گزگز، مورمور، سوزن سوزن شدن، بی‌حسی و یا خواب رفتن دست‌ها نشانه‌ای از یک اختلال در مسیر عصب‌دهی به دست‌ها، بازوها، یا انگشتان است که ممکن است اعصاب، طناب نخاعی و یا مغز را تحت تاثیر قرار داده باشد. در اغلب موارد گزگز و خواب رفتن دست‌ها چندان جدی نیست و به دلیل تحت فشار قرار گرفتن موقتی اعصاب دست مثلا به دلیل استفاده طولانی مدت از تلفن همراه یا قرار گرفتن در معرض سرما رخ می‌دهد که به سرعت نیز برطرف می‌شود. اما گاه عواملی مانند بارداری، التهاب، عفونت، کمبود ویتامین، تومور، صدمات و بیماری‌ها می‌توانند سبب تحت فشار قرار گرفتن و آسیب‌دیدگی اعصاب شوند که با علائم گزگز، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن دست در یک یا هر دو سمت بدن مشخص می‌شوند. برای رفع گزگز و خواب رفتن دست باید بیماری زمینه‌ای سبب شونده آن را شناسایی و درمان کرد. به همین علت، تشخیص زودهنگام علت گزگز و خواب رفتن دست‌ها برای تسکین علائم و جلوگیری از پیشروی آسیب عصبی اهمیت بسیاری دارد.
گزگز و خواب رفتن دست و پا چیست؟
خواب رفتن و گزگز اندام یکی از حس‌هایی است که ممکن است در دست و پا، بازو و ساق پای شما به وجود بیاید. این حالت معمولاً با بی‌حسی همراه است و میزان توانایی اعصاب حسی شما را برای فهمیدن فشاری که بر روی بافت‌ها است، کاهش می‌دهد.
گزگزشدن دست و پا بسیار رایج است و علائم آن معمولاً دردسرساز است. این مشکل معمولاً خوش‌خیم است و بصورت موقت اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال، این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که شما برای مدت طولانی بازوی خود را بر زیر سرتان قرار داده‌اید و در این موقعیت بر روی عصب‌های دست شما فشار وارد می‌شود. همچنین، وقتی به مدت طولانی بر روی پاهای خود می‌نشینید، احساس خواب رفتن پا به شما دست می‌دهد. در بیشتر موارد، سوزن‌سوزن شدن یا خواب رفتن معمولاً بدون هیچ دردی است و با حرکت اندام گزگزشده، فشار این ناحیه برطرف می‌شود.
اما خواب رفتن و گزگز اندام ممکن است به علت فشارهای ساده‌ای که بر روی عصب‌ها هنگام نشستن طولانی در یک موقعیت ایجاد می‌شود، رخ دهد. در بعضی موارد، این مشکل ممکن است جدی باشد و نشانه‌ای از مشکلات جدی در عصب‌ها یا یک بیماری خاص باشد که در این موارد، تشخیص علت این عارضه بسیار مهم است.
در بیشتر موارد سوزن سوزن شدن در دست و پا و یا هر دو ممکن است حاد و یا مزمن باشد، همچنین می‌تواند همراه با نشانه‌های دیگری مانند درد، خارش، بی‌حسی و تحلیل رفتن ماهیچه‌ها باشد. دراین موارد سوزن سوزن شدن و خواب رفتن ممکن است نشانه‌ای از آسیب دیدن عصب باشد که بر اثر مواردی مانند ضربه و یا فشارهای مکرر، عفونت‌های باکتریایی و ویروسی، اشعه های مسموم، بیماری هایی مانند دیابت ایجاد شده است.
آسیب ها به عصب، معمولاً به عنوان بیماری های اعصاب شناخته شده است و بر روی عصب مغز و ستون مهره ها و اغلب دست و پا تأثیر می‌گذارد. بیشتر از 100 نوع بیماری اعصاب وجود دارد در بعضی ازمواقع بیماری عصب در حدی شدید است که باعث کاهش حرکت و ناتوانی فرد می‌شود. بیشتر از 20 میلیون آمریکایی که اکثر آن‌ها افراد بزرگسال هستند دچار بیماری اعصاب هستند. ارزیابی‌های پزشکی برای تشخیص علت سوزن سوزن شدن دست و پا و یا هر دو بسیار مهم است. وقتی که علت خواب رفتن دست و پا مشخص شد، بیماری قابل کنترل می‌شود و شما کمتر از این عارضه رنج می‌برید.
