اسپوندلیت آنکیلوزان: درد کمر هنگام نشستن و خم شدن

اسپوندلیت آنکیلوزان یک بیماری التهابی است که موجب می‌شود برخی از مهره‌ها در ستون فقرات شما به یکدیگر جوش بخورند. جوش‌خوردن مهره‌ها به یکدیگر باعث می‌شود که ستون فقرات شما انعطاف کمتری داشته باشد که موجب بروز حالتی خمیده و قوز کرده در بدن می‌شود. اگر دنده‌ها نیز درگیر این بیماری شوند، ممکن است نفس‌کشیدن عمیق برای شما سخت شود.

اسپوندلیت آنکیلوزان در مردان بیشتر از زنان شایع است. علائم ناشی از این بیماری معمولا در اوایل بزرگسالی بروز می‌کنند. این احتمال وجود دارد که التهاب ناشی از این بیماری، به غیر از ستون فقرات و مفاصل، در نواحی دیگری از بدن نیز (بیشتر در چشم‌ها) بروز کند. اسپندلیت آنکیلوزان به طور کامل قابل درمان نیست، اما با به‌کارگیری روش‌هایی می‌توان علائم آن را کنترل کرده و درد بیمار را تسکین داد.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند؟

عوامل خطری که باعث می‌شود برخی افراد بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری باشند عبارتند از:

• نتیجه مثبت آزمایش نشانگر HLA-B27
• سابقه‌ی خانوادگی در ابتلا به اسپوندلیت آنکیلوزان
• ابتلای مکرر به عفونت‌های دستگاه گوارشی

برخلاف سایر انواع بیماری‌های گروه آرتروز و روماتیسم، شروع بیماری اسپوندلیت آنکیلوزان معمولا در افراد جوان‌تر و در بین سنین 17 تا 45 سالگی است. البته احتمال بروز بیماری در کودکان و افراد مسن نیز وجود دارد.

علائم بیماری اسپوندلیت آنکیلوزان

علائم اولیه بیماری اسپوندلیت آنکیلوزان شامل احساس درد و خشکی در پایین کمر و لگن، خصوصا در صبح و بعد از بیدار شدن از خواب یا بعد از عدم تحرک بدن، می‌شود. با گذشت زمان، علائم بیماری شدید‌تر می‌شوند و ممکن است این علائم به صورت دوره‌ای شدت پیدا کنند و یا برای مدتی متوقف شوند. نواحی از بدن که بیشتر از همه درگیر بیماری اسپوندلیت آنکیلوزان می‌شوند عبارتند از:

• مفصل بین لگن و آخرین مهره‌ی ستون فقرات
• مهره‌های پایینی ستون‌فقرات
• محل اتصال تاندون‌ها و رباط‌ها به استخوان‌ها، عموما در ستون فقرات و گاها در پشت استخوان پاشنه
• غضروف بین استخوان جناغ سینه و دنده‌ها
• مفاصل لگن و شانه

علت بروز اسپوندلیت آنکیلوزان

هرچند علت اصلی بروز بیماری اسپوندلیت آنکیلوزان ناشناخته است، اما مشخص شده است که این بیماری ارتباط بسیار قوی با ژنتیک و عوامل ارثی دارد. اغلب افرادی که به اسپوندلیت آنکیلوزان مبتلا هستند، دارای ژنی به نام HLA-B27 هستند. البته داشتن این ژن به معنای این نیست که شخص قطعا به بیماری مبتلا می‌شود، بلکه افرادی که این ژن را دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به اسپوندلیت آنکیلوزان هستند. این ژن در 10 درصد از افرادی که هیچ نشانه‌ای از بیماری اسپوندلیت آنکیلوزان ندارند نیز یافت می‌شود.

تشخیص اسپوندلیت آنکیلوزان

تشخیص بیماری اسپوندلیت آنکیلوزان با توجه به فاکتور‌های زیر انجام می‌شود:

• علائم بیمار
• نتایج معاینه‌ی فیزیکی بیمار
• تصاویر اشعه ایکس از ستون فقرات و لگن
• اندازه‌گیری‌های انجام شده از قفسه‌ی سینه در هنگام تنفس بیمار
• نتایج آزمایش خون بیمار

عوارض

در مواردی که شدت بیماری اسپوندلیت آنکیلوزان بسیار زیاد باشد، به خاطر واکنش بدن به بیماری، بافت استخوانی جدید در بدن شکل می‌گیرد و این استخوان‌ها، فضای بین ستون فقرات را به تدریج پر می‌کند و نهایتا مهره‌های ستون فقرات کاملا به یکدیگر جوش می‌خورند. قسمت‌هایی از ستون فقرات که به این حالت دچار شده‌اند، خشک و غیر‌معطف خواهند شد. جوش‌خوردن استخوان‌ها به یکدیگر ممکن است در ناحیه استخوان جناغ سینه و دنده اتفاق بیافتد که در این صورت، فضای موجود برای انبساط ریه‌ها محدود می‌شود و در عمکرد ریه‌ها اختلال ایجاد می‌شود. سایر عوارض این بیماری عبارتند از:

• التهاب چشم‌ها: یکی از شایع‌ترین عوارض بیماری اسپوندلیت آنکیلوزان، التهاب چشم‌ها است که باعث بروز دردهای ناگهانی چشم، حساسیت به نور و تاری‌دید می‌شود. در صورت بروز هر یک از این علائم فورا به پزشک خود مراجعه کنید.
• شکستگی فشاری: برخی از بیماران در مراحل اولیه بیماری دچار کاهش تراکم استخوانی می‌شوند. مهره‌های ضعیف ممکن است دچار فروپاشی شود و ارتفاع مهره کاهش یابد که باعث می‌شود حالت خمیده‌ی بیمار بدتر شود. شکستگی‌های مهره‌ها گاهی می‌تواند باعث صدمه دیدن طناب نخاعی و شاخه‌های عصبی شود که از ستون فقرات عبور می‌کنند.
• مشکلات قلبی: اسپوندلیت آنکیلوزان می‌تواند موجب بروز مشکلاتی برای رگ آئورت، بزرگترین شریان قلبی شود. التهاب رگ آئورت موجب بزرگ شدن آن می‌شود که ممکن است نهایتا باعث تغییر شکل در دریچه‌ی آئورت شود که موجب اختلال در عملکرد قلب می‌شود.

