ازگوداشلاتر یک بیماری دردناک است که در ناحیه فوقانی استخوان ساق پا (تیبیا) بروز میکند. این بیماری اغلب در نوجوانانی که ورزش میکنند، بروز میکند و باعث تورم و درد زیر زانو میشود.
چه کسانی به ازگوداشلاتر مبتلا میشوند؟
بیماری ازگود اشلاتر یکی از دلایل شایع درد زانو در نوجوانانی است که ورزش میکنند. با این حال بروز این بیماری در سن بالاتر از 16 سال زیاد شایع نیست. این بیماری خصوصا در بین نوجوانان پسر بیشتر شایع است و اغلب نیز افرادی به آن مبتلا میشوند که زمان زیادی ورزش میکنند و ورزش آنها شامل حرکاتی مانند ضربه زدن با پا، دویدن و پریدن میشود. لازمهی این گونه ورزشها استفاده مکرر و وارد کردن فشار شدید به عضلات جلو ران یا همان عضلات چهارسرران است. این بیماری گاهی در کودکانی که ورزش نمیکنند نیز بروز میکند.
علت بیماری ازگوداشلاتر چیست؟
گاهی اوقات دلیل بروز بیماری مشخص نیست. با این حال، شایعترین علت ابتلا به این بیماری، استفاده مکرر و وارد کردن فشار بیش از حد به عضلات چهارسرران میباشد. عضلات چهارسرران در هنگام صاف کردن زانو درگیر میشوند. این عضلات، کشکک زانو را بالا میکشند و کشکک زانو نیز رباط کشکک زانو را میکشد، رباطی که به قسمت بالایی استخوان ساق پا متصل است. استفاده مکرر از عضلات چهار سر ران موجب میشود که در محل اتصال رباط کشکک زانو به ساق پا، کشش ایجاد شود. در سنین نوجوانی، استخوان ساق پا در حال رشد است و به همین خاطر به اندازه کافی قدرت ندارد که کشش لیگامنت و فشار زیاد را بر روی خود تحمل کند. این موضوع موجب قرمزی و التهاب در محل اتصال رباط به استخوان ساق پا میشود. در برخی موارد، بر اثر کشش زیاد رباط، بخشی از استخوان مانند یک پوستهی کوچک از روی استخوان کشیده میشود و سپس به خاطر بهبودی استخوان، بافت استخوانی جدید تشکیل میشود که میتواند باعث تشکیل خار استخوانی به صورت برآمدگی و زائده بر روی استخوان شود.
علائم این بیماری چیست؟
اصلیترین علائم این بیماری احساس درد، درست در زیر کشکک زانو است. میزان شدت این درد در بیمارن مختلف فرق میکند. این درد معمولا در حین فعالیت ورزش و بعد از آن شدیدتر میشود و با استراحت کردن بهتر میشود. این درد معمولا چند ماهی ادامه دارد، اما در برخی موارد نیز تا زمان تکمیل رشد بدنی بیمار، ادامه پیدا میکند. این موضوع بدین معناست که ممکن است در مواردی این درد تا دو سال ادامه داشته باشد.
ممکن است که زائده استخوانی کوچک در زیر کشکک زانو تشکیل شود که نسبت به لمس کردن حساس است. این نقطه دقیقا نقطهای است که رباط کشکک زانو به استخوان ساق پا متصل میشود. این زائدهی استخوانی همیشگی خواهد بود اما به مرور زمان درد آن از بین میرود. در این بیماری خود مفصل زانو درگیر نمیشود و بنابراین حرکت مفصل زانوی بیمار کاملا نرمال و طبیعی است. علائم این بیماری معمولا در یکی از زانوها دیده میشود، اما در یک سوم از موارد، هر دو زانو درگیر میشوند.
تشخیص این بیماری معمولا از روی علائم ظاهری بیمار قابل انجام است و نیازی به عکسبرداری و آزمایشات دیگر نیست، اما ممکن است برای تایید و اطمینان از تشخیص پزشک، انجام عکسبرداری اشعه ایکس از زانو تجویز شود.
درمان بیماری ازگوداشلاتر چیست؟
هدف از برنامهی درمانی بیماری ازگوداشلاتر، در مرجلهی اول، کاهش درد و التهاب و اطمینان از عملکرد بهینهی عضلات و در مرحلهی بعدی، کنترل و مدیریت بار تمرینی برای پیشگیری از بروز مجدد مشکل میباشد.
اصولا این بیماری با متوقف شدن روند رشد بیمار و قوی شدن تاندونها، کاملا برطرف میشود، اما در مواردی ممکن است این بیماری در دوران بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند.
کاهش درد و التهاب
بهترین اقدام برای کمک اولیهی فوری بهبود علائم، استفاده از متد PRICE است که در ادامه توضیح داده میشود:
حفاظت (Protection): باید از زانو در برابر آسیبدیدگی بیشتر حفاظت شود و میتوان اینکار را با بستن یک نوار کشی مخصوص کشکک زانو یا با تکنیک تیپینگ (چسب زدن به زانو) انجام داد. نوار کشی مخصوص کشکک زانو یا تیپینگ زانو میتواند باعث برداشته شدن بخشی از فشار وارد شده به تاندون و یا تغییر دادن جهت اعمال فشار به تاندون شود. در صورتی که زانوی بیمار به صورت تمام مدت دردناک است، میتواند نوار کشی را به طور دائمی استفاده کند. پوشیدن یک زانو بند طبی کامل از جنس نئوپرین نیز میتواند از کل مفصل زانو محافظت کند و زانو را گرم نگه دارد.
