ضعف عضلانی زمانی اتفاق میافتد که عضلات به راحتی گذشته منقبض نشده یا حرکت نکنند. این عارضه به دلیل بیماری یا خستگی بیش از حد رخ میدهد، تقریباً هر شخصی در مقطعی از زندگی خود ضعف عضلانی کوتاه مدتی را تجربه میکند. برای مثال، یک تمرین ورزشی سنگین میتواند عضلات شما را خسته کند، که در اینصورت باید برای ریکاوری عضلات خود مدتی به آنها استراحت دهید.
اما اگر دچار ضعف عضلانی مداوم یا ضعف عضلانی بی دلیل هستید، این امر میتواند نشانه ابتلا به یک بیماری زمینهای باشد.
انقباض ارادی عضلات معمولاً در اثر ارسال سیگنال از مغز به وسیله نخاع و عصبها به عضلات انجام میشود. اما اگر چنانچه مغز، سیستم عصبی بدن، عضلات یا اتصالات بین آنها آسیب دیده یا تحت تأثیر بیماری باشند، عضلات شما به طور طبیعی و به راحتی گذشته منقبض نخواهند شد، که این امر میتواند باعث ایجاد ضعف عضلانی شود.
ضعف عضلانی چیست؟
عبارت ضعف عضلانی دارای معانی گسترده بوده و میتوان آنرا برای توصیف چندین مورد مختلف استفاده کرد.
ضعف عضلانی اولیه یا مستقیم
این امر به حالت ناتوانی عضله در انجام کار به ویژه زمانی که برای اولین بار در تلاش برای انجام آن بکنید دیده میشود. از اینرو در این حالت، نیرویی که عضله میتواند اعمال کند کاهش یافته و هر چقدر هم که شما تلاش کنید عضله عملکرد درستی نداشته یا عملکرد غیر طبیعی خواهد داشت.
زمانی که دچار این نوع ضعف عضلانی شوید، عضلات شما شلتر از حد معمول بوده و حجم عضلانی نیز کاهش پیدا میکند. برای مثال، این حالت ممکن است به دنبال سکته مغزی رخ دهد. همچنین، این حالت در پی دیستروفی عضلانی (که در ادامه مقاله تشریح شده است) نیز دیده میشود. این حالت موجب تحلیل قدرت و نیروی عضلات شده و منجر به ضعیف شدن عضلات میشود که در پی آن عضلات نمیتوانند عملکرد سابق خود را داشته باشند.
خستگی و ضعف عضلانی
این حالت نوعی احساس خستگی و ضعف موضعی حین استفاده از عضله است که به ان آستنیا (asthenia) نیز گفته میشود. در این حالت، عضله شما واقعاً ضعیف نشده و هنوز هم میتواند عملکرد سابق خود را داشته باشد، اما برای مدیریت عملکرد عضله به تلاش مضاعفی نیاز است. این نوع از ضعف عضلانی غالباً در افرادی دیده میشود که به سندرم خستگی مزمن (CFS)، اختلالات خواب، افسردگی و بیماریهای مزمن قلبی، ریوی و کلیوی مبتلا هستند. خستگی و ضعف عضلانی میتواند به دلیل کاهش سرعت تامین انرژی مورد نیاز عضله رخ دهد.
خستگی مزمن عضلانی
خستگى عضلانى (Muscle Fatigue) عمدتاً به معنای عدم توانایی در استمرار تولید نیروی لازم جهت انجام دادن فعالیت فیزیکی بوده و در این حالت عضله سریعاً بعد از فعالیت خسته شده و بهبودی آن بیش از حد معمول طول میکشد. این حالت که با خستگی مزمن عضلانی همراه است غالباً در موارد غیر معمول مانند بیماری میاستنی گراویس و دیستروفی میوتونیک (MD) رایجترین فرم دیستروفی عضلانی، دیده میشود.
تشخیص تفاوت بین این ۳ نوع خستگی عضلانی بسیار حائز اهمیت بوده و ممکن است شما به بیش از یک مورد دچار شده باشید. همچنین، ممکن است از یک نوع به نوع دیگری از خستگی عضله دچار شوید. با این حال، تشخیص نوع اصلی خستگی عضله میتواند به پزشک در تشخیص علت ایجاد کننده آن کمک کند. به این دلیل که برخی از شرایط و بیماریهای خاص منجر به بروز یک نوع خستگی و ضعف عضلانی خاص میشوند.
