درمان پیچ خوردگی مچ پا با فیزیوتراپی

پیچ خوردگی مچ پا عارضه‌ای شایع بوده که در طی آن مچ پا بیش از حد طبیعی خم شده و باعث کشیدگی یا پاره شدن رباط‌های این مفصل می‌شود. بازیکنان بسکتبال بیشتر از دیگر ورزش‌ها در خطر این آسیب قرار دارند. ازجمله افرادی که در خطر زیادی برای پیچ خوردگی مچ پا قرار دارند می‌توان به ورزشکاران جوان، افراد نظامی و هر کسی که فعالیت‌هایی مثل دویدن، پریدن و تغییر جهت سریع را انجام می‌دهد اشاره کرد. فیزیوتراپی می‌تواند به این افراد در کاهش درد، افزایش قدرت، حرکت پذیری و تعادل و بازگشت به فعالیت‌های عادی کمک کند. توجه داشته باشید که این تمرینات باید توسط فرد آموزش دیده برای شما تجویز شوند.

فیزیوتراپی چیست؟

فیزیوتراپی یک تخصص در زمینه‌ی سلامت بوده که بر عملکرد، حرکات و پتانسیل فیزیکی افراد تمرکز دارد. فیزیوتراپی به افزایش کیفیت زندگی فرد و بهبود حرکات، پیشگیری و درمان عارضه‌ها و توانبخشی می‌پردازد. در این روش با استفاده از یک رویکرد فیزیکی، جنبه‌های روحی، اجتماعی و جسمی فرد بهبود پیدا می‌کنند. این روش‌ها مبنای علمی داشته و روز به روز در حال گسترش و بازنگری هستند.

مزایای فیزیوتراپی برای پیچ خوردگی مچ پا

ازجمله مزایای فیزیوتراپی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رفع یا تسکین درد
• پیشگیری از نیاز به جراحی
• بهبود قدرت و تعادل
• کاهش وابستگی به دارو
• بهبود عملکرد قلبی عروقی و ظرفیت ریه
• مدیریت و پیشگیری از آسیب‌های ورزشی
• حفظ تناسب اندام در همه‌ی سنین

فیزیوتراپی برای پیچ خوردگی مچ پا

پیچ خوردگی خفیف

• بهبودی طبیعی در عرض 14 روز
• باندپیچی و مراقبت به منظور ارزیابی روند بهبودی

پیچ خوردگی طرفی مچ پا برای بار اول می‌تواند عارضه‌ای بی خطر بوده و بدون مداخله در عرض چند روز بهبود پیدا کند. برخی از افراد عقیده دارند که مداخله‌های سبکی برای این آسیب لازم خواهند بود. گایدلاین NICE منتشر شده در سال 2016 توصیه‌های مراقبتی و تجویز مسکن را برای این افراد پیشنهاد کرده و فیزیوتراپی منظم را لازم نمی‌داند. با این حال نرخ وقوع مجدد پیچ خوردگی پس از بار اول در حدود 70 درصد بوده و این نرخ بالا به همراه عدم پیشنهاد انجام فیزیوتراپی، این رویکرد را به زیر سؤال می‌برد.

پیچ خوردگی شدید

نشان داده شده است که فیزیوتراپی نسبت به بی حرکت کردن مچ پا می‌تواند تأثیر بیشتری داشته باشد. درمان عملکردی را می‌توان در 4 مرحله انجام داد و با پیشرفت روند بهبودی به سراغ مرحله‌ی بعدی رفت:

1. فاز التهابی
2. فاز تکثیری
3. بازسازی اولیه
4. بازسازی و بلوغ نهایی

فاز التهابی (0 تا 3 روز)

کاهش درد و تورم و بهبود گردش خون در پا. رایج‌ترین رویکرد مورد استفاده برای مدیریت پیچ خوردگی مچ پا پروتکل PRICE است: محافظت، استراحت، یخ، فشار، بالا نگه داشتن.

