فتق دیسک گردن یک بیماری شایع ستون فقرات است که میتواند باعث درد، ناراحتی و محدودیتهای قابل توجهی در زندگی روزمره فرد شود. روشهای جراحی سنتی برای درمان فتق دیسک گردن اغلب شامل عوارض جانبی و یک دوره نقاهت طولانی است. با این حال، در سالهای اخیر، یک تکنیک نوظهور به نام کاهش فشار دیسک لیزری از راه پوست (PLDD) به عنوان یک جایگزین کم تهاجمی برای رفع فتق دیسک گردن ظاهر شده است. هرچند این روش ممکن است برای همه مناسب نباشد. دانستن مزایا، معایب و کاندیدای مناسب این روش میتواند بر شناخت شما از روشهای درمانی و یافتن درمان مناسب ضروری باشد.
جراحی لیزر دیسک گردن چیست؟
رفع فشار ناشی از دیسک با استفاده از لیزر از راه پوست (PLDD) نوعی تکنیک جراحی با حداقل تهاجم است که برای تسکین علائم فتق دیسک گردن ابداع شده است. این عمل لیزری علائم فتق دیسک گردن را از طریق کاهش فشار وارد بر عصبهای درگیر از بین میبرد. جراحی دیسک گردن با لیزر برخلاف جراحی باز قدیمی از راه برشی کوچک انجام میشود. جراح لولۀ نازک فیبر نوری به نام آندوسکوپ را از راه این برش کوچک وارد بدن میکند. آندوسکوپ لیزر را مستقیماً به سمت محل فتق دیسک هدایت میکند.
جراحی لیزر دیسک گردن چطور انجام میشود؟
جراح آندوسکوپ را در محل مناسب قرار میدهد، سپس بخش برجستۀ مادۀ دیسک را با لیزر هدف میگیرد و تبخیر میکند. این تبخیر کنترلشده فتق دیسک را کوچکتر میکند، در نتیجه فشار روی عصبهای نخاعی کمتر میشود و درد و ناراحتی ناشی از تحتفشار بودن عصبها نیز از بین میرود. بهعلاوه لیزر فتق دیسک گردن موجب آزاد شدن موادی ضدالتهابی میشود که فرایند طبیعی التیامبخشی بدن را تسهیل میکنند.
مزایای جراحی دیسک گردن با لیزر
- کمتهاجمی بودن: عمل دیسک گردن با لیزر فقط به یک برش کوچک نیاز دارد. به همین دلیل حداقل آسیب به بافتها، عضلهها و رباطهای پیرامون دیسک وارد میشود. در نتیجه درد پس از عمل کمتر و دورۀ نقاهت کوتاهتر از جراحی باز قدیمی میشود؛
- سرپایی بودن عمل: جراحی فتق دیسک گردن با لیزر در بسیاری از موارد به صورت سرپایی انجام میشود. بنابراین بیماران میتوانند همان روز عمل مرخص شوند و به خانه برگردند؛
- باقی ماندن حداقل جای زخم: چون جراحی فتق دیسک گردن با لیزر از راه یک برش کوچک انجام میشود، حداقل جای زخم باقی میماند و نتیجۀ عمل از نظر زیبایی نیز رضایتبخشتر است؛
- بهبودی سریع: علائم بیماران پس از جراحی فتق با لیزر غالباً به سرعت تسکین پیدا میکند. بهبودی سریع عمل فتق با لیزر را به گزینۀ محبوب بیمارانی تبدیل میکنند که به دنبال درمانی برای تسکین فوری دردشان هستند؛
- کاهش خطر بروز عوارض: چون جراحی PLDD ماهیتی کمتهاجمی دارد، احتمال بروز عوارضی مانند عفونت و خونریزی در این عمل پایینتر است و
- حفظ پایداری ستون فقرات: برخلاف بعضی تکنیکهای جراحی قدیمی که در آنها فیوژن یا بههم متصل کردن مهرهها برای پایدارسازی موضع درمان ضروری است، پایداری طبیعی ستون فقرات در عمل فتق با لیزر حفظ میشود.
