در اکثر افراد در قسمت داخلی پا یک قوس و یا یک انحنای طبیعی وجود دارد، در نتیجه هنگام ایستادن بر زمین این ناحیه از زمین فاصله میگیرد. ارتفاع این قوس در افراد مختلف متفاوت است. میزان این قوس در بعضی از افراد بسیار کم است و یا ممکن است اصلاً قوسی وجود نداشته باشد. در واقع این افراد دچار کف پای صاف میباشند. ممکن است هنگام ایستادن این افراد، پایشان به سمت داخل نیز چرخش داشته باشد که به آن ” پرونیشن بیش از حد ” میگویند. برخی افراد مبتلا به کف پای صاف، هیچگونه مشکل یا دردی را تجربه نخواهند کرد، در حالی که ممکن است بعضی دیگر از درد پا رنج ببرند. هنگامی که پای این افراد بر روی زمین قرار میگیرد، بر روی رباطها و عضلات پا فشار وارد میشود، بنابراین هنگام راه رفتن در مفاصل پا درد ایجاد میشود.
علائم و نشانهها
علائم و نشانههای پای صاف بهشدت این بیماری بستگی دارد. ممکن است وزن افراد بهطور یکنواخت بروی پاها توزیع نشود، بخصوص اگر پا به سمت داخل کمی چرخش داشته باشد (پرونیشن بیش از حد). اغلب در این افراد پاشنه کفش، سریعاً و بهصورت غیر یک نواخت ساییده میشود. پرونیشن بیش از حد میتواند به مفصل مچ پا و تاندون آشیل (تاندونی که در پشت مچ پا واقع شده است) آسیب برساند. افرادی که مبتلا به کف پای صاف هستند ممکن است پایشان از انعطاف پذیری مناسبی برخوردار نباشد، همچنین احتمال دارد در نواحی زیر احساس درد نمایند:
- سمت داخلی مچ پا
- قوس پا
- ماهیچه ساق پا
- زانو
- ران
- پشت
علتها و دلایل
صافی کف پا میتواند در اثر عوامل ژنتیکی ایجاد شود. اگر از قبل کف پای شما صاف نباشد، و طی مراحل بعدی زندگی، این بیماری در شما ایجاد شده باشد، میتواند به دلایل زیر باشد:
- آرتریت یا آرتروز
- پاره شدن تاندونها
- بیماریهای سیستم عصبی یا عضلانی از جمله فلج مغزی، اسپینا بیفیدا یا دیستروفی عضلانی که در آن عضلات ضعیف میشوند.
بهندرت صافی کف پا ممکن است در اثر یک بیماری به نام “ائتلاف تارسال” ایجاد شود. در این بیماری استخوانهای پا به شکل غیرطبیعی به هم متصل شده و باعث سفتی پا و صافی کف پا میشوند. این بیماری معمولاً مشهود است و بهطور معمول در دوران کودکی تشخیص داده میشود.
آیا فرزندان صافی کف پا را به ارث خواهند برد؟
صافی کف پا میتواند در اثر شکل آناتومی مادرزادی و یا چرخشی بیش از حد پاها ایجاد شود. هر دوی این عوامل میتوانند از طریق ژنتیک انتقال یابند. بنابراین ممکن است کودکان پای صاف خود را از پدر و مادر به ارث ببرند.
چگونه پای صاف تشخیص داده میشود؟
شما بهراحتی میتوانید با خیس کردن پاها و راه روفتن روی سطوح صاف، صافی کف پای خود را تشخیص دهید. از آنجائی که ممکن است کف پای صاف، دردی ایجاد نکند، بسیاری از افراد متوجه آن نمیشوند و طبیعتاً به پزشک هم مراجعه نخواهند کرد. صاف بودن کف پا میتواند مشکلاتی را (از قبیل عدم انعطاف پذیری و درد پا) برای افراد ایجاد نماید، بهخصوص اگر صافی کف پا از قبل در شما وجود نداشته باشد. اگر فکر میکنید به صافی کف پا مبتلا هستید، باید مراقبتهای پزشکی خاصی را رعایت کنید تا از عوارض احتمالی در امان باشید.
پزشک شما قادر است از طریق روشهای مختلفی بیماری شما را تشخیص دهد. برای مثال ممکن است او حرکات شما را زیر نظر گرفته و از شما بخواهد راه بروید، یا بروی پنجه پا قدم بزنید. همچنین ممکن است پزشک شکل پا و عملکرد آن را نیز ارزیابی نماید.
پزشک سابقه پزشکی و خانوادگی شما را بررسی خواهد کرد. در برخی موارد، ممکن است پزشک بهمنظور تعیین علت صافی کف پا، آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه ایکس و یا MRI (تصویربرداری مغناطیسی) برای بیمار تجویز نماید. اگر پزشک به وجود بیماری “ائتلاف تارسال” در کودکان مشکوک شود، اغلب سیتیاسکن درخواست داده میشود.
درمان اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی (PTTD)
به دلیل ماهیت پیشرونده PTTD (اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی )، درمان سریع بیمار ضروری میباشد. اگر بیمار بهموقع درمان شود، ممکن است بدون نیاز به جراحی، علائم و پیشرفت بیماری متوقف شود. اگر درمان صورت نپذیرد، ممکن است PTTD باعث صافی شدید کف پا، آرتروز دردناک پا و مچ پا و ایجاد اختلال در راه رفتن، دویدن و فعالیتهای دیگر افراد شود.