• محافظت: با استراحت و دوری از فعالیت‌های آسیب زا از مچ پای خود در برابر آسیب بیشتر جلوگیری کنید.
• استراحت: توصیه می‌شود که به مدت 24 ساعت پس از آسیب استراحت کرده و برای کاهش فشار از روی مفصل علاوه بر تغییر در وضعیت کاری و ورزشی، از عصای زیربغل استفاده کنید.
• یخ: یک کمپرس سرد را یک تا سه بار در روز به مدت 15 تا 20 دقیقه بر روی مفصل قرار دهید.
• بالا نگه داشتن: به طور ایده آل بهتر است که مفصل را بالاتر از قلب نگه دارید ولی حداقل کاری که می‌توانید انجام دهید، جلوگیری از آویزان ماندن مچ پا خواهد بود.

با وجود استفاده‌ی گسترده، تأثیر فیزیولوژیک دقیق یخ بر روی بدن به طور کامل مشخص نیست. البته قواعد استفاده از آن در مراحل مختلف بهبودی متفاوت خواهند بود. شواهد کافی در کارآزمایی های بالینی انجام شده به منظور تعیین اثربخشی این پروتکل برای پیچ خوردگی مچ پا در بزرگسالان وجود ندارد ولی هیچ مدرکی مبنی بر عدم کارایی آن نیز در دسترس نیست.

فاز تکثیری (4 تا 10 روز)

بازیابی عملکرد کف و مچ پا و افزایش ظرفیت تحمل وزن.

1. آموزش بیمار از نظر افزایش تدریجی سطح فعالیت با توجه به میزان علائم.
2. تمرین عملکردهای مختلف مچ و کف پا

• دامه حرکتی
• پایداری فعال
• تعادل حرکتی

مهم است که توانبخشی مچ پا را سریع‌تر شروع کنید. تمرینات هفته‌ی اول تأثیر قابل توجهی بر بهبودی کوتاه مدت عملکرد مچ خواهند داشت.

3. باندپیچی یا بریس

• به محض کاهش تورم از باندپیچی استفاده کنید.
• استفاده از باند یا بریس به ترجیح بیمار بستگی خواهد داشت.
• بویس و همکاران ثابت کردند که استفاده از بریس ایرکست در مقابل بریس های ساده با باند لاستیکی برای مچ پا به منظور درمان پیچ خوردگی طرفی می‌تواند تأثیر قابل توجهی برای بهبود عملکرد مچ داشته باشد.
• هنوز مشخص نیست که کدام روش درمانی (بریس، باند یا تیپینگ) تأثیر بیشتری دارد.

بازسازی اولیه

بهبود قدرت عضلانی، پایداری فعال (عملکردی)، حرکات کف و مچ پا، حرکت پذیری (راه رفتن، پله رفتن و دویدن).

1. آموزش

• ارائه‌ی اطلاعات در مورد اقدامات پیشگیرانه (تیپینگ و بریس)
• توصیه‌های لازم در مورد استفاده از کفش مناسب به هنگام ورزش کردن

2. تمرین عملکردهای مختلف کف و مچ پا

• تمرین تعادل، قدرت عضلانی، حرکات مچ و کف پا (راه رفتن، پله رفتن، دویدن)
• راه رفتن با یک الگوی متقارن
• زمانی که ظرفیت تحمل وزن پا به شما این اجازه را داد، بر روی تعادل دینامیک یا فعال نیز کار کرده و تمرینات تعادلی را انجام دهید. به تدریج تمرینات را از حالت استاتیک به حالت دینامیک و از نیمه سنگین به سنگین و از ساده به پیچیده تغییر دهید. تمرینات یکنواخت و غیریکنواخت را به صورت متناوب انجام دهید. به منظور افزایش میزان دشواری، تمرینات را بر روی سطوح مختلف انجام دهید.
• بیمار را برای ادامه‌ی تمرینات در خانه تشویق کنید و دستورالعمل‌های دقیق در رابطه با هر تمرین را به او ارائه دهید.

