شکستگی شانه، یک آسیب دردناک و ناتوانکننده است که میتواند ناشی از علل مختلفی مانند زمینخوردن، آسیبهای ورزشی یا تصادف باشد و به طور قابلتوجهی بر فعالیتهای روزانه و کیفیت کلی زندگی فرد تأثیر بگذارد. چه شکستگی به طور محافظهکارانه از طریق تکنیکهای ابداکشن (جااندازی) مدیریت شود یا نیاز به مداخله جراحی داشته باشد، یک برنامه فیزیوتراپی با ساختار و پیشرونده نقش مهمی در بازگرداندن قدرت، تحرک و عملکرد مفصل شانه آسیبدیده دارد. این مقاله به اهمیت فیزیوتراپی بعد از جااندازی شانه یا جراحی میپردازد، تمرینات، تکنیکها و ملاحظات کلیدی را برای یکروند بهبودی کوثر بیان میکند.
فیزیوتراپی شانه شکسته
فیزیوتراپی جزء ضروری فرایند بهبودی شانههای شکسته است، چه بیمار تحت عمل ربایش یا مداخله جراحی قرار گیرد. هدف اصلی فیزیوتراپی ارتقای بهبودی بهینه، بهحداقلرساندن درد و بازیابی عملکرد شانه است. فیزیوتراپیستها بر اساس شرایط فرد، سن، سلامت کلی و درمان خاص دریافتی، برنامههای توانبخشی مناسبی را طراحی میکنند.
چه زمانی باید فیزیوتراپی شانه شکسته را شروع کرد؟
فیزیوتراپی شانه شکسته به طور معمول بعد از فروکشکردن فاز اولیه آسیبدیدگی و باز کردن گچ یا آتل انجام میشود. در این زمان شکستگی ثبات بیشتری دارد. برای تشخیص زمان صحیح انجام فیزیوتراپی باید حتماً با یک پزشک متخصص مانند متخصص ارتوپدی و یا یک فیزیوتراپیست مشورت نمایید. شروع زودهنگام فیزیوتراپی میتواند آسیبدیدگی را تشدید نموده و همچنین به تعویقانداختن بیش از اندازه آن ممکن است باعث ایجاد اخلال در روند بهبودی شود.
فیزیوتراپی شانه شکسته چگونه انجام میشود؟
فیزیوتراپی شانه شکسته یک رویکرد درمانی است که باتوجهبه میزان شکستگی و سلامت عمومی بیمار انجام میشود. بهطورکلی این روش شامل مراحل زیر میگردد:
- معاینه و بررسی: برای بررسی مواردی نظیر میزان آسیبدیدگی، دامنه حرکت شانه، سلامت عمومی فرد و هر عاملی که ممکن است بر روی روند درمان تأثیر بگذارد بیمار به طور کامل معاینه میشود.
- تمرینات دامنه حرکتی منفعل: در ابتدا متخصص فیزیوتراپی برای جلوگیری از خشکشدن مفصل شانه و بازگرداندن انعطاف به آن چندین تمرین دامنه حرکتی غیرفعال انجام میدهد.
- تمرینات دامنه حرکتی فعال: با پیشرفت روند درمان، فرد باید برای در دستگرفتن کنترل حرکت مفصل شانه شروع به انجام تمرینات دامنه حرکتی فعال نماید.
- تمرینات قدرتی: قدرت عضلات بهتدریج به کمک تمرینات قدرتی که با وسایلی نظیر کشهای ورزشی و وزنه انجام میشوند باز میگردد. این تمرینات باعث ثبات مفصل شانه شده و عملکرد آن را بهبود میبخشند.
- تمرینات فانکشنال: در برخی موارد برنامههای توانبخشی شامل تمرینات فانکشنال نیز میشود تا شانه را برای انجام فعالیتهای روزمره آماده شود.
- کنترل درد: در فیزیوتراپی برای کاهش درد و التهاب مفصل از روشهایی مانند سرما و گرمادرمانی استفاده خواهد شد.
- تمرینات خانگی: در اغلب موارد برای تکمیل تمرینات فیزیوتراپی و تسریع روند درمان بیمار باید درون خانه نیز تمریناتی انجام دهد.
مزایای فیزیوتراپی مفصل شانه
شانه شکسته میتواند به طور قابلتوجهی بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارد و توانایی آنها را برای انجام کارهای روزمره و شرکت در فعالیتهای بدنی مختل کند. خوشبختانه، فیزیوتراپی شانه شکسته طیف وسیعی از مزایایی را ارائه میدهد که به بهبود موفقیتآمیز و بهزیستی کلی کمک میکند:
- بازیابی دامنه حرکت: فیزیوتراپی از خشکشدن مفصل شانه جلوگیری کرده و باعث بهبود دامنه حرکتی آن میشود.