دلایل ضعف عضلانی چیست؟
ضعف عضلانی معمولاً به دلیل عدم ورزش و فعالیت فیزیکی مداوم، افزایش سن، آسیب عضلانی یا بارداری رخ میدهد. برخی بیماریهای مزمن و طولانی مدت مانند دیابت یا بیماری قلبی نیز میتوانند منجر به ضعف عضلانی شوند. سایر علل احتمالی ضعف عضلانی نیز شامل سکته مغزی، بیماری مولتیپل اسکلروزیس (MS)، افسردگی، فیبرومیالژیا و سندرم خستگی مزمن (ME) میشود.
دلایل شایع ضعف عضلانی
علل طبیعی ضعف عضلانی میتواند شامل موارد زیر باشد:
نداشتن تحرک کافی وعدم به کارگیری عضلات
یکی از شایعترین دلایل ضعف عضلات، نداشتن قدرت عضلانی کافی (به دلیل تحلیل عضلانی) است. این امر میتواند در پی سبک زندگی غیر فعال و نداشتن تحرک کافی رخ دهد. از اینرو، اگر عضلات بدن مورد استفاده قرار نگیرند، فیبرهای عضلانی با چربی جایگزین میشوند و این امر نهایتاً موجب تحلیل رفتن حجم عضلانی میشود که در پی آن عضلات بدن به مرور کوچکتر و شلتر میشوند. در این حالت، هر رشته فیبر به همان اندازه قوی است، اما با این تفاوت که تعداد آنها زیاد نیست و به طور موثری منقبض نمیشوند. از اینرو عضلات شل شده و حجم آنها نیز کاهش پیدا میکند. در نتیجه زمانی که فعالیتی انجام میدهید که در حین قوی بودن عضلات انجام آن آسان بود، اکنون انجام این فعالیت به راحتی باعث خستگی عضلات شما میشود. البته این وضعیت با پیروی از رژیم غذایی سالم و فعالیت ورزشی منظم قابل برگشت است، اما با افزایش سن بدتر شده و بیشتر دیده میشود.
قدرت عضلانی در سنین ۲۰ الی ۳۰ سالگی در بالاترین حد خود قرار داشته و مدت زمان مورد نیاز برای ریکاوری عضلات نیز در این محدوده سنی بسیار کوتاهتر است. به همین دلیل عمدتاً ورزشکاران بزرگ و موفق در این محدوده سنی قرار دارند. با این حال، عضله سازی از طریق ورزش منظم امری است که در هر سنی میتوان به آن دست پیدا کرد. گفتنی است که اکثریت دوندگان موفق مسافتهای طولانی بالای 40 سال سن دارند. استقامت عضلانی نیز با انجام فعالیتهای ورزشی طولانی مدت مانند دوی ماراتن در مقایسه با فعالیتهای ورزشی قدرتی و کوتاه مدت مانند دوی سرعت بالا بیشتر حفظ میشود.
در هر سنی که باشید، حفظ تناسب اندام و قدرت عضلات ضروری خواهد بود. با این حال، باید بدانید که سرعت ریکاوری و بهبودی از آسیب عضلانی و تاندونی نیز به نسبت افزایش سن کندتر میشود. بنابراین اگر در هر سنی تصمیم به تقویت عضلات و تناسب اندام گرفتید باید از برنامه تمرینی و ورزشی معقولی نسبت به سن خود پیروی کنید. از اینرو، ممکن است برای جلوگیری از آسیب عضلانی به مشاوره و کمک مربی ورزشی یا فیزیوتراپیست نیاز داشته باشید.
کم خونی
اگر تعداد گلبولهای قرمز در خون پایین باشد، کم خونی رخ میدهد. از دلایل کم خونی میتوان به پریودهای سنگین، رژیم غذایی نامناسب، خونریزی در اثر آسیب، بارداری، شرایط ژنتیکی، انواع عفونتها و سرطان اشاره کرد. کم خونی موجب کاهش توانایی خون در حمل اکسیژن مورد نیاز عضلات میشود و به همین دلیل عضلات بدن به راحتی خسته میشوند. غالباً کم خونی به آرامی شروع میشود به طوریکه گاهاً حتی قبل از تشخیص، موجب ایجاد خستگی عضلانی و تنگی نفس قابل توجهی در فرد میشود.
