بیماری نوروپاتی در نتیجه آسیب به اعصاب خارج مغز و نخاع (اعصاب محیطی) ایجاد می‌شود و اغلب باعث ضعف، بی‌حسی و درد در دست‌ها و پاها می‌شود. همچنین می‌تواند مناطق دیگر بدن شما را تحت تأثیر قرار دهد.
سیستم عصبی محیطی شما اطلاعات را از مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) به بقیه بدن ارسال می‌کند. اعصاب محیطی همچنین اطلاعات حسی را به سیستم عصبی مرکزی می‌فرستند.
نوروپاتی محیطی می‌تواند در اثر صدمات ضربه‌ای، عفونت‌ها، مشکلات متابولیکی، دلایل ارثی و قرار گرفتن در معرض سموم باشد.
یکی از علل شایع آن دیابت است، افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی به طور کلی درد را مثل چاقو خوردن، سوزش یا سوزن سوزن شدن توصیف می‌کنند.
در بسیاری از موارد، علائم بهبود می‌یابند، خصوصاً اگر ناشی از یک بیماری قابل درمان باشد. داروها می‌توانند درد نوروپاتی محیطی را کاهش دهند.
دلایل ایجاد نوروپاتی چیست؟
نوروپاتی محیطی حتی یک بیماری نیست، آسیب عصبی ناشی از تعدادی بیماری است. شرایطی که می‌توانند باعث نوروپاتی محیطی شوند عبارتند از:
- بیماری‌های خود ایمنی
- دیابت
- عفونت‌ها
- اختلالات ارثی
- تومورها
- اختلالات مغز استخوان
- بیماری‌های دیگر
بیماری‌های خود ایمنی
این موارد شامل سندرم شوگرن، لوپوس، آرتریت روماتوئید و سندرم گیلنباره است.
دیابت
بیش از نیمی از افراد دیابتی به نوعی نوروپاتی مبتلا می‌شوند.
عفونت‌ها
این موارد شامل برخی از عفونتهای ویروسی یا باکتریایی از جمله بیماری لایم، زونا، ویروس اپشتینبار، هپاتیت B و C، جذام، دیفتری و اچ آی وی است.
اختلالات ارثی
اختلالاتی مانند بیماری Charcot-Marie-Tooth انواع ارثی نوروپاتی است.
تومورها
رشد تومور‌های سرطانی (بدخیم) و غیرسرطانی (خوش‌خیم) می‌تواند بر روی اعصاب ایجاد شود یا اعصاب را تحت فشار قرار دهد. همچنین، پلی نوروپاتی می‌تواند در نتیجه برخی از سرطان‌ها مربوط به پاسخ ایمنی بدن ایجاد شود. اینها نوعی اختلال دژنراتیو به نام سندرم پارانئوپلاستیک است.
اختلالات مغز استخوان
اینها شامل یک پروتئین غیر طبیعی در خون (گاموپاتی های مونوکلونال)، نوعی سرطان استخوان (میلوم)، لنفوم و بیماری نادر آمیلوئیدوز است.
بیماری‌های دیگر
این موارد شامل بیماری کلیه، بیماری کبدی، اختلالات بافت همبند و تیروئید کم‌کار (کم‌کاری تیروئید) است.
دلایل دیگر ایجاد کننده نوروپاتی شامل موارد زیر است:
- اعتیاد به الکل
- قرار گرفتن در معرض سموم
- داروها
- ضربه یا فشار بر روی عصب
- کمبود ویتامین
قرار گرفتن در معرض سموم
مواد سمی شامل مواد شیمیایی صنعتی و فلزات سنگین مانند سرب و جیوه است.
داروها
برخی از داروها، به ویژه آن‌هایی که برای درمان سرطان (شیمی درمانی) استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث نوروپاتی محیطی شوند.
ضربه یا فشار بر روی عصب
تروما، مانند تصادفات ناشی از وسایل نقلیه موتوری، زمین خوردن یا صدمات ورزشی، می‌تواند اعصاب محیطی را قطع یا آسیب برساند. فشار عصبی می‌تواند ناشی از گچ گرفتن یا استفاده از عصا یا تکرار حرکتی مانند تایپ کردن چندین بار باشد.
کمبود ویتامین
ویتامین‌های گروه B از جمله B-1 ،B-6 ،B-12، ویتامین E و نیاسین برای سلامت اعصاب بسیار مهم است.
عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به نوروپاتی
عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به نوروپاتی شامل موارد زیر است:
- دیابت، به ویژه اگر سطح قند شما به خوبی کنترل نشده باشد.
- سوء مصرف الکل
- کمبود ویتامین، به ویژه ویتامین های گروه B
- عفونت‌هایی مانند بیماری لایم، زونا، ویروس اپشتین بار، هپاتیت B و C و HIV
- بیماری‌های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خود حمله می‌کند.
