بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی یا مغزی است که منجر به دشوار شدن حفظ تعادل و هماهنگی میشود. در افراد مبتلا به پارکینسون، سلولهای عصبی در یک ناحیه از مغز که جسم سیاه نام دارد آسیب دیدهاند یا مردهاند. این سلولها مهم هستند زیرا آنها دوپامین شیمیایی تولید میکنند که این ماده به هماهنگی حرکات بدن کمک میکند. هنگامی که سلولهای تولیدکننده دوپامین مردند، ناحیهای از مغز که حرکات بدن را کنترل میکند دیگر نمیتواند عملکرد خوبی داشته باشد و در نهایت علائم بیماری پارکینسون آشکار میشوند.
پارکینسون میتواند هر کسی را تحت تأثیر قرار دهد، اما اغلب در افراد بالای 50 سال رخ میدهد. تنها 15 درصد از بیماران مبتلا به پارکینسون قبل از سن 50 سالگی هستند؛ اما در سن 60 سالگی از هر 100 نفر مردم 1 نفر به بیماری پارکینسون مبتلا است.
شیوع بیماری پارکینسون در مردان بیشتر از زنان است. اگرچه افرادی که در سابقه خانوادگی خود پارکینسون دارند ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند، اما به ندرت این بیماری به تنهایی به ژنتیک نسبت داده میشود.
علتها و علائم بیماری پارکینسون
در زمان حاضر علت بیماری پارکینسون ناشناخته است. علائم حرکتی به دلیل از دست دادن رشتههای مغزی رنگی یا سلولهای واقع در ناحیه جسم سیاه در مغز است. این سلولها دوپامین تولید میکنند، دوپامین یک ماده شیمیایی است که مسئول حرکات هموار و آرامی است که با ارادهی فرد انجام میشود. کاهش دوپامین دلیل همهی علائم تجربه شده در بیماری پارکینسون نیست. تحقیقاتی برای درک بهتر آسیبشناسی بیماری پارکینسون در حال انجام است.
در برخی افراد شروع علائم غیر حرکتی مانند کاهش حس بویایی، اختلال رفتاری REM و یبوست میتواند سالها قبل از شروع علائم حرکتی رخ دهد. این یافتهها ممکن است سرنخهایی بدست دهد که به طور امیدوارانه منجر به درمان زودتر از وقوع بیماری میشود. تحقیقات قابلتوجهی برای درک بهتر عوامل پیدایش پارکینسون و نقشی که محیط در وقوع آن بازی میکند در حال انجام است. APDA از بسیاری از این تحقیقات ابتکاری حمایت کرده است.
تشخیص بیماری
در حال حاضر هیچ تست تشخیصی یا علامت بیولوژیکی که وجود بیماری پارکینسون را تأیید کند وجود ندارد. تشخیص بر سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی استوار است، که توسط یک پزشک باتجربه انجام میشود. ثابت شده است که ملاقات با یک پزشک متخصصِ مراقبت از بیماران مبتلا به پارکینسون (متخصص مغز و اعصابی که متخصص اختلالات حرکتی است و یا یک متخصص مغز و اعصاب عمومی)، بهترین نتایج را برای یک بیمار فراهم میکند.
درمان
کلینیک تخصصی پیشگام یک مرکز تخصصی منحصربهفرد برای درمان مرحله اولیه و بیماری پارکینسون است و روشهای درمانی آن به بیمارستان نیاز ندارد. تمرکز برنامهی کلینیک تخصصی پیشگام، افزایش تحرک و کاهش علائم است و به شما نشان میدهد چگونه روند بیماری را کُند میکند و شما را با زندگی همراه با بیماری پارکینسون سازگار میکند؛ این کار در حالی انجام میشود که به کیفیت زندگی بیمار لطمهای وارد نشود. جلساتی با تک تک پزشکان برای بیمار اختصاص داده میشود. هر بیمار تحت معاینه قرار میگیرد تا تمرکز درمان روی او با توجه به نیازهای شخصیاش باشد.