درمان اسپوندلیت آنکیلوزان

اسپندلیت آنکیلوزان به طور کامل قابل درمان نیست، اما با به‌کارگیری روش‌هایی می‌توان درد بیمار را تسکین داد و عملکرد او را بهبود بخشید. هدف از درمان روماتیسم ستون فقرات (اسپوندلیت آنکیلوزان)، کاهش درد و خشکی مفاصل، کمک به حفظ وضعیت صحیح بدن (جلوگیری از خمیده‌شدن و قوزکردن بیمار)، پیشگیری از دفرمیتی (بدشکلی) و حفظ توانایی شخص برای انجام فعالیت‌های عادی می‌باشد. در صورت انجام درمان به شیوه‌ی مناسب، بیمار مبتلا به اسپوندلیت آنکیلوزان قادر خواهد بود زندگی نسبتا عادی داشته باشد.

دارو

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ناپروکسن و ایندومتاسین، از جمله پرکاربردترین داروهایی هستند که پزشکان برای درمان اسپوندلیت آنکیلوزان تجویز می‌کنند. این داروها می‌توانند درد و التهاب شما را تسکین دهند و خشکی و بی‌حرکتی مفاصل را بهبود بخشند. البته از عوارض این داروها، خونریزی دستگاه گوارش است.

در صورتی که داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی موثر واقع نشدند، پزشک احتمالا داروهایی با عنوان مسدود‌کننده‌ی فاکتور نکروز توموری یا TNFبلاکر را تجویز می‌کند. TNF (فاکتور نکروز توموری) یک پروتئین سلولی است که در موارد ابتلا به روماتیسم، به عنوان یک عامل التهابی عمل می‌کند. داروهای TNFبلاکر، این پروتئین را هدف قرار می‌دهند و از این طریق درد، التهاب، تورم و خشکی مفاصل را کاهش می‌دهند. این دارو از طریق تزریق زیرجلدی یا تزریق وریدی به بدن بیمار انتقال داده می‌شود.

برخی از انواع داروهای TNFبلاکر عبارتند از:

• ادالی‌مب (Adalimumab)
• اتانرسپت (Etanercept)
• گولیموماب (Golimumab)
• اینفلیکسیماب (Infliximab) یا رمی‌کید (Remicade)

از عوارض جانبی این دارو‌ها این است که می‌توانند سل نهفته را مجددا فعال کنند و ممکن است موجب بروز اختلالات عصبی شوند.

فیزیوتراپی و کاردرمانی

فعالیت داشتن و حفظ تحرک بدن، به شما کمک می‌کند که بتوانید بدن خود را در وضعیت صحیحی نگه دارید و دامنه حرکتی ستون فقرات خود را حفظ کنید و از بروز خشکی و درد‌های ستون فقرات پیشگیری کنید. به همین منظور، انجام دادن فیزیوتراپی یکی از کلیدی‌ترین کارها در درمان اسپوندلیت آنکیلوزان است. یک متخصص فیزیوتراپی می‌تواند در مورد بهترین و مناسب‌ترین برنامه تمرینی به شما توصیه‌های لازم را بکند. او می‌تواند یک برنامه‌ی تمرینی برای شما تدوین کند که دقیقا برای شرایط و وضعیت فعلی شما مناسب است. انواع روش‌های فیزیوتراپی برای درمان اسپوندلیت آنکیلوزان عبارتند از:

• اوزون تراپی

اوزون از نظر متخصصان بالینی یک مولکول شگفت‌انگیز است که درک کامل پتانسیل‌های آن به تحقیقات بیشتری نیاز دارد. این مولکول در کنترل عفونت‌های باکتریایی، قارچی و ویروسی، از جمله ایدز، و درمان زخم‌های بهبود ناپذیر، روماتیسم و انواع دیگر ورم‌های مفصلی نقش دارد؛ البته، در اینجا بحث ما محدود به نقش اوزون در اسپوندیلیت انکیلوزان است.

دردهای عضلانی ناشی از علل مختلف، خصوصاً دردهای ناشی از تجمع اسیدلاکتیک و متعاقب آن کاهش پی‌اچِ موضعی، را می‌توان با اوزون تسکین داد. تزریق داخل مفصلی اوزون به طور قابل توجهی پدیده فلوژیستیک را کاهش داده و به طور قابل توجهی باعث بهبود عملکردیِ آسیب‌ها، درد و اسپوندیلیت انکیلوزان می‌شود.

اوزون درمانی پارامترهای همورئولوژیک و توانایی آزادسازی اکسیژن در بافت‌ها در مبتلایان به اسپوندیلیت انکیلوزان را بهبود می‌بخشد. تأمین انرژی و تجمع آن در بافت‌ها به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد، که این باعث افزایش مقدار آدنوزین تری‌فسفات در بافت‌ها می‌شود. به نظر می‌رسد این تأمینِ بیشتر انرژی و متعاقباً تجمع آن، ارتباط نزدیکی با اثرات تضعیف کننده نشانه‌ها و علائم خستگی و درد عضلانی داشته باشد.

• برنامه‌ی تمرینی