متقاضیان مناسب برای جراحی فتق دیسک گردن با لیزر
عمل دیسک گردن با لیزر بهطور کلی برای فتق خفیف تا متوسط دیسک گردنی مناسب است که درد گردن و بازوی ناشی از آن با درمانهای محافظهکارانه بهبود نیافته است. کاندیداهای لیزر فتق دیسک باید از سلامت عمومی مناسبی برخوردار باشند، فتق موضعی داشته باشند و درد شکایت اصلیشان باشد. عمل با لیزر برای بیماران دچار نقصهای عصبی شدید مناسب نیست.
جراحی فتق دیسک گردن با لیزر برای چه بیمارانی مناسب نیست؟
جراحی PLDD گردن برای بیماران دچار نقصهای عصبی جدی، ناپایداری ستون فقرات، بیماریهای خاص مانند اختلالهای خونریزیدهنده یا عفونت فعال و بانوان باردار مناسب نیست. همچنین چنانچه دیسک تخریب و ساییده شده باشد یا روی هم افتاده باشد، عمل دیسک گردن با لیزر توصیه نمیشود. ضمناً جراحی دیسک گردن با لیزر برای بیمارانی مناسب نیست که انتظاری غیرمنطقی از عمل دارند یا نمیتوانند مراقبتهای بعد از عمل را به درستی انجام بدهند. جراح ستون فقرات وضعیت هر بیمار را به دقت ارزیابی میکند و بهترین روش درمان را تعیین میکند.
ملاحظات و مراقبتهای پس از عمل فتق گردن با لیزر
جراحی دیسک گردن با لیزر با مزایای یک عمل کمتهاجمی همراه است. در هر حال بیماران باید مراقبتهای خاصی را پس از عمل فتق دیسک رعایت کنند تا دورۀ نقاهتشان به بهترین وجه طی شوند و عمل در بلندمدت موفقیتآمیز باشد. مراقبتها، محدودیتها و شرایط خاص دورۀ نقاهت پس از عمل دیسک گردن با لیزر را در ادامه برایتان توضیح میدهیم.
مراقبتهای لازم در روزهای پس از عمل با لیزر
بیماران معمولاً چند ساعت پس از عمل در بخش ریکاوری تحتنظر گرفته میشوند و سپس مرخص میشوند. زخم کوچک عمل با لیزر پانسمان میشود و دستورالعمل مراقبت از زخم و مدیریت درد به بیمار داده میشود. کمی احساس ناراحتی در محل زخم جراحی عادی است. البته این درد خفیف است و معمولاً با داروهای بدوننسخۀ توصیهشده توسط پزشک کنترل میشود.
استراحت و محدود کردن فعالیت
اگرچه دورۀ نقاهت عمل دیسک گردن با لیزر عموماً کوتاهتر از جراحی سنتی باز است، به بیماران توصیه میشود مدت معینی استراحت کنند و فعالیتهای بدنی سنگین انجام ندهند. جراح دستورهای خاص مربوط به زمان و چگونگی افزایش تدریجی سطح فعالیت را به بیمار اعلام میکند. پیادهروی سبک و حرکات ملایم گردن برای پیشگیری از خشک شدن و بهبود گردش خون توصیه میشود.
فیزیوتراپی
جلسههای فیزیوتراپی با توجه به وضعیت بیمار و توصیههای جراح زمانبندی میشود. فیزیوتراپی برای بازیابی قدرت، انعطافپذیری و دامنۀ حرکتی مفید است. متخصص فیزیوتراپی یا طب فیزیکی ماهر بیمار را برای انجام دادن حرکات مناسب راهنمایی میکند. این حرکات فرایند التیام را تسهیل میکنند و عملکرد کلی گردن را بهبود میدهند.
ویزیتهای پس از عمل
معاینههای دورهای پس از عمل برای پایش پیشرفت بهبود و برطرف کردن نگرانیهای احتمالی ضروری است. جراح دامنۀ حرکتی، میزان درد و روند کلی بهبود را در این جلسهها ارزیابی میکند. جراح برنامۀ دورۀ نقاهت را در صورت لزوم با توجه به واکنش بیمار به درمان تغییر میدهد.
