درد پاشنه پا یک عارضه رایج است که بیشتر کف پاشنه و قسمت پشتی آن (جایی که تاندون آشیل به استخوان پاشنه متصل میشود) را درگیر میکند. گاهی نیز میتواند باعث ایجاد درد در قسمت کناری پا شود.
علت درد پاشنه راست و علت درد پاشنه چپ با هم تفاوتی ندارند، اما ممکن است درد پاشنه فقط در یک سمت ایجاد شود.
درد کف پا بیشتر با عنوان التهاب فاشیای کف پا شناخته میشود که رایجترین دلیل ایجاد درد پاشنه است. همچنین درد قسمت عقبی پاشنه در اصطلاح تاندونیت آشیل نام دارد. درد پاشنه گاهی قسمت داخلی و خارجی کف پا را نیز درگیر میکند. این درد به طور معمول بدون نیاز به درمان برطرف شده و از بین میرود اما گاهی میتواند شدیدتر شده و تبدیل به یک بیماری مزمن گردد.
در این مقاله در خصوص عوامل ایجاد درد پاشنه و روشهای درمان آن صحبت شده است.
در این مقاله به عوامل ایجاد؛ نشانهها، روشهای تشخیص، درمان و جلوگیری از ایجاد مجدد درد پاشنه پرداخته شده است. برای درمان درد پاشنه باید حتماً به پزشک متخصص در این زمینه مراجعه نمایید. این کار به بهبود روند درمان کمک کرده و از خطرات و عوارض احتمالی درمان جلوگیری میکند.
عوامل ایجاد درد پاشنه در پای چپ و راست
شاید بتوان شایعترین علت درد پاشنه را راهرفتن با کفش نامناسب، دویدن و پریدن بر روی سطوح سخت و همچنین وزن زیاد عنوان کرد. اما آنچه که معمولاً بیماران را به پزشک میکشاند و دردی که برطرف نمیشود، ممکن است منشأ دیگری جزء پاشنه داشته باشد. به طور نمونه، بیمار مشکلی در ناحیه کمر دارد که این مشکل موجب گرفتگی شدید در عضلات ساق پا و عضلات کف پا شده و این موجب کشیدهشدن غلاف سفت کفپایی و ایجاد حالت خار پاشنه و یا فاشیا پلانتار میشود.
گاهی درد پاشنه میتواند ناشی از آسیب دیدگی هایی نظیر پیچیدگی پا و یا زمین خوردن باشد. ایجاد فشار مداوم و بالا و پایین پریدن های شدید نیز میتواند باعث ایجاد درد در پاشنه پا شود. پوشیدن کفش های کاملا تخت نیز با کشش فاشیای کف پا باعث ایجاد التهاب و تورم و در نهایت درد در کف پا میشود.
دردهای پاشنه معمولاً به تدریج شروع میشوند و کم کم باگذشت زمان شدیدتر میشوند و معمولاً هیچ آسیب جدی به پاشنه ایجاد نمیشود. اغلب موارد این آسیب های درد پاشنه راست و یا حتی درد پاشنه چپ ناشی از کفش های مسطح میباشد. کفش هایی که به دلیل کاهش قوس داخلی آن موجب کشیدگی نوار فاشیال کف پا و ملتهب شدن آن میباشد.
از رایجترین عوامل ایجاد درد پاشنه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
فاشیای کف پا
شاید بتوان شایعترین علت درد پاشنه را همان التهاب نوار تاندونی کف پا عنوان کرد. این نوار در کف پا از پاشنه تا زیر انگشتان ادامه دارد و به نوعی میتوان گفت که خاصیت فنری مانند در کف پا ایجاد میکند و قوس کف پا کمک میکند که این فنر بهصورت درست عمل کند. اما در شرایطی که قوس پا کم باشد یا فشار زیاد و متعدد بر روی آن وارد شود یا در اثر استفاده از کفش نامناسب در وضعیت بدی قرار گیرد، بیش از حد کشیده شده ملتهب میشود و دردناک میشود.
