کمر درد در دوران بارداری طبیعی و رایج است و بسیاری از زنان آن را تجربه می‌کنند. در دوران بارداری، لیگامان یا رباط‌های بدن برای اینکه فرد را آماده‌ی زایمان کنند نرم تر و کشیده‌تر می‌شوند. در نتیجه‌ی این اتفاق به سایر مفاصل بدن از جمله مفاصل کمر و لگن نیز فشار وارد می‌شود و کمر درد را به وجود می‌آورد. چنانچه به کمر درد دوران بارداری دچار هستید توصیه می‌کنیم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
علائم همراه با کمر درد در بارداری چیست؟
علاوه بر کمر درد در بارداری علائم دیگری نیز در این ناحیه از بدن ممکن است رخ دهد:
- مشکل در حمل و بلند کردن اجسام سنگین
- احساس درد به هنگام ایستادن طولانی و حرکات پیچشی
- به سختی بالا و پایین رفتن از پله‌ها
- احساس ناتوانی هنگام انجام کارهای روزمره مثل لباس پوشیدن، شست و شو، سوار یا پیاده شدن از ماشین
- سفت شدن مفاصل
- سفتی ماهیچه‌ها
دلایل کمر درد در بارداری چیست؟
یکی از رایج ترین مسائل دوران بارداری کمر درد است که بیشتر زنان آن را در دوران بارداری تجربه می کنند. کمر درد در بارداری به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که در اینجا به برخی از آنها که محتمل‌تر هستند اشاره می‌کنیم:
- افزایش وزن. در دوران بارداری به طور معمول 11 تا 15 کیلوگرم به وزن زنان افزوده می‌شود و فشار زیادی به ستون فقرات وارد می‌گردد، که به دنبال آن کمر درد نیز روی می‌دهد. علاوه بر این رشد جنین و بزرگ شدن رحم نیز فشار مضاعفی را بر رگ‌های خونی و اعصاب لگن و پشت وارد می‌کنند.
- تغییر حالت بدن. در دوران بارداری مرکز ثقل بدن تغییر پیدا می‌کند و فرد ناخودآگاه حرکات خود را با وضعیت جدید تنظیم می‌نماید در نتیجه فشار بر روی کمر زیاد می‌شود و باعث کمر درد می‌شود.
- تغییرات هورمونی. بدن در دوران بارداری هورمونی به نام ریلکسین ترشح می‌کند که وظیفه آن شل کردن رباط ها و مفاصل لگن جهت آمادگی برای زایمان می‌باشد. اما ترشح این هورمون شل شدن رباط های محافظ ستون فقرات را نیز در پی دارد که منجر به سستی و درد کمر می‌گردند.
- تفکیک عضلات. با رشد رحم، دو ماهیچه موازی عضلات راست شکمی که از قفسه سینه تا نزدیکی رحم امتداد دارند، ممکن است از یکدیگر جدا شده و باعث شدت یافتن کمر درد شوند.
- استرس. استرس می‌تواند تنش ماهیچه‌ای در کمر را در پی داشته باشد که منجر به کمر درد یا اسپاسم کمر می‌گردد. بنابراین با توجه به اینکه دوران بارداری استرس زیادی به همراه دارد ممکن است کمر درد زیاد شود.
سایر دلایل
کمر درد در دوران بارداری ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد. شامل:
- بیرون زدگی یا پارگی دیسک
- آرتروز
- پوکی استخوان
- انحراف و خمیدگی ستون فقرات (اسکولیوز)
- • فیبرومیالژیا، یک بیماری با درد و خستگی در سطح گسترده
- سنگ یا عفونت کلیه
- اندومتریوز
- عفونت در استخوان ستون فقرات یا دیسک بین آنها
- تومور
این موارد نادر هستند و احتمال کمی وجود دارد که موجب کمر درد شوند، اما ممکن است کمر درد در بارداری را تشدید کنند.