مصرف دارو
مصرف بسیاری از داروها میتواند به عنوان عارضه جانبی ناشی از دارو یا واکنش آلرژیک بدن به دارو، موجب ضعف عضلانی و آسیب عضلانی شود. معمولاً این حالت با خستگی یا خستگی مزمن عضلات شروع میشود. در این حالت اگر مصرف دارو قطع نشود، ضعف عضلانی میتواند به عارضهای دائمی تبدیل شود. داروهایی که عمدتاً باعث ایجاد این حالت میشوند شامل استاتینها (برای کاهش سطح کلسترول خون)، برخی از آنتی بیوتیکها (از جمله سیپروفلوکساسین و پنی سیلین) و مسکنهای ضد التهابی (مانند ناپروکسن و دیکلوفناک) میشود.
همچنین مصرف طولانی مدت استروئیدهای خوراکی تجویز شده نیز میتواند باعث ایجاد ضعف و تحلیل عضلانی شود. این امر جزو عوارض جانبی مصرف دارو است که در هر فردی که درمان طولانی مدتی با مصرف دارو دارد محتمل خواهد بود. به همین دلیل پزشکان سعی میکنند در صورت امکان از تجویز مصرف طولانی مدت استروئید برای بیماران خود بپرهیزند.
برخی از داروهای کمتر معمولی که مصرف آنها میتواند باعث ضعف و آسیب عضلانی شوند عبارتند از:
- برخی از داروهای مربوط به بیماری قلبی (برای مثال داروی آمیودارون)
- داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی
- داروهای ضد اچ آی وی
- اینترفرونها که برای درمان برخی از انواع سرطان و برای درمان بیماری ام اس (MS) استفاده میشوند.
- داروهایی که برای درمان پرکاری تیروئید استفاده میشوند.
اختلالات خواب
مشکلات و اختلالاتی که خواب فرد را مختل کرده و کیفیت آنرا کاهش میدهند میتوانند باعث افزایش خستگی کلی بدن و به ویژه خستگی عضلانی شوند. این گزینه شامل موارد زیر میشود:
- اختلال اینسومنیا یا بیخوابی
- اضطراب
- افسردگی
- درد مزمن
- سندرم پاهای بی قرار (نوعی اختلال سیستم عصبی)
- شیفت کاری شبانه
- داشتن نوزادی کوچک که در طول شب نمیخوابد
- اختلالات خونی
سایر موادی که میتوانند منجر به ضعف عضلانی شوند
- مصرف الکل در طولانی مدت میتواند منجر به ضعف عضلات شانه و لگن شود.
- سیگار کشیدن میتواند به طور غیر مستقیم موجب تضعیف عضلات شود. مصرف سیگار باعث تنگ شدن رگها شده و منجر به بیماری شریان محیطی (PAD) میشود.
- سوء مصرف کوکائین نیز مانند سایر داروها میتواند باعث ایجاد ضعف عضلانی چشمگیری شود.
- برخی از سموم:برخی از سموم نیز میتوانند با تأثیر بر اعصاب باعث ضعف و فلج عضلانی شوند. برای مثال، اغلب سموم فسفره یا ارگانوفسفره (که در کشاورزی و متاسفانه در برخی سلاحهای شیمیایی استفاده میشوند) یا سم بوتولینوم (که در درمان زیبایی تزریق میشود) میتوانند باعث ایجاد ضعف و حتی فلج دائمی عضلانی شوند.
کم کاری غده تیروئید (کم کاری تیروئید)
کمبود هورمون تیروئید میتواند منجر به خستگی عمومی بدن شود. کم کاری تیروئید میتواند موجب تحلیل عضلانی شده و گاهاً این امر میتواند شدید بوده و برگشت پذیری آن دشوار باشد. کم کاری تیروئید بیماری شایعی است که عمدتاً زودهنگام تشخیص داده میشود و قبل از اینکه مشکلات طولانی مدتی برای عضلات ایجاد کند، درمان میشود.
افزایش سن و پیری
با افزایش سن، عضلات ما قدرت و همچنین حجم خود را از دست داده و به مرور ضعیف میشوند. با اینکه اکثریت افراد با افزایش سن خود این امر را به مرور تجربه میکنند، اما ضعف عضلانی و ناتوانی در انجام فعالیت فیزیکی در دوران جوانی میتواند طاقت فرسا باشد. از اینرو، ورزش کردن و فعالیت جسمانی منظم، دقیق و ایمن میتواند قدرت و حجم عضلانی را افزایش دهد. از طرفی، مدت زمان مورد نیاز برای ریکاوری عضلات و بهبودی از آسیب نیز با افزایش سن طولانیتر میشود. تناسب اندام و قدرت عضلات نیز کاهش پیدا کرده و استخوانها نیز شکنندهتر میشوند. بنابراین، پیشگیری از این موارد به ویژه در دوران جوانی از اهمیت بالایی برخوردار است.