با وجود اینکه فشار بر روی هر دو پا ممکن است بهصورت یکسان باشد، براساس قرارگیری وضع پا ممکن است که درد پاشنه سمت راست و یا درد پاشنه سمت چپ با یکدیگر متفاوت ایجاد شود. مثلاً گاهی بیمار درد پاشنه سمت راست را احساس کند و گاهی در سمت چپ این مشکل ایجاد شود، اما معنی آن این نیست که در پاشنه سمت راست ما مشکل اضافه تر وجود دارد یا در پشت چپ مشکلی وجود دارد که در پشت سمت راست وجود ندارد.
گاهی درد پاشنه به دلیل خمیدگی بیش از حد پا به سمت داخل میباشد یعنی حرکت پا به سمت داخل موجب ایجاد یک حرکت خمشی شده که سبب از بین رفتن خاصیت جذب شوک وارده بر استخوان های کف پا که بهصورت طبیعی وجود دارد می گردد. از طرف دیگر، اگر قوس کف پا خیلی هم بلند باشد، باز فشار بر روی پاشنه و جلوی پا بیشتر شده و در این شرایط هم میتواند منجر به ایجاد دردهای پاشنه پا شود.
اگر پارگی در فاشیا کف پا ایجاد گردد، ممکن است ایجاد صدا کرده و حالت پاپ و درد بسیار شدید در کف پا ایجاد شود. هرچند این حالت نادر میباشد و شایع تر این است که دردها بهصورت تدریجی ایجاد شده و تشدید شود. این تشدید درد با هر بار استراحت هنگام بلند شدن اتفاق می افتد. یعنی حداکثر درد را ما صبحگاه و هنگام بلند شدن از تخت داریم.
بورسیت آشیل
توجه کنید که دردهای پاشنه ممکن است بهصورت مبهم باشد و در واقع درد در پشت ساق پا ایجاد شود و آن را در پاشنه بیشتر احساس کنیم. یکی از دلایل درد پشت پاشنه میتواند بورسیه آشیل یا تاندون آشیل باشد. قسمتی که عضلات ساق پا باریک شده و به استخوان پاشنه میچسبد را آشیل میگوییم. هرگاه این تاندون کشیده شده یا کیسهای که بین این تاندون و استخوان قرار گرفته بنام بورس، دچار التهاب گردد سبب درد در ناحیه پاشنه میشود. این التهابات بهراحتی با درمانهای فیزیکی قابلدرمان است.
از دلایل دیگر درد پاشنه میتوان بورسیت آشیل اشاره کرد. در این بیماری کیسهای که در پشت پاشنه قرار گرفته و استخوان را از تاندون آشیل جدا میکند و در اثر کشیدگیها و حرکات اشتباه به آن بیماری بورسیت آشیل میگوید. در این بیماری کیسه متورم شده و بیمار با استراحت دردش تشدید میشود و درد را نمیتواند دقیقاً بهصورت موضعی مشخص کند.
تاندونیت آشیل
تاندونیت آشیل زمانی رخ میدهد که تاندون بزرگی که به قسمت عقبی پاشنه متصل است ملتهب شود. فعالیت بیش از اندازه و آسیبدیدگی از اصلیترین عوامل ایجادکننده تاندونیت آشیل میباشند.
سندروم تونل تارسال
در این سندروم بافتهای اطراف به عصبهای اصلی پشتپا فشار وارد میکنند و باعث ایجاد درد در پاشنه پا میشوند.
این نوع نوروپاتی میتواند در مچ و کف پا نیز رخ دهد.
کمردردهای قدیمی
چیزی که عمدتاً ما در بیماران میبینیم و بسیار مغفول واقع میشود این است که بیماران دارای کمردردهای قدیمی در سمت راست یا در سمت چپ با حالت سیاتیک و دردهای مرتبط با دیسک کمر میباشند. در حال حاضر علائم آنها در مسیر و در منشأ مشکل یعنی کمر از بین رفته و فقط در درد را در پاشنه احساس میکند درحالیکه منشأ درد آنها در ناحیه کمر است و در صورت عدم درمان این ناحیه درمان پاشنه هم به جایی نخواهد رسید.