چه موقع به دکتر مراجعه کنم؟
کمر درد در بارداری ممکن است به دلیل مسائل جدی تری مانند زایمان زودرس رخ دهد، بنابراین اگر این علائم بیش از دو هفته ادامه داشتند به پزشک مراجعه کنید.
از جمله:
- داشتن کمر درد در سه ماهه دوم یا سوم
- تب، خونریزی از واژن یا درد هنگام دفع ادرار
- درد در یک یا همه طرف دنده
درمان کمر درد در بارداری
روش‌های درمان کمر درد در بارداری عبارتند از:
درمان دارویی
برای درمان کمر درد عادی و مقطعی می‌توان از استامینوفن استفاده کرد که در دوران بارداری بی‌خطر است، اما مصرف ایبوپروفن و سایر داروهای ضد التهاب (NSAID) توصیه نمی‌شود. مگر در صورتی که پزشک تجویز کرده باشد، زیرا ممکن است باعث کاهش مایع آمنیوتیک و ایجاد مشکلات قلبی برای جنین شوند.
شکم بند بارداری
شکم بند بارداری از جمله محصولاتی است که معمولاً پزشکان به زنان باردار پیشنهاد می‌دهند از آن استفاده نمایند، اما این کمربندها باید در کنار سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار گیرند و به تنهایی برای درمان کمر درد بارداری کافی نیستند.
شکم بند بارداری که گاهی به آن باند حمایت از بارداری شکم یا کمربند حمایتی نیز گفته می‌شود، شکم را نگه می‌دارد تا کمربند لگنی و کمر اذیت نشوند. در صورتی که شکم شما در دوران بارداری به سمت جلو بیرون زدگی دارد و وزن آن در در بخش میانی شکم پخش نیست می‌توانید از شکم بند بارداری برای حمایت از عضلات مرکزی شکم استفاده کنید و از درد مهره‌های کمر پیشگیری نمایید.
فیزیوتراپی و حرکات ورزشی برای کمر درد بارداری
فیزیوتراپ ابتدا وضعیت فرد را ارزیابی می‌کند و سپس یک برنامه‌ی درمانی تنظیم می‌نماید. که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
کشش ساده کمر
این تمرین ساده باعث تقویت عضلات شکم و تسکین کمر درد در بارداری می‌گردد:
- بر روی زمین روی دست‌ها و پاهای خود به صورت چهار دست و پا قرار بگیرید. زانوها باید در راستای باسن و دست‌ها زیر شانه قرار بگیرند. در این حالت عضلات شکم خود را بالا بکشید طوری که کمرتان صاف شود.
- عضلات شکم خود را منقبض کنید و پشت خود را قوس دهید، سر و باسن باید به آرامی به طرف پایین شل شوند. آرنج‌ها آزاد باشند و فقط پشت خود را تا جایی که می‌توانید قوس دهید.
- چند ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس به آرامی به حالت اول بازگردید. نباید در این حالت پشت خود را گود کنید بلکه باید آن را صاف نگه دارید.
- این تمرین را ده بار آرام و موزون انجام دهید و روی عضلاتتان کار کنید. مواظب کمر خود باشید و با احتیاط آن را حرکت دهید.
کشش کمر به صورت بالعکس
این تمرین برای کشش کمر، لگن و ران و کشش به عقب مفید است. روی زمین زانو بزنید به طوری که بازوها صاف و دست‌ها زیر شانه‌ها قرار گیرند. بدون اینکه به زانو فشار بیاورید خود را به سمت عقب و پاشنه‌های پا بکشید. در این حالت سر به زمین بچسبد و بازوهای خود را دراز کنید. چند ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس به حالت قبل برگردید. این تمرین را ده بار به آرامی انجام دهید.
آب درمانی
آب درمانی یکی از تمرینات فیزیوتراپی است که در آب انجام می‌شود و علاوه بر توانبخشی و درمان کمر درد در بارداری، برای درمان کمر دردهای شدید و مزمن، تسکین درد عضلانی و بازگرداندن قدرت و تحرک به بدن مفید است.