- تقویت عضلات: تمرینات مناسب برخی از عضلات خاص را مورد هدف قرار داده و باعث تقویت و ثبات آنها میگردد.
- کاهش درد: تکنیکهای متعددی که در فیزیوتراپی استفاده میشود به کاهش درد و ناراحتی ناشی از آسیبدیدگی شانه کمک مینماید.
- بهبود عملکرد شانه: این برنامههای توانبخشی شانه را برای انجام فعالیتهای روزانه آماده کرده و کمک میکنند تا فرد استقلال خود را به دست آورد.
- جلوگیری از بروز عوارض دیگر: فیزیوتراپی از بروز عوارضی مانند شانه یخزده و عدم تعادل عضلانیجلوگیری میکند.
عوارض جانبی احتمالی فیزیوتراپی
بهطورکلی فیزیوتراپی شانه شکسته بیخطر محسوب میشود؛ اما باید در حسن انجام آن برخی موارد احتیاطی را نیز در نظر گرفت:
- درد: داشتن کمی درد در هنگام انجام برخی تمرینات فیزیوتراپی طبیعی میباشد. اما درصورتیکه این درد تشدید شد باید حتماً آن را به پزشک یا متخصص فیزیوتراپی اطلاع داد.
- فعالیت بیش از حد: واردکردن فشار بیش از اندازه به خود در هنگام انجام تمرینات میتواند روند بهبودی را مختل کرده و باعث آسیبدیدگیهای بیشتری شود. پیرویکردن از دستورالعملهای متخصص فیزیوتراپی و پیشبرد تدریجی تمرینات برای دستیابی به بهبودی ضروری میباشد.
- تداوم تمرینات: برای رسیدن به نتایج مثبت باید بهصورت مستمر تمرین نمود. انجامندادن تمرینات توصیه شده و پیروینکردن از دستورالعملها باعث میشود تا روند درمان به تعویق افتد.
تکنولوژیهای پیشرفته در فیزیوتراپی شانه شکسته
درمان دستی: در برخی موارد متخصص فیزیوتراپی با استفاده از تکنیکهای درمان دستی، مفصل شانه را حرکت میدهد تا دامنه حرکتی آن را بهبود بخشد.
- الکترو تراپی: روشهایی مانند اولتراسوند، تحریک الکتریکی و لیزر به تسریع روند درمان و کاهش درد و التهاب کمک میکنند.
- تمرینهای حس عمقی: این تکنیک آگاهی بدن را در خصوص وضعیت مفصل افزایش داده و با بهبود ثبات آن از آسیبدیدگی مجدد شانه جلوگیری مینماید.
- آبدرمانی: تمرینکردن زیر آب باعث میشود تا در هنگام انجام حرکات فشار کمتری به مفصل آسیبدیده شانه وارد شود.
- آموزش هماهنگی عصبی عضلانی: این روش کمک میکند تا مغز و عضلات دوباره با هم هماهنگ شود و عملکرد و کنترل عضلات بهبود یابد.
مواردی که باید در هنگام فیزیوتراپی شانه شکسته در نظر داشت
- سن و وضعیت سلامتی:برای جلوگیری از آسیبدیدگی بیشتر و تسریع روند بهبودی برای افراد مسن و افرادی که دچار بیماریهای زمینهای هستند به یک برنامه درمانی ویژه نیاز است.
- توانبخشی بعد از جراحی:درصورتیکه برای درمان شانه شکسته به جراحی نیاز باشد، بعد از جراحی و برای جلوگیری از بروز عوارض فرد باید حتماً تحت فیزیوتراپی قرار گیرد.
- حمایت روحی روانی:پذیرفتن شکستگی شانه و تمرینات توانبخشی مربوط به آن گاهی میتواند از نظر روانی چالشبرانگیز باشد. متخصص فیزیوتراپی در این موارد میتواند از لحاظ روحی و روانی به بیمار کمک نماید.
- تغییر سبک زندگی و محل کار:متخصص فیزیوتراپی به بیمار کمک میکند تا با تغییر نحوه کارکردن و سبک زندگی خود سریعتر بهبود یابد.
هزینه فیزیوتراپی شانه شکسته
هزینه فیزیوتراپی شانه بسته به عواملی مانند محل و آوازه مطب، شدت آسیبدیدگی و دوره توانبخشی در هر فرد متفاوت میباشد. در برخی موارد بیمه قسمتی از هزینههای فیزیوتراپی را پوشش میدهد. توصیه میشود تا در خصوص میزان هزینهها و نوع پوشش بیمه با مرکز پزشکی یا کلینیک فیزیوتراپی خود مشورت نمایید.