نقرس
از جمله علل دیگری که میتواند موجب ایجاد بیماریهای پاشنه شود، بیماریهای روماتیسمی میباشد. بیماریهای روماتیسمی مثل نقرس میتواند موجب ایجاد درد پاشنه بشود. هرچند در نقرس درد شست پا شایعتر است اما گاهی میتواند نقرس خود را بهصورت صرفاً درد پاشنه ایجاد کند که همانند خار پاشنه دردهایی است که در صبحگاه بیشتر میباشد.
شکستگی تنشی استخوان
فشار مداوم؛ تمرینات و ورزشهای سخت و همچنین داشتن فعالیتهای جسمی سنگین میتواند باعث ایجاد آسیبدیدگی شوند. برای مثال دوندگان بیش از سایرین در معرض ابتلا به شکستگی تنشی استخوان متاتارس کف پا قرار دارند.
پوکیاستخوان نیز گاهی میتواند باعث ایجاد شکستگی تنشی استخوان شود.
بدشکلی هاگلند
به بزرگشدن استخوان پشت پاشنه بدشکلی هاگلند میگویند. این عارضه زمانی رخ میدهد که قسمت پشتی پاشنه به طور مکرر در معرض ساییدگی قرار میگیرد و استخوان بزرگ شده و بافت اطراف آن تحریک میشوند.
کفشهای سفت و کفشهای پاشنه بلند یا پامپ میتوانند با ایجاد فشار بر روی قسمت عقبی پاشنه باعث تحریک شدن و ایجاد بدشکلی هاگلند شوند.
بیماری سیور
بیماری سیور علت اصلی ایجاد درد پاشنه در کودکان و نوجوانان است. این بیماری در اثر فعالیت بیش از اندازه و آسیبهای متعدد صفحههای رشد پاشنه پا به وجود میآید.
بیماری سیور بیشتر کودکان بین 7 تا 15 سال را تحتتأثیر قرار میدهد.
عوامل دیگر
از عوامل دیگر ایجاد درد پاشنه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- پارگی تاندون آشیل
- پارگی فاشیای کف پا
- گیرافتادگی عصب باکستر
- شکستگی استرسی پاشنه یا کیستها
- توده بافت نرم
- پارگی تاندون فلکسور کوتاه
- آرتریت جوانان
- ضربدیدگی استخوان
- مشکلات چرخش خون
- قرارگرفتن بدن در وضعیت اشتباه در هنگام پیادهروی و دویدن
- کیست استخوان که بهصورت یک حفره است و درون آن از نوعی مایع پر شده.
- نوروما یا مورتون نوروما
- استئومیلیت: عفونت استخوان یا مغز آن
عوامل خطر درد پاشنه در پای چپ و راست
در ادامه به برخی از عواملی که خطر ابتلا به درد پاشنه را افزایش میدهند اشاره شده است:
- سفت بودن عضلات ساق پا
- گود بودن زیاد پا
- دویدن بیش از اندازه
- افزایش سن
- داشتن اضافهوزن
- داشتن شغلی که باعث ایستادن و یا نشستن بیش از اندازه شود.
- کم بودن گودی پا
علائم درد پاشنه در پای چپ و راست
افراد معمولاً در کف پا تا قسمت جلویی پاشنه احساس درد میکنند. این درد بهصورت تدریجی و کم شروع شده و باگذشت زمان شدید میشود. بااینحال اگر درد در اثر پارگی تاندون به وجود آمده باشد از ابتدا شدید خواهد بود. در صورت پارگی تاندون بیمار صدای آن را خواهد شنید و درد آن بلافاصله شروع میشود.
قسمتهایی که درگیر درد پاشنه میشوند
یک فرد میتواند در نواحی و قسمتهای خاصی درد پاشنه را احساس کند که هر یک بنا به یک دلیل ایجاد شدهاند و روش درمان متفاوتی دارند.
- کف پاشنه. متخصصان این درد را التهاب فاشیای کف پا مینامند. این درد زمانی ایجاد میشود که بر اثر فشار بافت کف پا آسیب ببیند یا پاره شود و پا ملتهب گردد.
- تاندون آشیل. درد در این تاندون و قسمت پشتی پاشنه پا میتواند به دلیل فشار مداوم ناشی از سفتی عضلات و یا افزایش ناگهانی حجم و میزان فعالیتهای ورزشی به وجود آید.