طب سوزنی
طب سوزنی یک درمان چینی است که با فرو کردن سوزن در نقاط خاصی از بدن به آرام کردن درد کمک می‌کند. مطالعات نشان داده است طب سوزنی در درمان کمر درد بارداری مؤثر است.
الکتروتراپی
الکتروتراپی روشی ایمن است که می‌تواند برای درمان کمر درد بارداری مؤثر باشد. الکترودهایی که در این روش مورد استفاده قرار می‌گیرند با تحریک الکتریکی عضلات موجب افزایش گردش خون در ناحیه مورد نظر، توانبخشی عضلات و بازآموزی آن ها می‌گردند.
آیا کمر درد در بارداری قابل پیشگیری است؟
می‌توان با رعایت نکات زیر تا حدی از بروز کمر درد در دوران بارداری پیشگیری کرد:
- به صورت اصولی حرکت کنید. مثلاً اگر می‌خواهید چیزی را از روی زمین بردارید روی زانوهای خود خم شوید و به حالت چمباتمه زدن بنشینید. پشت خود را صاف نگه دارید و از خم شدن کمرتان جلوگیری کنید.
- هنگام نشستن یا ایستادن مواظب حالت بدنی خود باشید و بدن خود را در وضعیت صحیحی قرار دهید. ورزش‌هایی برای تقویت عضلات کمر انجام دهید. می‌توانید از پزشک خود بخواهید تمریناتی را برای تقویت کمر به شما معرفی کند.
- از کارهایی مانند بلند کردن و جابجایی وسایل سنگین که به کمر فشار می آورند دوری کنید.
- از کفش‌هایی استفاده کنید که از پا خوب پشتیبانی کنند.
- به پهلو بخوابید و برای حمایت از کمر بین زانوها بالش قرار دهید.
- برای تسکین درد از گرما، سرما یا ماساژ استفاده کنید.
- در صورت داشتن درد با پزشک خود مشورت کنیدُ زیرا ممکن است به درمان‌هایی مانند شکم بند بارداری، استراحت و غیره نیاز داشته باشد. پیشگیری و درمان کمر درد از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا جراحت و احتمال کمر درد مزمن و طولانی را کاهش می‌دهد.
سوالات متداول
در صورت داشتن کمر درد بارداری چگونه باید خوابید؟
به پهلو بخوابید و یکی از زانوها یا هر دو را خم کنید. سپس یک بالش بین زانوها و شکم خود قرار دهید.
در صورت داشتن کمر درد در بارداری چه کفشی باید پوشید؟
کفش نباید تخت باشد بلکه باید کمی پاشنه و قوس داشته باشد. همچنین از پوشیدن کفش پاشنه بلند خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث به هم خوردن تعادل و زمین خوردن شما شود.
هنگام نشستن برای حمایت از کمر چه کاری می توان انجام داد؟
روی صندلی‌های دارای پشتی بنشینید و یک بالش کوچک را پشت کمر خود بگذارید، طوری که گودی کمر شما را پر کند. همچنین می‌توانید از تکیه‌گاه‌های کمر که در فروشگاه‌های لوازم اداری و پزشکی موجود هستند استفاده کنید تا از کمر شما پشتیبانی کنند.
کمر درد در کدام مرحله از بارداری بیشتر رخ می‌دهد؟
کمر درد دوران بارداری، بیشتر در ماه‌های پنجم تا هفتم رخ می‌دهد، اما گاهی بین هفته هشتم تا دوازدهم نیز ممکن است اتفاق بیفتد.
کمردرد بارداری بیشتر در کدام ناحیه ی بدن اتفاق می‌افتد؟
کمر درد بارداری بیشتر مفاصل کمر و لگن را درگیر می‌کند.
چه مدت طول می‌کشد کمردرد بارداری برطرف شود؟
کمر درد بارداری معمولاً بعد از زایمان از برطرف می‌شود.