بارداری
در طی دوره بارداری و دقیقاً بعد از آن، بالا بودن سطح استروئیدها در خون به همراه کمبود نسبی آهن (کم خونی) از جمله مواردی هستند که میتوانند باعث خستگی و ضعف عضلانی شوند. این امر به ویژه در دوره بارداری بسیار متداول بوده و میتوان با انجام برخی از ورزشها تا حدی از آن جلوگیری کرد. بارداری به معنای حمل وزنی اضافی است و در صورتی که حین انجام فعالیت فیزیکی حالت بدنی مناسبی نداشته باشید میتواند منجر به بروز کمر درد شود.
وارد شدن آسیب مستقیم به عضلات
موارد متعددی میتوانند باعث وارد شدن آسیب مستقیم به عضلات شوند. شایعترین نوع این آسیبها، تروما یا آسیبهای ورزشی اعم از رگ به رگ شدن یا کشیدگی عضلات هستند. به دنبال هر نوع آسیب عضلانی، خونریزی از فیبرهای عضلات آسیب دیده و به دنبال آن تورم و التهاب رخ میدهد. این امر باعث تضعیف عضله شده و موجب درد عضلانی حین استفاده از عضله میشود. درد موضعی در این حالت جزو نشانههای اولیه ضعف عضلانی است.
ضعف عضلانی ناشی از اضطراب و افسردگی
اضطراب و افسردگی از جمله مواردی هستند که بیشتر از ضعف مستقیم عضله، موجب ایجاد خستگی مزمن در عضلات میشوند.
- اضطراب: اضطراب میتواند باعث ایجاد خستگی عمومی در بدن شود. این امر به دلیل فعالیت بیش از حد سیستم تولید آدرنالین (اپی نفرین) بدن رخ میدهد.
- افسردگی: افسردگی میتواند باعث ایجاد خستگی عمومی بدن و احساس خستگی مزمن در فرد شود.
ضعف عضلانی ناشی از بیماری
اکثریت موارد بیماریهای مزمن معمولاً باعث ایجاد ضعف عضلانی میشوند. در برخی موارد ضعف عضلانی از کاهش خون و مواد مغذی منتقل شونده به عضلات ناشی میشود:
بیماری شریان محیطی (PAD)
بیماری شریان محیطی (PAD) به دلیل تنگ شدگی رگها رخ میدهد که معمولاً ناشی از تجمع کلسترول است. همچنین سیگار کشیدن و رژیم غذایی نیز در ایجاد این عارضه دخیل هستند. در اثر این بیماری، خونرسانی به عضلات کند میشود که این امر به ویژه حین ورزش کردن بیشتر قابل لمس است. در این حالت درد عضلانی بیشتر از ضعف عضلانی دیده میشود، اما هر دوی آنها میتوانند مشکل ساز باشند.
دیابت
دیابت میتواند باعث ضعف و کاهش قدرت عضلات شود. افزایش سطح قند خون (گاهاً سدیم خون) میتواند عضلات را در وضعیت نامناسبی قرار داده و باعث شود که عضلات عملکرد مناسبی نداشته باشند. علاوه بر این، خونرسانی به اعصاب کوچک با پیشرفت دیابت از بین میرود و زمانی که عصب فیبر عضلانی بمیرد، عضله عملکرد درستی نخواهد داشت. از طرفی، افراد مبتلا به دیابت مستعد ابتلا به بیماری شریان محیطی (PAD) نیز هستند که موجب تنگ یا باریک شدن رگها میشود.
بیماری قلبی (بویژه نارسایی قلبی)
کاهش خونرسانی به عضله در اثر بیماری قلبی (بویژه نارسایی قلبی) میتواند به راحتی باعث ضعف عضلانی شود. در این حالت قلب نمیتواند خون را به طور موثر پمپاژ کند و خونرسانی به عضلات به طور صحیح انجام نمیشود.