متخصصین ما در کلینیک تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی پیشگام ممکن است روشهای درمانی غیر جراحی زیر را برای درمان PTTD به شما توصیه نمایند:
- ابزارهای ارتز و یا پا بندهای طبی. برای حمایت از قوس پا ممکن است متخصصین ما یک پا بند طبی و یا یک ابزار طبی مخصوص به نام “ارتز” را که متناسب با کفشهای شما میباشند، تجویز نمایند.
- تثبیت پا. ممکن است با استفاده از ساق بندها و یا چکمههای مخصوص، پا در موقعیت خاصی تثبیت شود، این کار به تاندونهای پا اجازه میدهد تا خود را باز سازی کنند.
- فیزیوتراپی یا طب فیزیکی. درمان به کمک امواج اولتراسوند و تمرینهای کششی ممکن است پس از تثبیت پا، به بازسازی تاندونها و عضلات پا کمک نمایند.
- کایروپرکتیک یا درمان دستی. کایروپرکتیک (که گاهی اوقات به آن درمان دستی نیز میگویند) یک اصطلاح کلی برای درمانهایی است که عمدتاً با دست انجام میشوند. اهداف درمان دستی عبارتاند از: کاهش تنشهای پا، کاهش درد و افزایش انعطاف پذیری.
درمان دستی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- ماساژ. ماساژ بافتهای نرم مانند عضلات، میتواند برای بیماران مفید باشد. ماساژ میتوانند تنش ماهیچهها را کاهش داده و گردش خون آنها را افزایش دهد. همچنین میتواند درد را در بافتهای نرم پا کاهش دهد.
- حرکت دادن. حرکات آهسته و کنترل شده مانند پیچ و تاب دادن، کشش و یا فشار بر استخوانها و مفاصل در موقعیتهای خاص، میتواند به بیماران کمک نماید. این حرکات میتوانند بافتهای سخت شده اطراف مفصل را نرم کرده و انعطاف پذیری آن را افزایش دهند.
- درمان دستی. در این روش به مفاصل نیرو وارد میشود. این کار میتواند با کمک دست یا ابزارهای خاص صورت بگیرد. نیرو بهدقت کنترل شده و بر مفاصل اعمال میشود. این نیروها میتواند ملایم یا شدید، آهسته یا سریع، اعمال شوند.
- داروها. داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوبروفن میتوانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند. همچنین ممکن است بعضی از تزریق های تخصصی در کف پا یا داروهای تزریقی مانند کورتیکواستروئیدها نیز تجویز شوند.
- اصلاح کفشها. ممکن است متخصصین ما توصیههایی در خصوص ایجاد تغییرات در کفشهای شما داشته باشند.
برای درمان صافی کف پا ، استفاده از کفی طبی و کاهش وزن نیز می تواند موثر باشد.
چه زمانی عمل جراحی مورد نیاز است؟
در مواردی که PTTD بهطور قابل توجهی پیشرفت کرده باشد یا درمانهای غیر جراحی شکست خورده باشند، ممکن است جراحی لازم باشد.
ورزشهایی برای درمان کف پای صاف
در ادامه بعضی از ورزشهایی که توسط دکتر سپهریان در کلینیک تخصصی پیشگام به بیماران با عارضه کف پای صاف داده میشود بیان شده است. رفع صافی کف پا با ورزش به شما کمک می کند که بدون نیاز به کفی و کفش طبی، مشکل صافی کف پای خود را اصلاح کنید.
جدا کردن پاشنهها
سعی کنید بر روی یک صندلی بنشینید و پاهای خود را نزدیک به هم قرار دهید. پاشنه پای خود را از زمین جدا کنید درحالیکه پنجه شما هنوز زمین را لمس میکند. بهآرامی به حالت قبل بازگشته و این حرکت را تکرار نمایید. معمولاً داشتن یک پای صاف بدان معنی است که رباطها نیاز دارند تحت کشش قرار بگیرند. هنگامی که شما پای خود را تحت کشش قرار میدهید، رباطها به حالت طبیعی نزدیکتر شده و دیگر هنگام راه رفتن کمتر دردناک خواهند بود.
تمرین توپ تنیس
یکی از بهترین تمرینات برای کاهش درد پا کمک گرفتن از توپ تنیس میباشد. یک توپ تنیس را زیر پای خود قرار دهید و سعی کنید، انگشتان پای خود را به زمین برسانید. پس از چند دقیقه انجام این کار، در حالی که همچنان بهآرامی تنفس خود را ادامه میدهید، توپ را به سمت انگشتان پا نزدیک کرده و این بار سعی کنید پاشنه پای خود را به زمین برسانید. پس از آن پای دیگر خود را نیز به همین سبک ورزش دهید. این کار را به مدت 20 دقیقه تکرار نمایید. این ورزش به اصلاح قوس پای شما کمک خواهد نمود.
اشاره با انگشتان پا
یک ورزش خوب پاها این است که با انگشتان پای خود به مدت 15 ثانیه به سمت نقطهای اشاره نمایید، سپس به مدت 10 ثانیه استراحت کرده و این حرکت را 10 الی 15 بار تکرار نمایید. بهتر است برای انجام این تمرین هم زمان از هر دو پا استفاده نمایید. بعد از اینکه شما بهآرامی پیشرفت کردید و کف پای صاف شما بهبود پیدا کرد، میتوانید از رقص باله کمک بگیرید. این رقص برای بهبود قوس پا مفید میباشد. همچنین شما میتوانید در موقعیتهای مختلف این تمرین را انجام دهید، بهعنوان مثال میتوانید به ایستید و یک پا را تمرین دهید و یا بنشینید و هر دو پا را هم زمان تمرین بدهید.