- کنار پا. درد جانبی پا قسمت بیرونی کف پا و پاشنه را تحتتأثیر قرار میدهد درحالیکه درد داخلی پا باعث ایجاد درد در قسمت داخلی پا میشود. این درد میتواند ناشی از شکستگی تنشی استخوان، رگبهرگ شدن و برخی عوامل دیگر باشد.
تشخیص درد پاشنه در پای چپ و راست
برای تشخیص بیماری پزشک پا را معاینه کرده و در خصوص میزان درد، میزان پیادهروی و ایستادن و نوع کفشی که بیمار میپوشد از وی سؤال میکند. همچنین به طور معمول سوابق بیماری وی را بررسی مینماید.
بعدازاین پزشک به معاینه ماهیچهها میپردازد و این کار را از زانو شروع میکند و به دنبال هرگونه تغییر شکل در سطح پوست بیمار میگردد. این کار به ایجاد تمایز بین رشد غیرمعقول، پسوریازیس و دیگر بیماریها کمک میکند.
به یاد داشته باشید یک تشخیص کامل و صحیح به درمان کامل فرد کمک میکند.
درمان درد پاشنه در پای چپ و راست
برای درمان درد پاشنه سمت چپ و یا درمان درد پاشنه سمت راست شما باید ابتدا علت درد پاشنه را پیدا کنید. قطعاً اگر علت درد پاشنه در کمر باشد شما هرچه مداوا بر روی پاشنه بکنید بیتأثیر است. همچنین اگر درد در پاشنه، به دلیل مشکلات کیسهای تورمی پشت آشیل باشد، قطعاً استفاده از شاکویوتراپی برای پشت برای شما بی تأثیر خواهد بود. پس مانند همه فوتبالی ها، اول تشخیص علت درد پاشنه چپ یا درد پاشنه راست.
بیشتر افراد با درمانهای ساده و در یک ماه به طور کامل درمان میشوند. روشهای درمانی شامل موارد زیر میشود:
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی میتوانند به کاهش درد و التهاب پا کمک کنند.
- تزریق کورتیکواستروئید. در صورت جواب ندادن داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی میتوان از این روش استفاده نمود.
- فیزیوتراپی میتواند به بالارفتن استقامت ماهیچههای قسمت پایینی پا کمک کند.
- چسبهای ورزش باعث استقامت قسمت کف پا میشوند.
- آرتز، دستگاههای کمکی و کفیهای طبی به درمان بدشکلیهای پا کمک میکنند.
جراحی
بیشتر افرادی که به التهاب فاشیای کف پا مبتلا هستند میتوانند ظرف 6 هفته به طور کامل درمان شوند اما درصورتیکه فرد با وجود درمان برای ماهها همچنان دچار درد بود نیاز به جراحی خواهد داشت.
در طی این جراحی، جراح فاشیای کف پا را از استخوان پاشنه جدا میکند. این کار خطر کمشدن قوس کف پا را در بر دارد.
ورزشکردن
ورزشکردن و کشش عضلات ساق پا به موارد زیر کمک میکند:
کشش ایستاده ساق پا
رو به یک دیوار بایستید و پایی که دچار درد پاشنه است را پشت پای دیگر قرار دهید. بدون این که کف پا از زمین جدا شود و درحالیکه پای عقبی کشیده است زانوی پای جلویی را خم نمایید. در این حالت لگن خود را به سمت دیوار بکشید تا در عضلات ساق و کف پا احساس کشیدگی نمایید.
کشیدگی مچ پا به کمک کشهای ورزشی
روی زمین نشسته و یک پای خود را بهصورت کشیده نگه دارید. یک سر کش را به یک جسم محکم متصل کنید و قسمت دیگر آن را به قسمت بالایی کف پا ببندید. در این حالت مچ پا را خم و راست نمایید. این کار را روی هر دوپا تکرار کنید.
کشیدگی غلتکی
روی یک صندلی بنشینید و هر دو پای خود را روی زمین قرار دهید. یک توپ یا وسیله گرد دیگر را در زیر قوس کف پا بگذارید. برای 2 دقیقه به کمک پا آن را بغلتانید.
درمانهای خانگی
درمانهای خانگی به کاهش درد ضعیف پاشنه کمک میکند.