عمده دلایل بی‌حسی و مورمور و گزگز شدن دست چیست؟
از عمده ترین دلایل بی حسی و مورمور و گزگز شدن دست می تواند، مواردی باشد که در ذیل به آن اشاره خواهیم کرد.
- سندرم تونل کارپال
- سندرم تونل کوبیتال
- اختلال و کم کاری در غدد تیروئید
- کمبود بعضی از ویتامین ها مثل ویتامین مثل گروه B و E و D
- مصرف بعضی از داروهای شیمیایی
- دیابت یکی دیگر از عوامل خواب رفتگی دست
- ناهنجاری های ژنتیکی
- تنگی عروق کرنری قلب و فشار خون بالا
- سکته مغزی نیز یکی دیگر از عومل بی حسی دائمی دست می شود
- بیماری ام اس نیز می تواند یمکی از عومل شل شدن اندان ها و بی حسی دست باشد.
علت گزگز و خواب رفتگی دست‌ها
گزگز و خواب رفتگی دست‌ها می‌تواند علایم مختلفی را نشان دهد و به عوامل مختلفی برمی‌گردد، که شامل موارد زیر می‌شوند:
- فشار عصبی: فشار یا فشار ناشی از فعالیت‌های روزمره می‌تواند به ازای ایجاد گزگز و خواب رفتگی دست‌ها منجر شود.
- سندرم تونل کارپال: این اختلال عصبی که به عنوان یک نوع پارستزی شناخته می‌شود، ناشی از فشار بر عصب میان انگشتان و مچ دست است.
- کمبود عوامل غذایی: کمبود ویتامین‌ها مانند ویتامین B12، ویتامین B6 یا مواد معدنی مانند منیزیم و پتاسیم نیز ممکن است این علایم را ایجاد کند.
- علت عصبی: بعضی از بیماری‌های عصبی مانند اختلالات نورولوژیک، سرعت عصبی و مشکلات عصبی دیگر می‌توانند به گزگز و خواب رفتگی دست‌ها منجر شوند.
- اختلالات عضلانی: بیماری‌هایی مانند فیبرومیالژیا یا سندرم کارپال تونل نیز می‌توانند باعث این علایم شوند.
- اختلالات عروقی: برخی از شرایط مانند پریفرال آرتریال بیماری، اختلال در عرقریزی و سایر مشکلات عروقی نیز می‌توانند گزگز و خواب رفتگی دست‌ها را ایجاد کنند.
با توجه به ویژگی‌های خاص و شدت علائم، پزشک می‌تواند تشخیص دقیقی برای این مشکلات بگذارد و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند. اگر این علایم برای شما مزمن و مزاجی بود، توصیه می‌شود که به پزشک معالج مراجعه کنید تا تشخیص صحیح و درمان مناسب دریافت کنید.
خواب رفتن انگشتان یا به صورت موقتی است و علت خاصی ندارد و یا دلائل جدی باعث بروز این مشکل شده است. برای کاهش این علائم تشخیص درست علت عارضه بسیار مهم است دلائلی که باعث خواب رفتن انگشتان می‌شود شامل موارد زیر است.
سندروم تونل کارپال
سندرم تونل کارپال یکی از بیماری‌هایی است که به علت تنگ شدن کانالی است که از مرکز مچ دست عبور می‌کند. در مرکز تونل کارپال عصبی به نام مدیان قرار دارد. این عصب احساس و حرکت را به انگشتان شما می‌دهد. وقتی بر اثر کار زیاد بافت‌ها آسیب ببینند، می‌تواند بر عصب مدیان فشار وارد کند و شما بی‌حسی و یا سوزن سوزن شدن را در دست خود احساس نمایید.