استزاحت (Rest): استراحت کردن یکی از عناصر مهم در روند درمان است. شما باید تنها به میزانی ورزش کنید که موجب درد زانوی شما نشود. انجام دادن ورزش و حرکانی که موجب وارد شدن فشار به زانو و سنگینی زیاد روی زانو میشوند، آسیبدیدگی را شدیدتر میکنند. سعی کنید جلسات تمرینی خود را کوتاهتر کنید و شدت و بار تمرینی را کاهش دهید. در صورتی که درد زانو به شما اجازه میدهد، به جای انجام حرکات پرفشار، فعالیتهایی مانند شناکردن یا دوچرخهسواری را انجام دهید. در صورتی که درد زانو شدید باشد، زانو برای حدود 3 هفته باید در گچ قرار گیرد.
یخ (Ice): به طور منظم در طول روز و خصوصا بعد از فعالیت فیزیکی و ورزش، برروی ناحیه آسیبدیده کمپرس سرد قرار دهید. لازم است حداقل سه بار در روز و هر بار به مدت 10 تا 15 دقیقه روی محل آسیبدیدگی کمپرس سرد قرار داده شود. در صورتی که آسیبدیدگی شدید است میتوانید هر یک ساعت یکبار به مدت 10 دقیقه کمپرس سرد روی محل بگذارید. ماساژ دادن محل آسیبدیدگی با یخ نیز راه مناسب دیگری برای اعمال سرمادرمانی است. لازم است برای انجام این کار، یخ را به طور مداوم حرکت دهید، چرا که قرار دارن یخ به طور مستقیم روی پوست و نگه داشتن ان موجب سوختن پوست میشود.
فشار (Compression): میتوان با استفاده از زانوبند کشی یا بستن بانداژ فشاری بر روی زانو از میزان تورم زانو کاست.
بهبود وضعیت عضلات
عضلات چهارسرران باید به اندازهی کافی قوی باشند تا بتوانند بخوبی پاسخگو تمام نیروی کاری و فشاری باشند که به آنها وارد میشود. اگر این مشکل برای مدت زمان طولانی وجود داشته است، میتواند نشانهی تحلیل رفتن و ضعف عضلات ران و خصوصا عضلات میانی ران در ناحیهی متصل به قسمت داخلی زانو باشد. ضعیف بودن این عضلات میتواند موجب بروز درد کشکک زانو نیز شود.
دارودرمانی- ممکن است پزشک برای کاهش درد و التهاب، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوبروفن را تجویز کند. البته نباید تا حدود زیادی به این دارو متکی بود چرا که این دارو با کاهش درد شما، تنها وضعیت واقعی آسیبدیدگی شما را پنهان میکند. ورزشکارانی که به آسم مبتلا هستند نباید ایبوبروفن مصرف کنند.
انجام تمرینات کششی – در صورتی که احساس درد نمیکنید، به آرامی عضلات چهار سر ران خود را کشش بدهید. بیماری ازگوداشلاتر همزمان با جهش رشدی در استخوانها بروز میکند، بنابراین اگر استخوانها سریعا رشد کرده باشند ولی عضلات و تاندونها همچنان کوتاه و منقبض باقی مانده باشند، انجام حرکات کششی میتواند به بهبود این وضعیت بسیار کمک کند. بایستید و پاهای خود را جفت کنیدو به آرامی یکی از زانوهای خود را به سمت عقب خم کنید و با گرفتن پای خود ان را به سمت بالا بکشید. برای افزایش کشش میتوانید به آرامی لگن خود را به سمت جلو متمایل کنید. این حالت را برای 10 تا 15 ثانیه نگه دارید و سپس عضلات خود را شل کنید. این کشش را 3 تا 5 بار تکرار کنید.
ماساژ – تکنیکهای ماساژ درمانی ورزشی برای ماساژ عضلات چهارسرران بسیار مفید است و با آزادسازی گرفتگی در بافتهای نرم، موجب میشود که عضلات بدون داشتن انقباض و تنش، فشار وارده در حین تمرین را تحمل کنند. ماساژ نباید مستقیما در محل اتصال رباط کشکک زانو با استخوان ساق پا، انجام شود، چرا که انجام اینکار موجب تشدید علائم بیمار میشود.
نتایج درمان و وضعیت بیمار در آینده
همانطور که در بالا گفته شد، درد ناشی از این بیماری معمولا تنها چند هفته یا چند ماه طول میکشد. اما ممکن است در موارد معدودی این درد تا دوسال ادامه داشته باشد. معمولا تا زمان تکمیل روند رشد بیمار، این درد به طور کامل از بین نمیرود. برخی از افراد بعد از بهبودی کامل بیماری، احساس میکنند که وقتی دو زانو مینشینند درد آنها دوباره بازمیگردد.
در موارد بسیار کمی، در صورتی که درد از بین نرود و ادامه داشته باشد، یک جراحی کوچک در این ناحیه انجام میشود. این جراحی میتواند شامل برداشتن قسمتهای بهبود نیافته از پوستههای استخوانی و یا متصل کردن آنها با قسمت بالایی استخوان ساق باشد. این جراحی معمولا نتایج بسیار عالی و رضایتبخشی دارد.
بیمار گاهی حتی پس از متوقف شدن رشد نیز از درد زانو رنج میبرد. علت استمرار درد این است که هنگام جایگزینی غضروف یا استخوان زانو قطعهای استخوان باقی میماند. این استخوان اضافه زانو که در پیآمد بیماری ازگود اشلاتر بهبود نیافته در تاندون کشکک زانو باقی میماند، عضله را تحریک میکند. جراحی ازگود اشلاتر معمولاً فقط بر روی بزرگسالان انجام میشود، چون بیماری کودکان معمولاً خود به خود بهبود مییابد و جراحی ممکن است به صفحه رشد آسیب بزند.