بیماری مزمن ریه
بیماری مزمن ریه اعم از بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) باعث کاهش اکسیژن بدن میشود. عضلات به ویژه حین ورزش به تامین اکسیژن از طریق خون نیاز دارند. کاهش سطح اکسیژن موجب ضعف و خستگی عضلانی میشود. با کاهش اکسیژن شدید ناشی از عملکرد نامناسب ریه در اثر بیماری مزمن ریه، ممکن است فرد دچار تحلیل عضلانی نیز بشود.
بیماری مزمن کلیه
این بیماری هم از حیث عدم تعادل املاح در بدن و هم از حیث تغییر سطح کلسیم و ویتامین D در بدن موجب اثرگذاری منفی در کل بدن میشود. بیماری مزمن کلیه به دلیل عملکرد نامناسب کلیهها موجب تجمع مواد مضر در خون میشود که این امر میتواند منجر به ضعف عضلانی شود.
بیماریهای ایجاد کننده التهاب عضلانی
بیماریهای ایجاد کننده التهاب عضلانی معمولاً در افراد مسن دیده میشوند که شامل پلی میالژیا روماتیکا (ضعف عضلات شانه و ران)، پلی میوزیت و درماتومیوزیت میشوند. برخی از این بیماریها نسبت به درمان با استروئیدها خوب پاسخ میدهند. اما همانطور که پیشتر هم گفته شد، استروئید میتواند باعث تحلیل رفتن و ضعف عضلانی شود.
برخی دیگر از بیماریهای ایجاد کننده التهاب عضلانی اعم از لوپوس اریتماتوس سیستمیک و آرتریت روماتوئید نیز میتوانند باعث ایجاد ضعف عضلانی شوند.
سندرم خستگی مزمن (CFS)
سندرم خستگی مزمن (CFS) نوعی اختلال پیچیده است که علت آن چندان شناخته شده نیست، اما گاهاً در اثر برخی از عفونتهای ویروسی مانند بیماری تب غدهدار (ویروس اپشتین بار) و آنفولانزا ایجاد میشود. در پی این عارضه، عضلات ملتهب نشده، اما به راحتی تضعیف میشوند. اکثریت بیماران پس از ابتلا به این عارضه حس میکنند که انجام فعالیت فیزیکی مستلزم تلاش مضاعف آنها است.
در سندرم خستگی مزمن (CFS) ممکن است عضلات تحلیل نرفته و حتی در آزمایش نیز توان و قدرت طبیعی نشان دهند. شانس بازگشت عضله به عملکرد کاملاً طبیعی در این عارضه زیاد است. این عارضه همچنین موجب خستگی ذهنی و روان نیز میشود که فعالیتهایی مانند مطالعه و معاشرت با دیگران را نیز برای فرد خسته کننده میسازد. افسردگی و خواب نامنظم از علائم این عارضه هستند.
فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا نوعی سندرم درد اسکلتی-عضلانی مزمن است که شرایط مشابهی با سندرم خستگی مزمن (CFS) ایجاد کرده و در پی آن عضلات ضعیف شده و حتی نسبت به لمس نیز حساس میشوند. تحلیل عضلانی رخ نداده و عضلات در آزمایشات نیز قدرت و توان طبیعی خود را نشان میدهند. افراد مبتلا به فیبرومیالژیا عمدتاً بیش از خستگی یا ضعف عضلانی، از درد عضلانی شکایت دارند.
اختلالات الکترولیت و کمبود مایعات در بدن (کم آبی بدن)
عدم تعادل املاح در بدن اعم از کم آبی بدن، میتواند باعث ضعف عضلانی شود. در صورت عدم تعادل املاح خون، عضلات عملکرد نامناسبی خواهند داشت.
انواع سرطانها
ابتلا به سرطان میتواند مستقیماً باعث آسیب عضلانی شود، اما وجود سرطان در هر نقطه از بدن میتواند باعث ضعف عضلانی شود. این بیماری در حالت پیشرفته خود میتواند باعث کاهش وزن و کاهش حجم عضلانی شود. معمولاً ضعف عضلانی جزو اولین نشانههای ابتلا به سرطان نیست، اما در مراحل بعدی این بیماری دیده میشود.
