درد، مورمور و گزگز بین انگشتان پا (نورومای مورتون)

نورومای مورتون یک بیماری خوش خیم اما دردناک است که روی کف پا و در ناحیه نزدیک به انگشتان پا اثر میگذارد. به این وضعیت نورومای بین متاتارسال هم گفته میشود، چون در ناحیه کف پا، بین استخوان‌های متاتارس قرار دارد. این مشکل زمانی رخ میدهد که بافت اطراف عصب که به انگشت پا منتهی میشود، در اثر تحریک یا فشرده شدن ضخیم میشود. اغلب بین انگشتان سوم و چهارم ایجاد میشود، اما میتواند بین انشگتان دوم و سوم هم رخ دهد. این بیماری بیشتر در بین میانسالان به ویژه زنان میانسال دیده میشود. در این مقاله سعی کرده‌ایم به علائم، علل، گزینه‌های درمانی و روش‌های پیشگیری از نورومای مورتون در پا بپردازیم.

علت‌های نورومای مورتون

نورومای مورتون اغلب به دلیل کفش‌های خیلی تنگ یا پاشنه بلند ایجاد میشود. این کفش‌ها میتوانند باعث فشرده شدن یا تحریک اعصاب پا شوند. عصب تحریک شده ضخیم میشود و به تدریج در اثر فشار دردناکتر میشود. یکی دیگر از دلایل احتمالی ناهنجاری پا هنگام راه رفتن است که میتوانند منجر به بی‌ثباتی شوند و به اعصاب پای شما فشار وارد کنند. نورومای مورتون اغلب با موارد زیر همراه است:

• کف پای صاف
• قوس‌های بلند
• پینه پا
• انگشتان چکشی
• مشکلات مادرزادی

همچنین فعالیت‌های زیر هم در این وضعیت نقش دارند:

•  فعالیت‌های ورزشی تکراری مانند دویدن یا ورزش‌هایی که از راکت استفاده میکنند باعث افزایش فشار روی ناحیه نزدیک به انگشتان پا میشود.
• ورزش‌هایی که به کفش‌های تنگ نیاز دارند مانند اسکی یا باله

در برخی موارد نوروما ناشی از آسیب وارد شده به پا است.

چه کسی به نورومای مورتون مبتلا می‌شود؟

موارد زیر میتوانند خطر ابتلا به نورومای مورتون را افزایش دهند:

• شکل پا: اگر به صورت مادرزادی کف پای شما صاف است، قوس پای بلندی دارید یا انگشتان پای شما وضعیت غیر عادی دارند، ممکن است در اطراف مفاصل انگشتان پا دچار بی‌ثباتی شوید. این بی‌ثباتی می‌تواند منجر به نورومای مورتون شود.
• برخی شرایط پزشکی: برخی از بیماری های‌پا که در طول زمان ایجاد میشوند میتوانند خطر ابتلا به نورومای مورتون را افزایش دهند. به عنوان مثال میتوان به بونیون و انگشت چکشی اشاره گرد.
• ورزش: ورزش هایی مانند دویدن، تنیس و سایر ورزش‌های راکتی که باعث ایجاد فشار زیادی روی این ناحیه از کف پا میشوند.
• انتخاب کفش: کفش پاشنه بلند، کفش‌های تنگ، باریک یا نوک تیز میتوانند مشکلاتی را برای شما ایجاد کنند. همه این کفش‌ها فشار مضاعفی به کف پا وارد میکنند و حرکت انگشتان پا را محدود میکنند.

علائم نورومای مورتون

درد متناوب اغلب یکی از اصلی ترین علائم نورمای مورتون است. این درد میتواند شبیه به سوزش باشد.  انگشتان پا ممکن است دچار بی‌حسی شوند. این احتمال وجود دارد که حین راه رفتن عادی مشکل داشته باشید. با این حال هیچ تورم قابل توجهی روی پا نخواهید داشت.

گاهی اوقات ممکن است نورومای مورتون هیچ علائمی نداشته باشد. یک مطالعه کوچک در سال 2000 سوابق پزشکی 85 نفر را که از پاهایشان با تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) تصویربرداری شده بودند بررسی کرد. این مطالعه نشان داد که 33 درصد از افراد نورومای مورتون داشتند، اما درد نداشتند.