محدودیت در رانندگی
عموماً به بیماران توصیه میشود که برای مدت معینی، معمولاً چند روز تا یک هفته، رانندگی نکنند تا مطمئن شوند که حرکات گردن را میتوانند دوباره به خوبی کنترل کنند و هنگام تکان دادن گردن دچار درد نمیشوند.
بازگشت به محل کار و ازسرگیری فعالیتها
زمان بازگشت به محل کار و ازسرگیری کارهای روزمره برای تمام بیماران یکسان نیست. آن دسته از بیمارانی که کارهای اداری دارند، سریعتر میتوانند کارشان را دوباره شروع کنند. اما مشاغلی که مستلزم انجام کارهای بدنی است، به مرخصی طولانیتری نیاز دارد. بیماران برای مطلع شدن از زمانبندی مناسب شروع دوبارۀ کار و ورزش باید با جراح مشورت کنند.
مراقبت بلندمدت
اگرچه جراحی فتق دیسک گردن با لیزر با مزایایی همچون تسکین سریع و بهبود کیفیت زندگی همراه است، مراقبت بلندمدت برای حفظ مزایای بهدستآمده ضروری است. به بیماران توصیه میشود که سبک زندگی سالم، شامل ورزش منظم، تغذیۀ متعادل و حالت اندامی صحیح، داشته باشند تا دچار مشکلات ستون فقرات نشوند. مشورت با پزشک دربارۀ اقدامات پیشگیرانه، ماندگاری نتایج جراحی را افزایش میدهد.
عوارض و خطرات احتمالی
عوارض جانبی و خطرهای احتمالی مربوط به جراحی فتق دیسک گردن با لیزر به شرح زیر است:
- ناراحتی موقتی گردن: درد یا ناراحتی خفیف در محل جراحی گردن بلافاصله پس از جراحی شایع است.
- تحریک شدن عصب: تحریک موقت عصبهای مجاور بیحسی، گزگز یا افزایش درد را به دنبال دارد. البته این عوارض معمولاً به مرور برطرف میشود.
- عفونت: عفونت زخم جراحی یا بخش عمیقتر ستون فقرات عارضۀ نادری است که در هر حال احتمال بروزش وجود دارد.
- خونریزی: خونریزی شدید حین جراحی یا پس از آن مداخلۀ بیشتر را ضروری میسازد.
- نشت مایع نخاعی: عمل در موارد نادر باعث نشت مایع مغزی_نخاعی میشود که به نوبۀ خود با سردرد یا خطر عفونت همراه است.
- موفق نبودن در رفع علائم: ممکن است جراحی علائم برخی بیماران را کاملاً برطرف نکند.
- عود فتق دیسک: احتمال عود فتق دیسک و در نتیجه ضرورت یافتن انجام درمانهای دیگر وجود دارد.
- واکنش آلرژیک: برخی بیماران به داروی بیحسی یا مواد مورداستفاده در جراحی حساسیت نشان میدهند.
- آسیب دیدن عصبها یا نخاع: هرچند آسیب عصبی یا نخاعی عارضۀ نادری است، احتمال آسیب دیدن عصبها یا نخاع در طول عمل وجود دارد؛
- تشکیل بافت همبند جای زخم: بافت همبند جای زخم (فیبروز) دور محل جراحی تشکیل میشود. تشکیل این بافت احساس درد یا تحت فشار قرار گرفتن عصب را به دنبال دارد.
- رضایتبخش نبودن نتیجه: شدت درد برخی بیماران در حد موردانتظار کم نمیشود یا علائمشان در حد مطلوب بهبود نمییابد.
- خطرهای بیهوشی/ بیحسی: احتمال بروز عوارض مربوط به بیحسی مانند واکنشهای آلرژیک یا عوارض جانبی جدی وجود دارد.