ورزشهای تقویت شانه
توجه داشته باشید که این ورزشهای تقویتی باید بعد از بهبودی کامل شانه و تکمیل جلسات فیزیوتراپی با پزشک متخصص طب فیزیکی و تجویز وی انجام پذیرد:
حرکت پاندولی
از قسمت کمر به سمت جلو خم شوید طوری که فرم بدن شما بهصورت حرف L در بیاید. دست آسیبدیده خود را بهصورت صاف از بدن آویزان کنید. سپس بهآرامی بازوی خود را 10 بار در یکجهت بهصورت دایرهوار بچرخانید. سپس متوقف شده و این بار دست را 10 بار در جهت دیگر بچرخانید. این حرکت را 10 بار دیگر در هر جهت تکرار نمایید.
خمشدن یا کشش به سمت جلو
بر روی کمر دراز بکشید و یا بهصورت صاف بر روی صندلی نشسته و دستهای خود را به حالت آزاد بر روی رانها قرار دهید. سپس دستهای خود را به هم قلاب کرده و آرنجها را صاف کنید و اجازه دهید شانه آسیبدیده ریلکس شود. بهآرامی بازوهایتان را بهصورت مستقیم و عمود بر تنه بلند کنید. درصورتیکه شانه آسیبدیده اجازه میدهد بازوهایتان را به طور کامل بالا برده تا بالای سر قرار گیرند. سپس بهآرامی بازوها را پایین آورید. این حرکت را 10 بار تکرار کنید.
حرکت کراس اور
صاف بایستید. بازوی خود را مقابل سینه قرار داده و با دست مخالف قسمت بیرونی بازو را بگیرید. مطمئن شوید که قسمت زیرین بازو را گرفتهاید نه قسمت بالایی آن را. برای 30 ثانیه در این حالت بمانید و سپس عضلات خود را شل کنید. این حرکت را 4 تا 5 بار برای هر بازو تکرار نمایید.
حرکت بالارفتن از دیوار
بهصورت صاف رو به یک دیوار بایستید. سپس بازوی آسیبدیده خود را بالا آورده و انگشتانتان را تا حد ممکن بر روی دیوار بالا بکشید. برای 10 ثانیه در این حالت بمانید. سپس بهآرامی دست خود را پایین آورید. این حرکت را 3 بار تکرار کنید.
چرخش خارجی
برای انجام چرخش خارجی شانه روشهای متعددی وجود دارد. در یک روش میتوانید بر روی کمر دراز کشیده و پاهای خود را صاف نگه دارید. یکتکه چوب یا عصا را با هر دودست بگیرید و بازوهای خود را یک زاویه قائم قرار دهید. به کمک بازوی سالم، بازوی آسیبدیدهتان را تاحدامکان به سمت بیرون فشار دهید. برای 30 ثانیه در این حالت بمانید سپس دوباره هر دودست را به مرکز بدن بازگردانید. این حرکت را برای هر بازو 3 بار تکرار کنید.
چرخش داخلی
صاف بایستید و یک چوب یا عصا را به کمک هر دودست در پشت کمر بگیرید. به کمک بازوی سالم، بازوی آسیبدیده خود را تاحدامکان بهصورت افقی در طول کمر هل دهید. برای 30 ثانیه در این حالت بمانید و سپس هر دو بازو را به قسمت میانی کمر بازگردانید. این حرکت را برای هر بازو 3 بار تکرار کنید.
بالا انداختن شانه
صاف بایستید و یک وزنه سبک در هر دست بگیرید. شانههای خود را تاحدامکان به سمت بالا برده و سپس پایین اورید. این حرکت را 20 بار تکرار کنید. با بالارفتن قدرت شانهها میتوانید وزن وزنهها را هر بار کمی افزایش دهید.
نتیجهگیری
فیزیوتراپی شانه شکسته یک بخش حیاتی در روند بهبودی برای افرادی است که دچار شکستگی شانه شدهاند. فیزیوتراپی با استفاده از ورزشهای معین، روشهای کنترل درد و پیشرفت تدریجی به افزایش دامنه حرکتی، قدرت و بهبود عملکرد مفصل شانه کمک میکند. اگرچه مزایای این روش بیشمار میباشد؛ اما افراد باید در خصوص عوارض احتمالی و همچنین هزینههای آن نیز بهخوبی آگاه شوند تا بتوانند روند درمان خود را بهخوبی طی نمایند.
سؤالات متداول
چگونه فیزیوتراپی به بازیابی حرکت مفصل شانه کمک میکند؟
فیزیوتراپی با استفاده از ورزش و تکنیکهای مخصوص از خشکی مفصل شانه جلوگیری کرده و باعث افزایش دامنه حرکتی آن میشود.