- اختلالات کلیه، کبد یا تیروئید
- قرار گرفتن در معرض سموم
- حرکت تکراری، مانند کارهایی که برای کارهای خاص انجام می‌شود
- سابقه خانوادگی نوروپاتی.
انواع نوروپاتی و علائم آن
چهار نوع اصلی نوروپاتی دیابتی وجود دارد. یک فرد ممکن است به یک یا چند نوع نوروپاتی مبتلا باشد. علائم به اعصاب درگیر شده بستگی دارند و به تدریج ایجاد می‌شوند. معمولا تا زمانی که آسیب عصبی قابل توجهی رخ ندهد، علائمی وجود نخواهد داشت.
نوروپاتی محیطی
این نوع نوروپاتی معمولاً نوروپاتی محیطی متقارن دیستال نیز نامیده می‌شود. این حالت شایع‌ترین نوع نوروپاتی دیابتی است. این نوع نوروپاتی ابتدا روی پاها و بعد روی دست‌ها و بازو‌ها تاثیر می‌گذارد.
علائم و نشانه‌های نوروپاتی محیطی معمولاً در هنگام شب بدتر می‌شود. این علائم عبارتند از:
- بی حسی یا کاهش توانایی در احساس درد یا تغییرات دما
- مور مور شدن یا احساس سوزش
- درد یا گرفتگی شدید
- ضعف عضلانی
- حساسیت شدید به لمس، برای برخی افراد، حتی وزن ملحفه نیز ممکن است دردناک باشد.
- مشکلات جدی پا، مانند زخم، عفونت و آسیب استخوان و مفاصل
نوروپاتی خودکار یا اتونومیک
این نوع نوروپاتی سیستم عصبی خودمختار، فشار خون، ضربان قلب، تعریق، چشم‌ها، مثانه، دستگاه گوارش و اندام‌های جنسی را کنترل می‌کند.
دیابت می‌تواند بر اعصاب هر یک از این نواحی تأثیر بگذارد و علائم و نشانه‌های زیر را ایجاد کند:
- عدم آگاهی از پایین بودن سطح قند خون (ناآگاهی از هیپوگلیسمی)
- افت فشار خون هنگام بلند شدن از حالت نشسته یا دراز کشیده که ممکن است باعث سرگیجه یا غش شود (افت فشار خون ارتواستاتیک)
- مشکلات مثانه یا روده
- تخلیه آهسته معده (گاستروپارزی)، ایجاد حالت تهوع، استفراغ، احساس سیری و از دست دادن اشتها
- مشکل در بلع
- تغییر در نحوه تنظیم چشم از روشن به تاریک یا دور به نزدیک
- افزایش یا کاهش تعریق
- مشکلات جنسی، مانند خشکی واژن در زنان و اختلال نعوظ در مردان
نوروپاتی پروگزیمال
نوروپاتی پروگزیمال اغلب بر اعصاب ران، باسن یا پاها تأثیر می‌گذارد. همچنین ممکن است ناحیه شکم و سینه را تحت تاثیر قرار دهد. علائم این نوع نوروپاتی معمولاً در یک سمت بدن ایجاد می‌شود، اما ممکن است به سمت دیگر بدن نیز سرایت کند.
علائم نوروپاتی پروگزیمال ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد شدید در باسن، لگن یا ران
- ضعیف شدن و کوچک شدن عضلات ران
- مشکل در برخاستن از حالت نشسته
- درد قفسه سینه یا دیواره شکم
نوروپاتی کانونی
مونونوروپاتی یا نوروپاتی کانونی باعث آسیب رسیدن به یک عصب خاص می‌شود. عصب آسیب دیده ممکن است در صورت، تنه، بازو‌ها یا پاها باشد. نوروپاتی کانونی ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
- مشکل در تمرکز یا دوبینی
- فلج در یک طرف صورت
- بی حسی یا گزگز در دست یا انگشتان
- ضعف در دست که گاهی باعث افتادن اشیا از دست فرد می‌شود.
- درد در ساق یا کف پا
- ضعف و مشکل در بلند کردن پا (افتادگی پا)
- درد در جلوی ران
درمان نوروپاتی با طب سوزنی
طب سوزنی که منشا طب سنتی چینی دارد، ممکن است راه موثری برای کنترل نوروپاتي باشد.طب سوزنی یا سوزن درمانی نوعی درمان مکمل بوده که طی آن سوزن‌های نازکی در نقاط خاصی از بدن قرار داده می‌شوند. اعتقاد بر این است که این تکنیک با تعدیل مسیر سیگنال‌های درد، بهبود گردش خون به عصب، تعدیل انتقال دهنده‌های عصبی (نوروترانسمیترها)، افزایش آرامش و کاهش استرس به طور موثری به درمان نوروپاتی محیطی کمک می‌کند.