بیماری آدیسون
بیماری آدیسون یکی از بیماریهای خود ایمنی نادر است که وجود اختلال در غده فوق کلیه در ایجاد آن نقش دارد و این بیماری منجر به کمبود استروئید در خون و ناهنجاری املاح خون میشود. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است دچار تغییر رنگ پوست نیز بشوند. علائم این بیماری غالباً ناشناخته هستند، اما کاهش وزن یکی از علائم شایع این بیماری است. خستگی مزمن و ضعف عضلانی میتواند از جمله علائم خفیف و اولیه این بیماری باشد. تشخیص این بیماری دشوار بوده و به آزمایشهای خاصی نیاز دارد.
از جمله سایر علل هورمونی نادر ضعف عضلات میتوان به آکرومگالی (تولید بیش از حد هورمون رشد توسط غده هیپوفیز)، کم کاری غده هیپوفیز (هیپوفیتاریسم) و کمبود شدید ویتامین D اشاره کرد.
بیماری مولتیپل اسکلروزیس (MS)
این بیماری در اثر آسیب به اعصاب در مغز و نخاع ایجاد شده و میتواند منجر به فلج ناگهانی شود. بهبودی از این بیماری تا حدی ممکن است، اما کامل نیست.
سندرم گیلن باره
این بیماری فلج کننده در اثر ویروسی ایجاد میشود که میتواند منجر به ضعف و از دست دادن عملکرد عضلات انگشتان دست و پا شود. بهبودی کامل از این بیماری ممکن است چندین ماه طول بکشد.
بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون اختلال پیشرونده، مخرب و درازمدت دستگاه عصبی مرکزی است که عمدتاً افراد بالای 60 سال را درگیر کرده و غالباً سیستم حرکتی بدن را مختل میکند. این بیماری علاوه بر ضعف عضلانی، موجب لرزش و سفتی عضلات نیز میشود. افراد مبتلا به پارکینسون اغلب در شروع و توقف حرکات خود مشکل دارند و غالباً افسرده هستند.
بیماری نورون حرکتی (MND)
این بیماری نوعی اختلال پیشرونده عصبی است که اعصاب حرکتی را درگیر میکند. این بیماری عمدتاً از اندامهای بیرونی، دستها و پاها شروع شده و به سمت اندام داخلی بدن پیشروی میکند. پیشرفت این بیماری ممکن است ماهها یا سالها طول بکشد، اما افراد مبتلا به آن اکثراً به طور سریع دچار ضعف و تحلیل عضلانی شدیدی میشوند.
بیماری میاستنی گراویس
این بیماری نیز نوعی اختلال عضلانی نادر است که در پی آن، ضعف عضلانی به سرعت رخ داده و بهبودی آن نیز زمانبر است. این اختلال میتواند به قدری شدید باشد که فرد در تکلم و حتی بالا نگهداشتن پلکها نیز دچار مشکل شود.
شرایط درگیر کننده عصب
عارضههای عروق مغزی مانند سکته مغزی و خونریزی مغزی و آسیب ستون فقرات نیز میتوانند باعث ایجاد ضعف عضلانی شوند. همچنین تومور مغزی هم میتواند باعث ایجاد ضعف عضلانی شود. در نتیجه این عارضهها، عضلات به طور جزئی یا کامل فلج شده و قدرت طبیعی خود را از دست میدهند و نهایتاً تحلیل میروند. بهبودی تا حدی ممکن است، اما این احتمال نیز وجود دارد که کند بوده و کامل درمان نشود.
بیماریهای ژنتیکی تاثیرگذار بر عضلات
برخی از بیماریهای ارثی نیز میتوانند بر عضلات تاثیر بگذارند. این موارد اختلالات نادری هستند که دیستروفی عضلانی دوشن از جمله شایعترین آنهاست. این بیماری در کودکان رخ داده و منجر به از دست دادن تدریجی قدرت عضلانی میشود.
- برخی از دیستروفیهای عضلانی نادر: در افراد بزرگسال رخ داده و شامل بیماری شارکو ماری توث و دیستروفی عضلانی فاسیواسکاپولوهومرال میشود. این دیستروفیها باعث کاهش تدریجی قدرت و عملکرد عضلات شده و افراد مبتلا به آنها ممکن است فلج شوند.
- بیماری سارکوئیدوز: سارکوئیدوز یک بیماری روماتیسمی نادر است که باعث میشود تودههای سلولی (گرانولوم) در پوست، ریه و بافتهای نرم از جمله عضلات تشکیل شود. این بیماری معمولاً پس از چند سال رفع میشود.