آیا فیزیوتراپی به کاهش درد بعد از شکستگی شانه کمک میکند؟
بله فیزیوتراپی با استفاده از روشهای مختلف کنترل درد؛ مانند سرما و گرمادرمانی و درمان دستی به کاهش درد شانه در دوران بهبودی کمک میکند.
مزایای آبدرمانی برای شکستگی شانه چیست؟
آبدرمانی با فراهمکردن یک محیط کمفشار باعث میشود تا در هنگام انجام حرکات ورزشی فشار کمتری به مفصل آسیبدیده شانه وارد شود.
آموزش حس عمقی چگونه از آسیبدیدگی مجدد مفصل جلوگیری میکند؟
آموزش حس عمقی با افزایش آگاهی فرد از موقعیت مفصل و ترویج حرکات کنترل شده و پایدار از آسیبدیدگی مجدد مفصل جلوگیری میکند.
آیا فیزیوتراپی شانه شکسته برای بعد از جراحی مناسب میباشد؟
بله در اکثر موارد انجام فیزیوتراپی بعد از جراحی شانه برای تسریع روند درمان، بهبود عملکرد شانه و جلوگیری از بروز عوارض ضروری میباشد.
آیا میتوان ورزشهای فیزیوتراپی را در خانه انجام داد؟
بله به کمک راهنماییهای متخصص فیزیوتراپی بسیاری از این ورزشها را میتوان در خانه نیز انجام داد.
آیا فیزیوتراپی شانه شکسته ریسک و عوارضی نیز در پی دارد؟
درصورتیکه فیزیوتراپی نزدیک فرد متخصص انجام شود عوارض آن بسیار ناچیز خواهد بود. اما فشارآوردن بیش از اندازه به شانه یا استفاده از تکنیکهای نامناسب ممکن است روند درمان را مختل کرده و به تعویق بیندازد.
فیزیوتراپی شانه شکسته چقدر زمان میبرد؟
مدتزمان فیزیوتراپی به عواملی چون شدت شکستگی و روند پیشرفت فرد بستگی دارد و بین چند هفته تا چندین ماه طول میکشد.
آیا فیزیوتراپی به بازپسگیری کامل قوای شانه بعد از شکستگی کمک میکند؟
بله ورزشهای طراحی شده در فیزیوتراپی به بازیابی قوای شانه و ثبات و پایداری آن کمک میکنند.
آیا فیزیوتراپی شانه شکسته تحت پوشش بیمه قرار دارد؟
سطح پوشش در هر شرکت بیمه متفاوت میباشد. به همین دلیل بهتر است قبل از انجام فیزیوتراپی، نوع پوشش بیمه خود برای این موارد را بررسی کنید.
در طول جلسات فیزیوتراپی چه رخ میدهد؟
یک جلسه فیزیوتراپی شامل مواردی نظیر معاینه، ورزشکردن، درمان دستی، روشهای کنترل درد و راهنمایی برای انجام تمرینات در خانه میشود.
آیا میتوان بعد از تکمیل روند توانبخشی باز هم فیزیوتراپی را ادامه داد؟
بله برخی از افراد برای حفظ قوای عضلانی و بهبود دامنه حرکات مفصل خود باز هم به فیزیوتراپی ادامه میدهند.
آیا هیچ محدودیت سنی برای انجام فیزیوتراپی شانه شکسته وجود دارد؟
با درنظرگرفتن سلامت عمومی فرد و دامنه حرکتی مفاصل وی، فیزیوتراپی را میتوان برای تمامی گروههای سنی انجام داد.
چگونه میتوان یک فیزیوتراپیست متخصص برای درمان شانه شکسته پیدا کرد؟
میتوانید از پزشک خود بخواهید یک متخصص فیزیوتراپی به شما معرفی کند و یا بهصورت آنلاین جستوجو کنید.
در صورت انجامندادن فیزیوتراپی بعد از شکستن شانه چه رخ میدهد؟
بدون توانبخشی لازم ممکن است روند درمان بهتعویقافتاده و فرد برای مدت طولانی دچار درد و خشکی مفاصل شده و عملکرد شانه وی کاهش یابد.
آیا میتوان به کمک فیزیوتراپی از شانه یخزده جلوگیری کرد؟
بله تمرینات دامنه حرکتی مخصوص فیزیوتراپی و تکنیکهای مختص حرکت مفاصل از بروز و پیشرفت شانه یخزده جلوگیری میکند.
آیا میتوان بعد از فیزیوتراپی شانه شکسته به ورزش و فعالیتهای ورزشی ادامه داد؟
به کمک توانبخشی مناسب و تشخیص متخصص فیزیوتراپی میتوان بهآرامی فعالیتهای ورزشی را شروع کرد.
