فلج ارب یک بیماری است که به وفور در نوزادان تازه متولد شده دیده میشود. کودکان هم که توانایی بیان کردن مشکلات خود را ندارند. در نتیجه در برخی از موارد ممکن است بیماری با تاخیر تشخیص داده شود و درمان زمانی شروع شود که کارایی اولیه خود را نداشته باشد.
به همین دلیل لازم است با علایم و مشخصات آن آشنا باشیم تا در صورت بروز چنین شرایطی به سرعت و بدون فوت وقت برای درمان اقدام کنیم. البته این بیماری در افراد بزرگسال هم اتفاق خواهد افتاد، اما این افراد توانایی بیان مشکل را دارند.
فلج ارب چیست؟
فلج ارب عبارت است از آسیب به عصب‌های شبکه بازویی. در این آسیب بیشتر بخش فوقانی شبکه بازویی درگیر خواهد بود. آسیب شبکه بازویی ممکن است باعث کشیدگی، پارگی یا قطع ریشه‌های شبکه از نخاع شود. فلج erb شایع‌ترین آسیب به اعصاب محیطی در حین تولد است که اکثرا به دلیل کشیدن دست یا تنه کودک در هنگام زایمان اتفاق می‌افتد.
در این ضایعه بیشتر اعصاب C5 و C6 درگیر خواهند شد. البته درگیری C7 دور از انتظار نیست و در برخی از موارد ممکن است اتفاق بیفتد. آسیب شبکه بازویی بر حرکت و حس‌های پوست در اندام فوقانی تاثیر مخرب خواهد گذاشت. بسته به میزان آسیب، علایم متفاوت بوده و به همین نسبت هم بهبودی فرد تحت تاثیر خواهد بود. در نظر داشته باشید که فلج ارب به عنوان فلج ارب-دوشن نیز شناخته میشود.
علل فلج ارب
یکی از شایع‌ترین علل فلج ارب وضعیتی به نام سخت‌زایی شانه است. سخت‌زایی شانه زمانی اتفاق می افتد که شانه نوزاد حین زایمان در پشت استخوان شرمگاهی مادر قرار می‌گیرد. هنگامی که متخصص پزشکی نوزاد را برای رها شدن شانه می‌کشد ممکن است موجب کشش یا پارگی اعصاب سالم آن ناحیه گردد.
سایر شرایطی که ممکن است باعث بروز فلج ارب شوند، عبارتند از:
- سر و گردن نوزاد هنگام عبور از مجرای تولد به طرفین کشیده شوند
- کشیدن شانه‌های نوزاد هنگام اولین زایمان با سر
- کشیدن پای کودک هنگام زایمان اول با پا (بریچ) که فشار زیادی بر بازوهای نوزاد وارد می‌کند
- دررفتگی شانه یا شکستگی در استخوان ترقوه (کلاویکل)
علائم
علائم قابل توجه فلج ارب عبارتند از:
- ضعف عضلانی در یک بازو
- بی‌حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در شانه، بازو یا دست
- فقدان پاسخ، لنگش دست یا بازو
- توانایی محدود در گرفتن اشیاء یا تنها استفاده از یک دست برای گرفتن اجسام
- فلج جزئی یا کامل بازو
- محدودیت رشد عضلانی یا عصبی در بازو یا دست
علائم ایجاد شده به شدت آسیب بستگی دارند. در موارد شدید فرد مبتلا به فلج ارب ممکن است به طور کل نتواند اندام آسیب‌دیده‌ی خود را حرکت دهد.
درمان فلج ارب
فیزیوتراپی
برخی از نوزادان به فیزیوتراپی نیاز خواهند داشت. فیزیوتراپی ممکن است به تنهایی و یا همراه با دیگر روش‌های درمانی برای درمان فلج ارب مورد استفاده قرار بگیرد
بهبودی از فلج ارب بین 1 تا 3 ماه زمان می‌برد البته ممکن است برخی از موارد آن به زمان بیشتری احتیاج داشته باشند. برای مثال بهبودی فلج ارب در مواردی که آرنج به طور کامل خم شده باشد تا 8 ماه زمان احتیاج خواهد داشت. بهبودی پس از چرخش کامل شانه نیز ممکن است تا 12 ماه زمان ببرد. فیزیوتراپیست ها در این زمینه تجربه داشته و می‌دانند زمان لازم برای بهبودی عارضه‌های مختلف چقدر است. فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات مخصوصی را برای کودک شما تجویز کند که به بهبودی او کمک می‌کنند. فیزیوتراپی برای آسیب‌های شدید ضروری بوده و ممکن است پس از آن عمل جراحی نیز لازم باشد. ازجمله تمرینات فیزیوترپی مورد استفاده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تمرینات کششی ملایم
- تحریک حسی
- تمرینات دامنه حرکتی
- تمرینات تقویتی
علاوه بر تمریناتی که کودک در طی فیزیوتراپی انجام می‌دهد، والدین نیز باید این تمرینات را در خانه ادامه دهند. همچنین فیزیوتراپیست نحوه‌ی صحیح در دست گرفتن نوزاد به منظور پیشگیری از مشکلات دیگر را به والدین آموزش خواهد داد.
کار درمانی
کار درمانی معمولاً بعد از عمل جراحی انجام شده و یا ممکن است برای بیمارانی که آسیب شدید دیده و عوارض طولانی مدت دارند تجویز شود.
متخصص کاردرمانی به کودک آموزش می‌دهد تا فعالیت‌های روزمره‌ی خود مثل غذا خوردن، بستن بند کفش، بازی کردن، نقاشی کشیدن و غیره را به خوبی انجام دهد. در برخی از موارد کودکان مبتلا به فلج ارب به تجهیزات خاصی برای انجام فعالیت‌های روزمره‌ی خود نیاز خواهند داشت.
آب درمانی
آب درمانی برای نوزادانی که دچار آسیب‌های زمان تولد مثل فلج ارب یا فلج مغزی شده‌اند مناسب است. محیط بدون جاذبه‌ی داخل آب فشار وارد شده بر روی چارچوب اسکلتی عضلانی بدن را کاهش می‌دهد. این امر کودک را قادر می‌سازد تا با درد کمتری حرکت کرده و عضلات درگیر خود را تقویت کند. به علاوه آب درمانی به انجام حرکات طبیعی در گروه عضلات درگیر کمک کرده و برای تقویت و کاهش گرفتگی آن‌ها مؤثر است.
درمان های جراحی برای فلج ارب
نوزاد باید برای انواع جدی‌تر فلج ارب جراحی شود. عمل باید قبل از اینکه کودک به شش ماهگی برسد انجام شود.
انجام عمل وقتی کودک هنوز بزرگ نشده است، بیشترین تاثیر را خواهد داشت؛ به خصوص اگر کودک نیاز به انجام یک میکرو جراحی داشته باشد.
میکرو جراحی در حدود سن سه ماهگی زیر میکروسکوپی که بر روی بدن کودک قرار گرفته است انجام می شود.
اگر کودک دچار یک پارگی از نوع صدمه جداشدگی باشد شاید بتواند بخشی از عملکرد خود را با جراحی که در شش ماهگی انجام میشود بازیابد.
اگر کودک در اثر نوروم بافت جای زخم داشته باشد، جراحی اکتشافی یا پیوند انجام میشود. این جراحی می تواند عصب را ترمیم کرده و فشار وزن بافت را کم می کند.
تاثیر جراحی پیوند برای بازگرداندن مقدار قابل توجهی از عملکرد معلوم شده است، اگرچه تاثیر واقعی برای هر کودک متفاوت خواهد بود.