3. تیپینگ و بریس

• بیمار را برای استفاده از بریس یا انجام تیپینگ در طی فعالیت‌های فیزیکی تشویق کنید تا زمانی که بتواند به راحتی تمرینات استاتیک و دینامیک تعادلی و تمرینات تعادل حرکتی را انجام دهد.

بازسازی و بلوغ نهایی

بهبود ظرفیت تحمل وزن، مهارت راه رفتن و بهبود مهارت‌های لازم برای انجام فعالیت‌های روزانه، کاری و ورزشی.

با انجام تمرینات، توانایی‌های پای خود را افزایش دهید:

• در زمان انجام تمرینات حرکت پذیری، مهارت تعادل حرکتی را نیز تقویت کنید.
• ظرفیت تحمل وزن را به تدریج افزایش دهید تا جایی که به میزان قبل از آسیب بازگردد.
• پیچیدگی تمرینات تعادل حرکتی را در موقعیت‌های مختلف افزایش دهید تا جایی که به حد قبل از آسیب برسد.
• بیمار را برای انجام تمرینات در خانه تشویق کنید.

تمرینات انجام شده برای پیچ خوردگی مچ پا

تمرینات زیر حرکات ساده‌ای هستند که می‌توانید تا 5 بار در روز آن‌ها را انجام داده و به حفظ دامنه حرکتی و انعطاف پذیری مفصل خود کمک کند.

کشیدن حروف الفبا

بر روی مبل یا صندلی نشسته و پای خود را دراز کنید. سپس حروف الفبا را با استفاده از شست پای خود در هوا بنویسید. اگر دردی احساس نکردید می‌توانید این تمرین را 2 تا 3 مرتبه تکرار کنید. این تمرین ساده به شما کمک می‌کند تا مچ پای خود را در تمامی جهات حرکت دهید.

مچاله کردن حوله با پا

بر روی یک صندلی نشسته و یک حوله‌ی کوچک را در جلوی خود بر روی زمین قرار دهید. با پای خود به آرامی حوله را مچاله کرده و تا 5 بشمارید. سپس حوله را رها کرده و مجدداً این حرکت را انجام دهید. این تمرین را 8 تا 10 بار انجام دهید و در صورت احساس درد دفعات آن را کمتر کنید. می‌توانید این کار را با دستمال نیز انجام دهید.

کشیدن پا با حوله

بر روی زمین نشسته و پای خود را دراز کنید. یک حوله یا بند را دور پنجه‌ی پا انداخته و آن را به طرف خود بکشید. این حالت را 15 تا 30 ثانیه حفظ کنید. از کشیدن بیش از حد پای خود پرهیز کنید. تنها لازم است تا کشش خفیف تا متوسطی را در پشت ساق پای خود احساس کنید.

بلند شدن بر روی پنجه

بایستید و برای حفظ تعادل دست‌های خود را به یک صندلی یا نرده بگیرید. پاهای خود را به اندازه‌ی عرض شانه باز کرده و به آرامی بر روی انگشتان پای خود بلند شوید. سپس پایین آمده و این تمرین را 10 مرتبه تکرار کنید. دفعات تکرار را به تدریج تا 20 مرتبه افزایش دهید. به یاد داشته باشید که تنها لازم است تا کشش متوسطی را حس کرده ولی درد نداشته باشید. زمانی که این تمرین برای شما آسان شد می‌تواند آن را تنها با پای آسیب دیده‌ی خود انجام دهید.

حفظ تعادل بر روی یک پا

در حالی که دست خود را به یک دیوار یا صندلی تکیه داده‌اید به آرامی پای سالم خود را خم کرده و بر روی پای آسیب دیده بایستید. این حالت را 20 تا 30 ثانیه نگه دارید. وقتی تعادل شما بهتر شد این تمرین را تنها با گرفتن 1 یا 2 انگشت به دیوار انجام داده و نهایتاً بدون تکیه به دیوار آن را انجام دهید.