چه موقع باید به دکتر برای درمان نورومای مورتون  مراجعه نمود؟

اگر درد پای شما حتی بعد از تعویض کفش یا توقف فعالیت‌هایی که ممکن است باعث ایجاد درد شده باشد از بین نرود، باید به پزشک مراجعه کنید. نورومای مورتون قابل درمان است، اما اگر به موقع درمان نشود میتواند منجر به آسیب دائمی عصبی شود. اگر علائم زیر را تجربه میکنید به پزشک مراجعه کنید:

• درد شدیدی که در فعالیت‌های روزانه شما اختلال ایجاد میکند.
• دردی که همچنان بدتر میشود یا عود میکند.
• دردی که پس از دو هفته درمان خانگی از بین نمیرود.
• گزگز یا بی حسی پا
• دیابت: افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات جدی پا هستند.

روش‌های تشخیص نورومای مورتون

پزشک از شما میپرسد که درد چگونه شروع شده و پای شما را معاینه  میکند. آنها به ناحیه نزدیک به انگشتان پا فشار وارد میکنند و انگشتان پا را حرکت میدهند تا ببینند چه قسمتی درد دارد. پزشک معمولاً فقط از طریق معاینه فیزیکی و با پرسش در مورد علائم شما قادر به تشخیص نورومای مورتون خواهد بود.

برای رد سایر علل احتمالی درد، مانند آرتریت یا شکستگی‌های استرسی ممکن است پزشک آزمایش‌های تصویربرداری را تجویز کند. این موارد عبارتند از:

• اشعه ایکس برای رد احتمال آرتریت یا شکستگی
• تصاویر اولتراسوند برای تشخیص ناهنجاری‌ها در بافت نرم
• ام آر آی برای تشخیص ناهنجاری‌های بافت نرم

اگر پزشک شما به بیماری عصبی دیگری مشکوک باشد ممکن است الکترومیوگرافی هم انجام دهد. این آزمایش فعالیت الکتریکی عضلات را اندازه گیری میکند که میتواند به پزشک کمک کند تا درک بهتری از عملکرد اعصاب شما داشته باشد.

روش‌های درمان نورومای مورتون

درمان بستگی به شدت علائم شما دارد. پزشک معمولاً با درمان‌های محافظه کارانه یا درمان‌های خانگی شروع میکند و در صورت عدم نتیجه از درمان‌های تهاجمی تر کمک میگیرد.

روش‌های درمان خانگی

درمان خانگی در 80 درصد موارد باعث تسکین علائم نورومای مورتون میشود. درمان خانگی با استفاده از پد برای کفش شروع میشود. این پدها به کاهش فشار روی عصب آسیب دیده کمک میکنند. یک مطالعه کوچک در سال 2011 نشان داد که 41 درصد افرادی که کفش خود را عوض میکنند، نیازی به درمان بیشتر ندارند. شما میتوانید پدهای بدون نسخه (OTC) یا سفارشی ساخته شده با نسخه و متناسب با پای خود را تهیه کنید. پزشک شما همچنین میتواند مسکن‌های بدون نسخه یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، مانند ایبوپروفن (Advil ،Motrin) یا آسپرین را توصیه کند.

سایر درمان‌های محافظه کارانه عبارتند از:

• فیزیوتراپی: فیزیوتراپیپیست میتواند تمریناتی را برای کمک به کشش و تقویت پا به شما آموزش دهد.
• دستکاری در برخی موارد موثر بوده است.
• تمرینات کششی برای شل کردن تاندون‌ها و رباط ها
• تمریناتی برای تقویت مچ پا و انگشتان پا
• ماساژ دادن کف پا میتواند به کاهش درد پا کمک کند.
• استراحت دادن به پا
• کاهش اضافه وزن
• استفاده از یخ در مناطق دردناک

تزریق داروهای استروئیدی

اگر درد شما ادامه داشته ممکن است پزشک تزریق کورتیکواستروئیدها یا داروهای ضد التهابی را در ناحیه درد امتحان کند. همچنین ممکن است از تزریق بی‌حسی موضعی برای بی‌حس کردن عصب آسیب دیده استفاده شود. این کار ممکن است به کاهش موقت درد شما کمک کند.

تزریق اسکلروز الکلی یکی دیگر از داروهایی است که ممکن است درد کوتاه مدت را تسکین دهد. یک مطالعه طولانی مدت نشان داد که تنها 29 درصد از افرادی که این درمان را تجربه کرده‌اند علائمشان برطرف شد.

طب سوزنی

طب سوزنی درمانی موثر برای نورومای مورتون است. مطالعات نشان داده‌اند که طب سوزنی التهاب و درد را کاهش میدهد. طب سوزنی میتواند به کاهش تورم، التهاب، احساس گزگز و درد ناشی از نورومای مورتون کمک کند. با انجام منظم درمان‌های طب سوزنی اندازه نورومای مورتون کوچکتر میشود و زمان بهبودی افزایش می‌یابد. ترکیبی از طب سوزنی، تعویض کفش، استفاده از پد، تمرینات کششی و استراحت دادن به ناحیه آسیب دیده در واقع میتواند نورومای مورتون را التیام بخشد.