این درمانها شامل موارد زیر میشود:
- استراحت. از ایستادن و یا دویدن برای طولانیمدت، راهرفتن بر روی سطوح سخت و انجام فعالیتهایی که فشار زیادی به پاشنه پا وارد میکند پرهیز نمایید.
- یخ. چند قطعه یخ را داخل پارچه پیچیده و آن را برای 15 دقیقه بر روی قسمت آسیبدیده قرار دهید. از تماس مستقیم یخ با سطح پوست جلوگیری نمایید.
- کفش. استفاده از کفش مناسب و کاملاً اندازه که از پا بهخوبی مراقبت میکند بسیار ضروری است بهخصوص برای افراد ورزشکار.
- وسایل کمکی پا. استفاده از وسایلی مانند کفی و پدهای پاشنه به کاهش درد آن کمک میکنند.
برخی از تحقیقات نشان میدهند که استفاده از بوتاکس میتواند به درمان التهاب فاشیای کف پا کمک کند.
بر اساس برخی تحقیقات دیگر استفاده از دوز مشخصی از پرتودرمانی مشابه به پرتوهایی که در درمان سرطان استفاده میشوند میتواند به درمان درد پاشنه کمک کند.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه نمود؟
درصورتیکه درد پاشنه پا برای مدتی بیشتر از 2 هفته دوام داشت باید به پزشک مراجعه نمود. همچنین در صورت بروز علائم زیر مراجعه به پزشک ضروری میباشد:
- درد و تورم در اطراف پاشنه
- احساس درد؛ بیحسی؛ مورمور شدن در پا به همراه تب
- احساس سختی و ناتوانی در راهرفتن
- احساس سختی در خم و راست کردن پا و راهرفتن بر روی انگشتان
درصورتیکه درد پاشنه برای بیش از یک هفته و در زمانی که فرد فعالیت خاصی نداشت نیز ادامه داشت باید حتماً به پزشک مراجعه کند.
جلوگیری از درد پاشنه در پای چپ و راست
جلوگیری از درد پاشنه پا شامل کاهش فشار بر روی قسمت آسیبدیده میشود. از روشهای جلوگیری از درد پاشنه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- زمان راهرفتن بر روی سطوح سخت از کفش استفاده کنید.
- داشتن یا رسیدن به وزن متناسب برای کاهش فشار بر روی پاشنه پا
- استفاده از کفشهایی که پاشنة آن بخشی از فشار را وارد به پا را جذب میکند و یا استفاده از پدهای پاشنه.
- اطمینان از مناسب و کاملاً اندازه بودن کفش و فرسوده و خراب نبودن قسمت کفی و پاشنه آن
- استراحت کردن بهجای ایستادن در زمان ممکن
- گرمکردن کافی قبل از شروع ورزش یا فعالیتهایی که فشار زیادی به پا وارد میکنند.
خلاصه
درد پاشنه معمولاً در قسمتهای زیرین، عقبی و داخلی و خارجی پاشنه اتفاق میافتد. این عارضه میتواند در اثر واردشدن فشار زیاد به پا به دلیل ایستادن طولانیمدت، دویدن و داشتن اضافهوزن رخ دهد. سفت بودن عضلات ساق پا و شدید بودن قوس کف نیز میتواند منجر به درد پاشنه پا شود. درد پاشنه پا در ابتدا ضعیف است اما باگذشت زمان میتواند شدید و گاهی فلجکننده باشد. بااینوجود این درد در بیشتر موارد بدون نیاز به درمان از بین میرود. انجام ورزشهای مخصوص، استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و گذاشتن کمپرس یخ بر روی قسمت آسیبدیده میتواند به کاهش درد پاشنه کمک کند. استفاده از کفشهای مناسب؛ پرهیز از ایستادن طولانیمدت و داشتن وزن مناسب نیز از وقوع درد پاشنه جلوگیری مینماید. درصورتیکه درد پاشنه پا شدید بود و یا فرد دچار بیحسی و تورم گردید باید حتماً به پزشک مراجعه نموده تا علت درد وی مشخص شده و بتواند برای درمان آن اقدام نماید.