دارو
داروهای مورد استفاده در ابتدای دوره بیماری پارکینسون
در مراحل اولیهی بیماری، اغلب پزشکان یک یا چند داروی شناخته شده با نام آگونیستهای دوپامین را تجویز میکنند. این داروها علائم پارکینسون را توسط پیروی کردن از عمل دوپامین در مغز کنترل میکنند؛ دوپامین یک ماده شیمیایی است که مغز بیماران مبتلا به پارکینسون فاقد آن است.
این داروها به کنترل برخی از حرکات غیرطبیعی مرتبط با علائم پارکینسون و در هنگامی که این علائم هنوز نسبتاً خفیف هستند، کمک میکنند. با این حال این داروها به بهبود علائمی که وضع و حالت بیمار را تحت تأثیر قرار دادند کمک نمیکند و میتواند باعث بروز عوارض جانبی مانند مشکلات خواب، توهم و خیال، میل به رفتارهای پُرخطر مانند قمار و حرکات بدون فکر جنسی شود.
داروهایی برای بهبود موقتی بیماری پارکینسون
اکثر بیماران پارکینسون بعد از اینکه چند سال از بیماری آنها گذشت و دیگر آگونیستهای دوپامین پاسخ خوبی به بیماری آنها نمیدهد، به سمت مصرف ترکیبی از داروهای لوودوپا و کاربیدوپا (Sinemet Parcopa, or Atamet) میروند. ماده فعال در Sinemet و Parcopa و Atamet در مغز به دوپامین تبدیل میشود. این داروها به مدت بیش از 30 سال است که برای کنترل علائم بیماری پارکینسون استفاده شده است.
ورزش درمانی
از آنجا که بیماری پارکینسون هر شخصی را به طور متفاوت تحت تأثیر قرار میدهد، درمانگر فیزیکی با شما همکاری میکند تا موقعیت خاص شما را مدیریت کند تا شرایط شما تغییر کند و بهبود یابد. او همراه شماست و تنها نیستید!
بعد از اینکه درمانگر فیزیکی شما را کامل ارزیابی کرد، برنامه درمانی شما گستردهتر خواهد شد. ارزیابی شامل سؤالات زیادی در مورد چگونگی تأثیر پارکینسون روی زندگی شما خواهد بود. تستهایی روی شما اجرا میشود تا استقرار، قدرت، انعطافپذیری، راه رفتن، تعادل و هماهنگی شما مورد بررسی قرار گیرد.
درمانگر فیزیکی به شما کمک خواهد کرد تا جایی که ممکن است به صورت فعال و مستقل باشید. تمرینات و تکنیکهای ویژهای به شما آموزش داده خواهد شد تا با علائم پارکینسون مبارزه کنید. بسته به ماهیت و شدت وضعیت شما، ممکن است تمرکز برنامهی درمانی روی روشهایی باشد که به شما کمک کند به موارد زیر دست یابید:
- بهبود سطح تناسب اندام، قدرت و انعطافپذیری
- توسعه روشهای مؤثرتر برای انجام دادن در داخل و خارج از تخت خواب، صندلی و اتومبیل
- به آسانی روی تخت خواب غلتیدن
- ایستادن و چرخیدن برای تغییر جهتها به صورت کارآمدتر
- بهبود همواری و هماهنگی در راه رفتن
- بهبود توانایی برای انجام حرکات دست
- کاهش خطر افتادن
- بالا رفتن و پایین آمدن از پلهها و لبهی پیادهروها
- انجام بیش از یک کار در یک زمان به صورت کارآمدتر
- شکرت در فعالیتهایی که برای بیمار مهم هستند
ممکن است برخی از داروهایی که برای کنترل علائم بیماری پارکینسون استفاده میشوند، اثری فوری داشته باشند. برای مثال، بعد از مصرف داروهای مخصوص بیماری پارکینسون، معمولاً حرکت کردن برای مدت زمان کوتاهی بسیار آسان میشود. درمانگر فیزیکی بر اساس برنامهی درمان، ورزش و فعالیت و برنامهی مصرف داروها طوری برنامهریزی میکند که شما به بهترین نتایج دست یابید.
بیماری پارکینسون میتواند انجام فعالیتهای روزانه را به نظر خستهکننده و وقتگیر کند. درمانگر فیزیکی با شما و خانوادهتان همکاری میکند تا به شما کمک کند با علائم پارکینسون مبارزه کنید و آنها را مدیریت کنید. وقتی که وضعیت شما تغییر کرد، برنامه درمانیتان طوری تنظیم میشود که به شما کمک کند مستقل باشید و همچنین تا جایی که ممکن است فعالیت کنید.