لیزر درمانی

لیزر در کاهش درد و التهاب نورومای مورتون بسیار موثر است. این درمان از طول موج‌های دوگانه نوری مادون قرمز برای نفوذ به عمق بافت و تحریک بازسازی در سطح سلولی استفاده میکند.

درمان با کمک امواج شوکی

این روش درمانی برای نورومای مورتون بسیار موثر است. تصور میشود که امواج صوتی ضربه‌ای باعث ایجاد میکروتروما میشود، که با جذب عروق خونی و مواد مغذی به نورومای مورتون روند بهبودی را تحریک میکند.

در طول عمل، پزشک ناحیه‌ای را که نیاز به درمان دارد جدا میکند و سپس از تجهیزات متمرکز اموج شوکی استفاده میکند. پزشک شروع به ارسال تکانه‌های ملایم به ناحیه مورد نظر میکند. ناراحتی به حداقل میرسد و به تدریج تکانه‌ها شدیدتر میشوند. اگر چه درد کمی احساس میشود، اما به تدریج طی چند روز از بین میرود.

به طور کلی درمان با امواج شوکی بسته به شرایط شما و زمان ابتلا به بیماری ممکن است پس از سه تا چهار جلسه مشکل را حل کند در حالی که تشخیص زود هنگام میتواند تعداد جلسات مورد نیاز را کاهش دهد.

همکاری با فیزیوتراپیست بسیار مهم است. شما باید یک برنامه ورزشی و ماساژ برای اطمینان از روند بهبودی کامل داشته باشید.

روش‌های جراحی

اگر مشکل شما با سایر درمان‌ها برطرف نشود، ممکن است پزشک جراحی را پیشنهاد کند. جراحی میتواند شامل موارد زیر باشد:

• نورکتومی: در این روش بخشی از بافت عصبی برداشته میشود.
• جراحی کرایوژنیک: این روش به عنوان نوروابلاسیون کرایوژنیک (cryogenic (neuroablation شناخته میشود که در آن اعصاب و غلاف میلین پوشاننده آن با استفاده از دمای بسیار سرد از بین میروند.
• جراحی رفع فشار: این جراحی روی عصب با برش رباط‌ها و سایر ساختارهای اطراف عصب کاهش می‌یابد.

زمان بهبودی شما به شدت نورومای مورتون و نوع درمان بستگی دارد. برای برخی افراد تغییر کفش یا استفاده از پد باعث تسکین علائم میشود. برخی دیگر ممکن است برای تسکین در طول زمان به تزریق و مسکن نیاز داشته باشند.

زمان بهبودی پس از جراحی متفاوت است. پس از جراحی فشار عصبی به سرعت کاهش می‌یابد و شما میتوانید وزن خود را روی پا تحمل کنید. بلافاصله پس از جراحی از یک کفش پد دارد استفاده کنید.

بهبودی پس از نوروکتومی طولانی تر است و بسته به محل ایجاد برش جراحی از 1 تا 6 هفته متغیر است. اگر برش در پایین پای شما باشد ممکن است لازم باشد سه هفته با عصا حرکت کنید و زمان بهبودی طولانی تری داشته باشید. اگر برش بالای پای شما باشد میتوانید بلافاصله به کمک یک کفش مخصوص وزن خود را روی پا تحمل کنید. در هر دو مورد باید فعالیت‌های خود را محدود کنید تا زمانی که میتوانید پای خود را بالاتر از سطح قلب نگه دارید. همچنین باید پا را تا زمان بهبودی برش خشک نگه دارید. پزشک شما پانسمان جراحی را به مدت 10 تا 14 روز عوض میکند. برگشتن به محل کار بعد از جراحی به این بستگی دارد که در محل کار چقدر باید روی پای خود بایستید. در تعداد کمی از موارد نورومای مورتون ممکن است پس از درمان اولیه عود کند.

روش‌های پیشگیری از نورومای مورتون

یکی از ساده‌ترین راه ها برای جلوگیری از عود نورومای مورتون پوشیدن کفش مناسب است.