سؤالات متداول
درد گرفتن هر دو پاشنه پا به چه معناست؟
التهاب فاشیای کف پا و تاندونیت آشیل از اصلیترین عوامل ابتلا به درد پاشنه میباشد. پاره شدن تاندون آشیل نیز از دیگر عوامل ابتلا به درد پاشنه محسوب میشود.
دلیل درد پاشنه پای سمت چپ چیست؟
از دلایل عمده ایجاد درد پاشنه میتوان بهاضافه وزن، استفاده از کفش نامناسب، پریدن و دویدن بر روی سطوح سخت، راهرفتن نامتعارف، آسیبدیدگی و بیماریهای خاص اشاره کرد. التهاب فاشیای کف پا به دلیل التهاب رباطی که در طول کف پا کشیده شده است به وجود میآید.
چه عواملی باعث ایجاد درد در قسمت زیرین پاشنه پای راست میشود؟
التهاب فاشیای کف پا در اثر التهاب بافت همبندی که در کف پا قرار دارد و استخوان کف پا را به انگشتان متصل میکند به وجود میآید. این التهاب که از اصلیترین عوامل ایجاد درد پاشنه میباشد میتواند باعث ایجاد دردی شدید در پا شود.
آیا درد پاشنه پا در پای چپ و راست خطرناک است؟
درد پاشنه پا در ابتدا ضعیف است اما باگذشت زمان میتواند شدید و گاهی فلجکننده باشد. بااینوجود این درد در بیشتر موارد بدون نیاز به درمان از بین میرود. انجام ورزشهای مخصوص، استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و گذاشتن کمپرس یخ بر روی قسمت آسیبدیده میتواند به کاهش درد پاشنه کمک کند.
از چه طریقی میتوان به وخامت درد پاشنه پی برد؟
درد شدید و التهاب در اطراف پاشنه؛ عدم توانایی خم کردن پا به سمت جلو، بالا آوردن انگشتان و راهرفتن بهصورت عادی، تب، بیحسی، احساس مورمور شدن و درد شدید پاشنه پا بلافاصله بعد از آسیبدیدگی از نشانههای وخامت درد پاشنه میباشند.
آیا درد پاشنه قابلدرمان است؟
این بیماری معمولاً بهصورت خودبهخود از بین میرود. پزشک استفاده از کفیهای طبی و استراحت کافی را پیشنهاد میکند. بورسیت نیز شبیه به خار پاشنه به کمک کفیهای مخصوص و تزریق کورتون قابلدرمان میباشد. گاهی نیز تغییر کفش نیز پیشنهاد میشود.
آیا ماساژ دادن برای التهاب فاشیای کف پا مناسب است؟
ماساژ عمیق ماهیچههای پا به کاهش درد و التهاب ناشی از التهاب فاشیای کف پا کمک میکند. برای این کار باید انگشتان فشاری متمرکز به ماهیچههای اطراف فاشیای وارد نمایند. این نواحی شامل آشیل، عضلات خارجی ساق پا، پاشنه و کف پا میشوند.
آیا با وجود درد در پاشنه پا میتوان راه رفت؟
بسته به شرایط خاص بیمار؛ پیادهروی میتواند باعث کاهش درد پاشنه وی شده و یا درد او را شدیدتر نماید. درصورتیکه درد پاشنه پا در هنگام راهرفتن شدیدتر شد بیمار باید حتماً استراحت نماید تا درد به طور کامل بر طرف شود.
چگونه میتوان پاشنه پا را ماساژ داد؟
برای این کار قسمت ابتدایی پاشنه یعنی جایی که فاشیا به استخوان پاشنه متصل شده است را به کمک انگشتان شست و به حالت دورانی ماساژ دهید. سپس با ایجاد فشاری کم در طول پا از قسمت پنجه تا پاشنه پا را ماساژ دهید.
دلیل درد استخوان پاشنه در طول شب و در هنگام خواب چیست؟
درد پاشنه پا در صبح هنگام بیدارشدن و در طول روز و همچنین در هنگام خواب میتواند نشان از التهاب بافت مسطح کف پا که از قسمت پاشنه تا کف پا کشیده شده است باشد. این التهاب فاشیای کف پا نام دارد.