برخی افراد مبتلا به بیماری پارکینسون از عصا، واکر چرخدار یا واکر همراه با پرتوافکن لیزری استفاده میکنند. درمانگر فیزیکی میتواند با شما کار کند و مشخص کند که آیا هیچکدام از این وسایل برای شما مفید خواهد بود یا خیر. اگر شما برای حرکت کردن در تخت خواب یا برخاستن از روی صندلی به کمک فیزیکی احتیاج داشته باشید، درمانگر فیزیکی میتواند با شما و خانوادهتان تیمی تشکیل دهد و روشهایی را به شما آموزش دهد که حرکت کردن را آسانتر کند و از وارد آمدن آسیب به شما جلوگیری کند. علاوه بر این درمانگر فیزیکی میتواند پیشنهادهایی در مورد ایجاد تغییراتی در محیط منزل بدهد تا عملکردهای روزانهی شما را ایمن و کارآمد کند.
تحریک عمیق مغز
تحریک عمیق مغز (DBS)، درمانی برای بیماری پارکینسون است که از یک دستگاه مانند دستگاه تنظیم ضربان قلب استفاده میکند تا پالسهای الکتریکی را به بخشهایی از مغز که در انجام حرکات دخالت دارند، برساند. سیستم DBS دارای کابلهای اتصالی است که به طور دقیق داخل یک ناحیه خاص مغز جایگذاری میشوند، دارای تحریککننده اعصاب (دستگاه تنظیمکننده ضربان قلب) است که روی قفسه سینه قرار میگیرد و دارای سیمهای طولانی است که به کابلها و دستگاه تحریککننده اعصاب وصل میشوند. اگرچه جایگذاری سیستم به یک عمل جراحی مغز و اعصاب نیاز دارد، اما این روش خودش شامل تحریک الکتریکی طولانی مدت است. مزایای استفاده از DBS شامل این موارد است:
- توانایی در کاهش مصرف بالای داروها (دوری کردن از عوارض جانبی خودکار دارو)
- امکان تنظیم آن (تنظیمات تحریک کردن با استفاده از یک برنامهنویس بدون سیم توسط پزشک یا برنامهنویس بیمار به صورت غیرتهاجمی برنامهریزی میشود)
- امکان برگشت آن (میتوان آن را روشن و خاموش کرد).
کاردرمانی
کاردرمانی چیست؟
تمرکز کاردرمانی روی توانایی افراد برای انجام فعالیتهای زندگی روزمره خود است.
کاردرمانی چگونه میتواند به افراد مبتلا به پارکینسون کمک کند؟
کاردرمانی به افراد روشهای جایگزینی را برای انجام کارهای روزانه آموزش میدهد؛ کارهایی که ممکن است به عنوان یک چالش مطرح شوند مانند غذا خوردن و لباس پوشیدن. این آموزشها میتواند به افراد مبتلا به پارکینسون کمک کند که استقلال خود را حفظ کنند.
متخصص کاردرمانی میتواند خانه شما را بررسی کند و پیشنهادهایی بدهد که انجام فعالیت در خانه را ایمنتر و آسانتر کند. برای مثال متخصص کاردرمانی میتواند مساعدتها و چارههای خاصی بیندیشد که به فرد بیمار اجازه میدهد لباس پوشیدن، حمام کردن و غذا خوردن را خودش انجام دهد و موارد ایمنی برای حمام و آشپزخانه را نیز رعایت کند. مثلاً بیمار دکمههای لباسهای خود را به ولکرو (نام پارچهای نایلونی به هم چسب که به جای زیپ یا چفت یا دکمه به کار میرود) تغییر دهد و از بند کفش الاستیکی که لازم نیست به هم وصل شوند استفاده کند.
آنها همچنین میتوانند محیط کار شما را ارزیابی کرده و از تکنولوژیهایی مانند کامپیوتر استفاده کنند و پیشنهادهایی ارائه دهند. متخصصان کاردرمانی میتوانند به مراقبان شما نیز کمک کنند.