کشیدن باند لاستیکی

باند لاستیکی را دور یک جسم سنگین مثل میز ببندید. در حالی که نشسته‌اید انگشتان پای خود را داخل حلقه‌ی بند انداخته و آن را به طرف خود بکشید و رها کنید. این تمرین را 10 مرتبه تکرار کنید.

تعادل ساده

بر روی پای آسیب دیده ایستاده و پای دیگر خود را به عقب خم کرده و سعی کنید تعادل خود را حفظ کنید. در صورت احساس عدم تعادل دست خود را به یک صندلی یا دیوار بگیرید. در ابتدا این حالت را چند ثانیه حفظ کرده و به تدریج آن را تا 30 ثانیه و 1 دقیقه افزایش دهید.

حفظ تعادل بر روی بالش

تمرین قبلی را در حالی که بر روی یک بالش ایستاده‌اید انجام دهید. این کار بسیار سخت‌تر خواهد بود. حتی اگر مچ شما پیچ نخورده باشد حفظ تعادل برای شما دشوار بوده و باید برای این کار تمرکز دائم داشته باشید. این کار را به مدت 30 ثانیه تا 1 دقیقه انجام داده و در صورت احساس درد آن را متوقف کنید.

سؤالات متداول

بهبود پیچ خوردگی مچ پا معمولاً چقدر زمان می‌برد؟

مدت زمان بهبود پیچ خوردگی بسته به شدت آسیب متفاوت خواهد بود. این دوره بین 2 هفته برای پیچ خوردگی‌های خفیف تا 12 هفته برای آسیب‌های شدید متفاوت است.

آیا می‌توان بر روی مچ پیچ خورده راه رفت؟

این کار را نکنید. بافت ملتهب برای بهبودی به زمان نیاز خواهد داشت و راه رفتن بر روی آن قبل از زمان مناسب باعث آسیب بیشتر خواهد شد. پیچ خوردگی‌های مچ پا آسیب‌های اسکلتی عضلانی شایعی هستند که ممکن است در اثر فعالیت‌های ورزشی و یا کارهای روزمره ایجاد شوند.

آیا مچ پای پیچ خورده باید پس از گذشت 1 هفته همچنان متورم باشد؟

این سطح از پیچ خوردگی باعث ناپایداری یا ضعف عضلانی نشده ولی منجر به تورم خفیف خواهد شد. مدت زمان بهبودی پیچ خوردگی‌های سطح 1 بین 2 هفته تا 1 ماه بوده که با درمان مناسب می‌توان آن را نزدیک به 2 هفته نگه داشت.

چگونه می‌توان شدید بودن پیچ خوردگی را تشخیص داد؟

پیچ خوردگی‌های شدید باعث کبودی و تورم شدید، ناپایداری مفصل و عدم توانایی تحمل وزن بدون ایجاد درد شدید خواهند شد. همچنین این آسیب‌ها با گذشت چند روز بهبودی پیدا نکرده و فرد باید به پزشک مراجعه کند.

آیا با پیچ خوردگی مچ پا می‌توان انگشتان پا را حرکت داد؟

علائم پیچ خوردگی مچ پا همانند علائم شکستگی آن هستند با این تفاوت که می‌توان انگشتان را حرکت داد و مفصل دچار بدشکلی نمی‌شود.

آیا باید مفصل پیچ خورده را در طول شب ببندم؟

بستن مفصل با باند کشی می‌تواند به کاهش تورم پس از آسیب کمک کند. اگر قصد بستن مفصل را دارید بهتر است این کار را اول صبح انجام داده و به هنگام شب باند را باز کنید.

خواب با پیچ خوردگی مچ پا چگونه خواهد بود؟

بالا نگه داشتن مفصل می‌تواند تجمع مایع در آن را کاهش دهد. این کار تورم را کمتر کرده و باعث تسکین درد می‌شود. می‌توانید به هنگام خواب پای خود را بر روی یک بالش گذاشته و آن را بالاتر از سطح قلب نگه دارید. در زمان نشستن یا استراحت نیز از بالش یا یک چهارپایه به منظور بالا نگه داشتن پای خود استفاده کنید.