• از پوشیدن کفش‌های تنگ یا کفش‌های پاشنه بلند برای مدت طولانی خودداری کنید.
• کفش هایی را انتخاب کنید که دارای پنجه پهن یا فضای کافی برای تکان دادن انگشتان پا داشته باشند.
• اگر پزشک توصیه کرد از یک ارتز استفاده کنید تا فشار از روی ناحیه نزدیک به انگشتان پا برداشته شود.
• جوراب‌های بالشتکدار بپوشید که در صورت ایستادن یا زیاد راه رفتن میتواند از پاهای شما محافظت کند.
• اگر در ورزش‌های دو و میدانی شرکت میکنید کفش‌هایی بپوشید که برای محافظت از پاهای شما بالشتک (قسمت نرمی) دارند.
• اگر برای مدت طولانی در آشپزخانه، پشت صندوق یا پشت میز ایستاده‌اید یک تشک ضد درد تهیه کنید. تشک‌های بالشتکی میتوانند به تسکین پاهای شما کمک کنند.

همچنین ممکن است بهتر باشد برای انجام حرکات کششی و تمریناتی برای تقویت پاها و مچ پا از یک فیزیوتراپ کمک بگیرید.

سؤالات پرتکرار

آیا نورومای مورتون یک تومور است؟

نوروما در نوروم مورتون تا حدی باعث گمراهی میشود. نوروما، تومورهای غیر سرطانی (خوش خیم) هستند که روی اعصاب سراسر بدن یافت میشوند. آنها شامل رشد بافت عصبی اضافی هستند. با نورومای مورتون هیچ رشد توموری وجود ندارد. در عوض بافت موجود در اطراف عصب ملتهب شده و بزرگتر میشود.

نورومای مورتون کجا اتفاق می‌افتد؟

معمولاً نوروما بین استخوان‌های سوم و چهارم انگشتان پا ایجاد میشود. البته نورومای مورتون میتواند بین انگشتان دوم و سوم هم ایجاد شود. فشار بیش از حد روی عصب بین انگشتان پا باعث ابتلا به این بیماری میشود. فشار باعث التهاب و تحریک میشود.

آیا استفاده از گوه بین انگشتان پا و چسباندن پد میتواند باعث تسکین نورومای مورتون شود؟

بله. جدا کردن انگشتان پا با گوه فشار کمتری به نوروما وارد میکند. پدهای چسبی ساخته شده از نمد نیمه فشرده هم میتوانند مفید باشند، مخصوصاً برای رقصندگانی که بدون کفش میرقصند بسیار مفید است.

آیا کرم یا داروی موضعی وجود دارد که بتواند به نورومای مورتون کمک کند؟

شواهد محدودی برای اثر بخشی کرم‌ها یا داروهای موضعی وجود دارند. با این حال پزشکان فواید محدودی برای کرم کپسایسین که از فلفل ساخته شده مشاهده کرده‌اند. در برخی موارد استفاده از کرم و چسب های لیگنوکائین (Versatis) میتواند مفید باشد.

آیا دستگاه‌های TENSمیتوانند به نورومای مورتون کمک کنند؟

یک دستگاه TENS جریان کمی از خود ساطع میکنه که باعث گزگز میشود. این روش به عنوان نوعی ضد تحریک عمل میکند که برخی از بیماران آن را مفید میدانند. این روش نقش محدودی در درمان ایفا میکند.

آیا نورومای مورتون به خودی خود از بین میرود؟

نورومای مورتون به خودی خود از بین نمیروند. معمولاً بسته به نوع کفشی که میپوشید و مدت زمانی که روی پاهای خود می‌ایستید علائم ظاهر میشوند و از بین میروند. گاهی اوقات علائم به طور کامل از بین میروند.

اگر نورومای مورتون درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟

نورومای مورتون اگر درمان نشود ممکن است باعث آسیب دائمی عصبی شود. نورومای مورتون در ناحیه نزدیک به انگشتان پا معمولاً بین انگشتان دوم و سوم یا بین انگشتان سوم و چهارم ایجاد میشود. آنها در امتداد اعصابی رشد میکنند که به انگشتان پا احساس میدهند.

آیا راه رفتن با پای برهنه برای نورومای مورتون مفید است؟

راه رفتن با پای برهنه برای نورومای مورتون خوب نیست. اگر نورومای مورتون علائم داشته باشد، علائم حین راه رفتن درد شدید تر میشوند چون فشار مستقیم بیشتری روی ناحیه نزدیک به انگشتان پا وارد میشود.

آیا ماساژ برای نورومای مورتون خوب است؟

ماساژ یک روش عالی برای کاهش درد در مراحل اولیه نورومای مورتون است. با این حال روش های ماساژی که فشار زیادی به  متاتارس وارد میکنند میتوانند با تشدید فشار عصب درد را تشدید کنند.