نوروپاتی دیابتی
یک نوع آسیب عصبی‌ست که دست و پای افراد مبتلا به دیابت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. معمولاً با احساس سوزن‌سوزن‌شدن در نوک انگشتان شروع می‌شود که می‌تواند تا بازوها هم بالا برود. افراد مبتلا به دیابت، سطح قند خون بالاتری در بدن خود دارند. این امر باعث می‌شود اعصاب آسیب ببینند و ورود اکسیژن به اندام از طریق جریان خون، محدود شود. در نتیجه، آسیب به عصب، علت خواب رفتن دستاست. سایر علائم نوروپاتی دیابتی عبارتند از:
- تکرر ادرار؛
- بی‌حسی در اندام‌ها؛
- ضعف عضلانی؛
- دردهای تیز و ضربان‌دار در بدن.
کمبود ویتامین
ویتامین‌ها نقش حیاتی در حفظ سلامت بدن و سیستم عصبی دارند. کمبود آن‌ها می‌تواند باعث گزگز دست شود. در واقع، اعصاب دست برای عملکرد صحیح به ویتامین‌ها و مواد معدنی خاصی نیاز دارند. سطح پایین ویتامین B1 ،B6 ،B12 و فولات در خون، می‌تواند علت خواب رفتن انگشتان دست باشد که احساس سوزن‌سوزن‌شدن و تعریق در دست‌ها، انگشتان دست و پاها را هم به دنبال دارد.
اختلال در غدد تیروئید
اختلال و کم کاری در غدد تیروئید می‌تواند عارضه‌ای به نام نوروپاتی ایجاد نماید. غدد تیروئید در ناحیه گردن وجود دارد و از خود هورمون‌هایی برای تنظیم سسیتم‌های بدن و یا رشد بدن تولید می‌کند. وقتی اختلالی در این غدد بوجود می‌آید، می‌تواند به بی‌حسی و خواب رفتگی دست و یا پا منجر شود و باید برای درمان و برطرف نمودن آن به متخصص غدد داخلی مراجعه نمود.
تورم بارداری
علت خواب رفتن دست در خواب یا بیداری، گاهی ارتباط مستقیم با شرایط یک فرد دارد. یکی از عواملی که باعث بروز آن می‌شود، بارداری است. بسیاری از زنان در طول دوران بارداری خود، به‌خصوص در سه‌ماهه سوم، در دستان خود احساس سوزن‌سوزن‌شدن، بی‌حسی و درد می‌کنند. با متورم شدن بدن در بارداری، فشار بیشتری به اندام‌ها و ماهیچه‌ها وارد می‌شود که جریان خون در دست‌ها و پاها را محدود می‌کند. اغلب انجام تمرینات کششی، این مشکل را حل می‌کند.
درمان گزگز و خواب رفتن دست
درمان گزگز و خواب رفتن دست بستگی به علت اصلی این علایم دارد. در بعضی موارد، تغییر در رفتار و عادات روزانه می‌تواند بهبود بخشی کند، در حالی که در موارد دیگر ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشید. در ادامه برخی از روش‌های عملی درمانی برای گزگز و خواب رفتن دست ذکر شده است:
- استراحت و تغییر رفتار: استفاده از دست‌ها به صورت مداوم، فشار زیاد بر روی دست‌ها، استفاده از کیبورد یا موبایل به صورت بیش از حد می‌تواند علت گزگز و خواب رفتن دست باشد. تغییرات در رفتار و استفاده صحیح از دست‌ها می‌تواند به تسکین این علایم کمک کند.
- فیزیوتراپی: تمرین‌ها و تکنیک‌های فیزیوتراپی می‌توانند استحکام عضلات دست را افزایش داده و از بروز علایم گزگز و خواب رفتن دست جلوگیری کنند.
- آنتی‌آلژیک‌ها: برخی از داروهای ضد التهاب و ضد درد مانند آسپرین یا تایلنول ممکن است به تسکین علایم پارستزی کمک کنند.
- درمان عوامل مشکل‌ساز: در صورت وجود بیماری مهم مثل دیابت یا سندرم تونل کارپی، درمان این بیماری‌ها ممکن است بهبود علایم گزگز و خواب رفتن دست منجر شود.
- تزریق‌های کورتیکواستروئید: در برخی از موارد، تزریق کورتیکواستروئید می‌تواند به تسکین علایم پارستزی کمک کند.
مهم است که هر گاه با علائم گزگز و خواب رفتن دست مواجه شدید، با پزشک خود مشورت کرده و تشخیص دقیق و درمان مناسب را از او دریافت کنید.