سخن پایانی
جراحی فتق دیسک گردن با لیزر عملی کمتهاجمی برای درمان فتق دیسک خفیف تا متوسط گردن و تسکین درد ناشی از آن است. اگرچه عمل دیسک گردن با لیزر از مزایایی مانند دوران نقاهت کوتاهتر و کاهش ناراحتی برخوردار است، این عمل برای بیماران دچار نقصهای عصبی شدید یا بیماریهای خاص مناسب نیست. این عمل نیز مانند هر درمان دیگری با احتمال بروز عوارض جانبی و خطر همراه است. درهرحال جراحی دیسک گردن با لیزر در صورت انتخاب دقیق و محتاطانۀ بیماران و مراقبت جامع پس از عمل، روش ارزشمندی در طیف درمانهای ستون فقرات به شمار میآید. جراحی فتق دیسک گردن با لیزر همگام با پیشرفت دانش پزشکی در شمار درمانهای مؤثری قرار میگیرد که راهحلهای اثربخشی را برای ارتقا سلامت ستون فقرات و رفاه عمومی بیماران در اختیار میگذارند.
سوالات متداول
جراحی فتق دیسک گردن با لیزر چقدر طول میکشد؟
عمل فتق با لیزر، بسته به پیچیدگیاش، معمولاً 30 تا 60 دقیقه زمان میبرد.
عمل دیسک گردن با لیزر تحت بیهوشی انجام میشود؟
خیر، جراحی PLDD معمولاً با استفاده از بیحسی موضعی یا آرامبخشی ملایم انجام میشود. بنابراین بیماران در طول عمل هوشیار هستند، اما دردی را حس نمیکنند و راحت هستند.
دوران نقاهت پس از جراحی فتق دیسک گردن با لیزر چگونه است؟
بیماران میتوانند کارهای سبک را پس از چند روز انجام بدهند، البته بهبودی کامل چند هفته تا چند ماه طول میکشد.
چه پرهیزهایی باید پس از جراحی رعایت شود؟
غالباً به بیماران توصیه میشود که برای مدتی خاص کارهای بدنی سخت انجام ندهند و بارهای سنگین بلند نکنند تا دیسک به خوبی ترمیم شود.
پس از جراحی فتق دیسک با لیزر جای زخم باقی میماند؟
برش عمل فتق با لیزر بسیار کوچک است، به همین دلیل اسکار باقیمانده جزئی است که آن هم به مرور زمان محو میشود.
امکان دارد چند فتق دیسک را همزمان با لیزر جراحی کرد؟
جراحی PLDD بهترین نتیجه را برای درمان فتق دیسک موضعی به دست میدهد. برای درمان فتق چند دیسک یا مشکلات گستردۀ دیسک باید روشهای دیگری به کار برده شود.
درد چه مدت پس از جراحی دیسک گردن با لیزر برطرف میشود؟
درد بسیاری از بیماران مدت کوتاهی پس از عمل در حد قابلتوجهی کمتر میشود. روند بهبود در هفتههای آتی همچنان ادامه دارد.
پس از جراحی فتق دیسک با لیزر به فیزیوتراپی نیاز دارم؟
فیزیوتراپی برای کمک به بازیابی قدرت، انعطافپذیری و دامنۀ حرکتی در دوران نقاهت توصیه میشود.
ممکن است فتق دیسک پس از جراحی با لیزر عود کند؟
هرچند احتمال عود وجود دارد، جراحی فتق دیسک با لیزر تسکین بلندمدتی را برای بسیاری از بیماران به ارمغان میآورد.
از کجا بفهمم که آیا عمل دیسک گردن با لیزر برای من مناسب است یا خیر؟
مشاوره با متخصص طب فیزیکی ضروری است. متخصص طب فیزیکی مناسب بودن جراحی فتق با لیزر را با در نظر گرفتن مشکل خاص، علائم و پروندۀ پزشکیتان بررسی میکند و راهنماییهای شخصیسازیشده را بر اساس ارزیابی جامع در اختیارتان میگذارد.