بیماریهای ژنتیکی که منجر به آسیب مستقیم به عضلات میشوند عبارتند از:
- بیماری ذخیره سازی گلیکوژن (GSD):در پی این بیماری، گلیکوژن که نوعی کربوهیدرات است، به عضلات و همچنین سایر اندام ها نفوذ میکند.
- بیماریهای میتوکندریایی: حاصل اختلالات آنزیمها یا کمپلکسهای آنزیمی هستند و زمانی رخ میدهند که سیستمهای انرژی درون سلولهای عضلانی به درستی کار نکنند.
- دیستروفی میوتونیک: نوعی اختلال عضلانی ژنتیکی نادر بوده که در آن عضلات به شدت ضعیف میشوند. دیستروفی میوتونیک ارثی بوده و ممکن است در نسلهای بعدی بدتر شود.
چه موقع به دکتر مراجعه کنیم؟
ضعف عضلانی پیشرونده یا به عبارت دیگر ضعف عضلانی که به مرور تشدید میشود باید تحت نظر پزشک بررسی شود. ضعف عضلانی ناگهانی که منجر به از دست رفتن عملکرد هریک از اندام میشود نیز باید سریعاً توسط پزشک بررسی شود، چرا که این امر میتواند نشانه ابتلا به بیماری جدی باشد. در صورت داشتن هریک از علائم زیر که نشانه سکته مغزی هستند سریعاً به پزشک مراجعه کنید یا با اورژانس تماس بگیرید:
- شروع ناگهانی ضعف عضلانی
- بی حسی ناگهانی
- اختلال ناگهانی در نحوه حرکت اندام، حین راه رفتن، ایستادن یا نشستن
- مشکل ناگهانی عضلات صورت حین لبخند زدن یا گرفتن حالات چهره
- گیجی ناگهانی، اختلال در تکلم، یا مشکل در درک مطلب
- ضعف عضلات قفسه سینه که منجر به بروز مشکلات تنفسی میشود.
- از دست دادن هوشیاری
نحوه تشخیص علت ضعف عضلانی
اگر ضعف عضلانی شما هیچگونه دلیل طبیعی نداشته باشد باید به پزشک مراجعه کنید.
پزشک از شما در رابطه با مدت زمان شروع این عارضه و همچنین درگیر بودن کدام عضلات سوال خواهد کرد. همچنین، سابقه پزشکی و سایر علائم نیز بررسی خواهد شد.
ممکن است پزشک موارد زیر را نیز بررسی کند:
- نحوه رفلکس عضلانی
- عصب و حواس
- حجم عضلانی
در صورت نیاز، ممکن است از یک یا چند آزمایش زیر نیز استفاده شود:
- سی تی اسکن یا ام آر آی برای بررسی ساختارهای داخلی بدن
- تست عصبی برای ارزیابی عملکرد اعصاب
- الکترومیوگرافی (EMG) برای ارزیابی فعالیت عصبی در عضلات
- آزمایش خون به منظور بررسی علائم عفونت یا سایر بیماریها
درمان ضعف عضلانی
نوع درمان ضعف عضلانی به علت دقیق ایجاد کننده این عارضه بستگی دارد، اما میتوان از روشهای زیر نیز به طور ترکیبی درکنار سایر درمانها استفاده کرد:
فیزیوتراپی برای درد عضلانی
در صورت ابتلا به شرایطی که منجر به ضعف عضلانی میشوند، فیزیوتراپیست میتواند با طراحی برخی تمرینات ورزشی به بهبود وضعیت شما کمک کند. برای مثال، ممکن است فیزیوتراپیست با تمرینات قدرتی به تقویت عضلات ضعیف شده بیمار بپردازد.
به عنوان مثال، در افرادی که به بیماری ای ال اس (ALS) مبتلا هستند، ممکن است فیزیوتراپیست از تمرینات کششی و افزایش دهنده دامنه حرکتی برای جلوگیری از سفتی عضلات استفاده کند.
