بدن در بیماران جوانتر سریعتر بهبود مییابند. یک ورزشکار 20ساله که جراحی روتاتور کاف انجام داده، نسبت به فرد 60سالهای که همین جراحی را انجام داده با محدودیتهای کمتری مواجه خواهد شد. اما برخی از افراد، بدون توجه به سن، مستعد آسیب مجدد هستند. اگر همان فرد 20ساله دچار کمر درد مزمن ناشی از پارگی دیسک شود، ممکن است لازم باشد تا تمارین میانتنه و کمر را حتماً انجام دهد.
معایب و کاستیهای فیزیوتراپی در منزل
معایب فیزیوتراپی در خانه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کمبود تجهیزات: فیزیوتراپی در خانه به دلیل عدم وجود تجهیزات تخصصی فیزیوتراپی ممکن است با محدودیت همراه بوده و نتواند آسیبدیدگی شما را به خوبی درمان کند. علاوه بر این چون فیزیوتراپ حضور ندارد تا شما را برای استفاده از تجهیزات راهنمایی کند، خطر این وجود دارد که آسیبدیدگی شما بدتر شود.
- نبود راهنمایی تخصصی: اگر فیزیوتراپی را در منزل انجام میدهید، حتماً باید این کار تحت نظر و با راهنمایی یک فیزیوتراپیست انجام شود. فیزیوتراپیست شما نمیتواند همیشه در زمان انجام تمارین توانبخشی همراه شما باشد و حضور داشته باشد؛ با نبود نظارت فیزیوتراپیست، احتمال اینکه تمارین را اشتباه انجام دهید و عضلات، تاندونها و رباطها بیش از حد کشیده شوند بیشتر خواهد بود.
- مشکل در سنجش میزان پیشرفت: بدون وجود ابزار و روشهای تخصصی برای سنجش و اندازهگیری که در کلینیک مورد استفاده قرار میگیرد، سنجش میزان پیشرفت دشوار خواهد بود. بدون مشخص کردن میزان پیشرفت، نمیتوان تشخیص داد که چه تغییراتی باید در تمارین خود ایجاد کنید.
- محدود بودن امکان مداخله: در کلینیک، فیزیوتراپیستها میتوانند در تمارین فیزیوتراپی شما مداخلاتی داشته باشند.
باید توجه داشته باشید که امکان درمان همهی مشکلات و آسیبها با تمارین و حرکات کششی در منزل وجود ندارد. بسته به وضعیت شما، ممکن است نیاز به معاینه و درمان حضوری داشته باشید.
هزینهی جلسات فیزیوتراپی در منزل
هزینهی این جلسات به شرایط شما، نوع تمرینات، لوازم مورد نیاز برای تمرین و ورزش و درنهایت به هزینه ایاب و ذهاب بستگی خواهد داشت. برای اطلاع از هزینههای فیزیوتراپی و تعیین وقت برای جلسات خود میتوانید با شماره تلفن 02166914650 – 02166576991 فیزیوتراپ ما در تماس باشید و هماهنگیهای لازم را انجام دهید.
آیا جلسات فیزیوتراپی در منزل شامل بیمه میشوند؟
خیر عموماً فیزیوتراپی در منزل شامل خدمات بیمه عادی نمیباشد؛ اما در صورتی که بیمه تکمیلی شما، خدمات فیزیوتراپی را پوشش میدهد، میتوانیم قبض فیزیوتراپی و فاکتور آن را همراه با مهر کلینیک به شما ارائه دهیم تا شما آن را به بیمه تحویل دهید.
سخن نهایی
فیزیوتراپی بعد از بیماری، آسیبدیدگی یا جراحی میتواند در بازیابی توانایی حرکت به شما کمک کند. این درمان باعث میشود بتوانید کار و تفریحات خود را مجدداً انجام دهید. گاهی اوقات آسیبدیدگی یا شرایط شما باعث میشود که نتوانید به راحتی برای انجام فیزیوتراپی از منزل خارج شوید؛ در چنین مواردی میتوانید از فیزیوتراپی در منزل استفاده کنید. تمرین جدی در خانه تحت نظر فیزیوتراپیست باعث میشود که در بازیابی توانایی حرکت به نتایج خوبی دست پیدا کنید.
سؤالات متداول
سؤال1: آیا فیزیوتراپی در منزل مؤثر است؟
خدمات درمانی که در منزل ارائه میشوند، مثلاً فیزیوتراپی در خانه، میتوانند به اندازهی خدماتی که بیمار در بیمارستان یا مرکز مراقبتی دریافت میکند، مؤثر باشند.
سؤال2: بهترین جایگزین برای فیزیوتراپی چیست؟
ورزش پیلاتس (Pilates) یکی از منعطفترین ورزشهای توانبخشی برای جایگزین شدن است.
سؤال3: آیا هفتهای یکبار فیزیوتراپی کافی است؟
ممکن است در ابتدا 2-3 جلسه فیزیوتراپی در هفته زیاد به نظر برسد، اما ثابت شده که این میزان درمان در بازیابی قدرت و توانایی حرکت بعد از جراحی یا آسیبدیدگی بهترین تأثیر را دارد.
سؤال4: آیا کلینیک درمان درد فیزیوتراپیست خانم نیز دارد؟
بله، در صورتی که درخواست درمان و برگزاری جلسات با فیزیوتراپ خانم را دارید، حتماً این مورد را با ما در میان بگذارید.
سؤال5: آیا هنگام برگزاری جلسات فیزیوتراپی در منزل نیاز به حضور همراه میباشد؟
این مورد بستگی به شرایط خاص بیمار دارد، در صورتی که بیمار از نظر جسمی محدودیتهای زیادی داشته باشد، بهتر است که هنگام برگزاری جلسات یک همراه حضور داشته باشد.
سؤال6: آیا برای فیزیوتراپی در منزل دستگاههای توانبخشی و فیزیوتراپی نیز به همراه خواهید داشت؟
در صورتی که بیمار به دستگاه خاصی مثل لیزر کمتوان یا مگنت تراپی نیاز داشته باشد، توصیه اول این است که بیمار به کلینیک منتقل شود، اما اگر دستگاهها کوچک و قابل حمل باشد، میتوان از آن در منزل نیز استفاده نمود.