بنا به صلاحدید و ارزیابی فیزیوتراپیست، میتوان از روشهای متعددی برای درمان ضعف عضلانی استفاده کرد. برخی از این روشهای درمانی عبارتند از:
- تمرینات قدرتی
- تمرینات کششی
- توانبخشی حرکتی
- الکتروتراپی ( PSWD، اینترفرنشیال، TENS)
- طب سوزنی
تمرینات ورزشی قدرتی و حرکات کششی
برخی از تمرینات ورزشی قدرتی و حرکات کششی عبارتند از:
- وزنه برداری
- ورزش با کشهای مقاومتی
- فعالیت باغبانی سنگین، مانند بیل زدن
- بالا رفتن از پله
- پیاده روی در تپه
- دوچرخه سواری
- رقصیدن
- بارفیکس، دراز و نشست، اسکات زدن
توانبخشی حرکتی
توانبخشی حرکتی، مجموعهای از اقداماتی است که برای کمک به بازیابی قدرت بدنی و افزایش انعطاف پذیری عضلات طراحی شدهاند. همچنین میتوان از توانبخشی حرکتی برای افرادی در هر سن به منظور کمک به روند بهبودی استفاده کرد. هدف اصلی توانبخشی حرکتی افزایش انعطاف پذیری و تقویت عضلات است.
الکتروتراپی (PSWD، اینترفرنشیال، TENS)
برای آرام سازی اسپاسم عضلانی، پیشگیری و کاهش اثرات ناشی از آتروفی عضلانی در اثر عدم استفاده، افزایش گردش خون موضعی، توانبخشی و تقویت عضلات و همچنین حفظ و افزایش دامنه حرکتی عضلات از الکتروتراپی استفاده میشود.
طب سوزنی
طب سوزنی موجب تحریک تحریک اعصاب و عضلات شده و میتواند با افزایش گردش خون موجب کاهش اسپاسم عضله و تقویت عضلات شود. از اینرو، طب سوزنی با تحریک اعصاب از طریق نقاط سوزن گذاری موجب تقویت توان و قدرت عضلات میشود.
پیشگیری از ضعف عضلانی
چندین راه برای پیشگیری از ضعف عضلانی وجود دارند که میتوانند مفید باشند:
- ورزش ملایم به طور منظم
- پیاده روی منظم روزانه
- خواب راحت و کافی شبانه
- کنترل سطح استرس و اضطراب
- انجام تمرینات مدیتیشن و یوگا
- ماساژ بدن هر چند وقت یکبار برای تسریع ریکاوری عضلات
- پیروی از رژیم غذایی متعادل و مغذی
پیروی از رژیم غذایی سالم و متعادل برای تسریع روند ریکاوری عضلات ضعیف شده بسیار موثر و مهم است.
پرسشهای متداول
مصرف کدام ویتامینها به درمان ضعف عضلانی کمک میکنند؟
ویتامین D برای عملکرد طبیعی عضلات ضروری بوده و کمبود این ویتامین میتواند منجر به ضعف عضلات پروگزیمال و کاهش حجم عضلانی شود و همچنین احتمال زمین خوردن فرد را نیز افزایش میدهد. مصرف ویتامین D برای بیمارانی که دچار ضعف یا درد عضلانی هستند مفید خواهد بود.
مصرف چه نوع مواد غذایی به درمان ضعف عضلانی کمک میکند؟
بهترین مواد غذایی و نوشیدنیهایی که به ریکاوری عضلات کمک میکنند عبارتند از:
- آب گیلاس ترش. مصرف آب گیلاس ترش هم برای ورزشکاران حرفهای و هم برای ورزشکاران مبتدی مفید است.
- آب هندوانه. آب هندوانه شیرین، آبرسان و سرشار از مواد مغذی است.
- ماهی پر چرب
- آب انار
- آب چغندر
- تخم مرغ
آیا ممکن است ضعف عضلانی بعد از درمان دوباره برگردد؟
به این دلیل که علائم این عارضه معمولاً با استراحت کردن بهتر میشوند، ضعف عضلانی میتواند دوباره برگردد. با این حال، علائم به مرور زمان تشدید شده و معمولاً طی چند سال پس از شروع عارضه به بدترین حالت خود میرسند.
بهترین دارو برای درمان ضعف عضلانی کدام است؟
غالباً برای کاهش التهاب در بیماری خودایمنی که میتواند منجر به ضعف عضلانی شود، از تجویز استروئیدها و داروهای بیولوژیک استفاده میشود.
آیا ضعف عضلانی عارضه خطرناک و جدی است؟
در برخی موارد، ضعف عضلانی میتواند نشانه شرایط خطرناکی مانند سکته باشد.
آیا ممکن است ضعف عضلانی دائمی باشد؟
این امر به علت ایجاد کننده ضعف عضلانی بستگی دارد. گاهاً ضعف عضلانی ناشی از ابتلا به برخی بیماریها میتواند دائمی باشد که درمان بیماری میتواند به بهبود شرایط کمک کند.
