نخاع وظیفه انتقال پیامهای عصبی بین مغز و دیگر اندامهای بدن را برعهده دارد. بافت نرمی به نام مننژ و مهرههای ستون فقرات از نخاع محافظت میکنند. آسیبدیدگی نخاع یا هریک از عصبهایی که به نخاع متصل میشوند، میتواند باعث تغییرات دائمی در قدرت، توانایی و عملکرد قسمتهایی از بدن شود. درصورتیکه نخاع آسیب ببیند ممکن است باعث تغییر در تمامی جنبههای زندگی شما گردد و میتوانید تأثیرات آن را در احساسات، ذهن و زندگی اجتماعی خود احساس کنید. در حال حاضر، هیچ روشی برای درمان آسیبدیدگی نخاع وجود ندارد؛ اما به کمک برخی روشهای درمانی و توانبخشیها میتوان به افرادی که دچار آسیبدیدگی نخاعی شدهاند کمک کرد تا زندگی مستقل و پویایی داشته باشند.
علائم آسیب نخاعی
علائم آسیبدیدگی نخاع شامل موارد زیر میشود:
- ازدستدادن تحرک
- ازدستدادن یا تغییر حس لامسه مانند متوجه نشدن گرما، سرما و لمس
- ازدستدادن کنترل ادرار و مدفوع
- رفلکسهای حرکتی شدید یا اسپاسم
- تغییر قوا، میل جنسی و توانایی بارداری
- درد یا سوزش شدید به دلیل آسیبدیدگی عصبها در نخاع
- مشکلات تنفسی، سرفه یا وجود خلط در ریه
علائم خطرناک و اورژانسی آسیبدیدگی نخاع بعد از تصادف یا حادثه:
- کمردرد شدید و احساس فشار بر روی گردن، سر و کمر
- ضعف، ناهماهنگی و فلج شدن اندامها
- بیحسی، سوزنسوزنشدن دستها، انگشتان و کف پا
- ازدستدادن کنترل ادرار و مدفوع
- نداشتن تعادل و سختی در راهرفتن
- اختلال در تنفس بعد از آسیبدیدگی
- پیچیدگی یا پوزیشن غیرعادی کمر یا گردن
دلایل آسیب به نخاع
بیشتر آسیبدیدگیهای نخاعی به دلیل ضربه شدید و آسیبدیدگی ناگهانی مهرهها به وجود میآیند. با شکستهشدن مهره نخاع و عصبهای متصل به آن آسیب میبینند. در موارد نادر آسیبدیدگیهای شدید میتوانند باعث پاره شدن کامل نخاع شوند.
رایجترین دلایل آسیبدیدگی نخاع به شرح زیر میباشند:
- تصادف با وسایل نقلیه.تصادف با ماشین و موتورسیکلت در صدر لیست دلایل آسیبدیدگیهای نخاعی قرار دارند و بر طبق آمار بیش از نیمی از آسیبدیدگیهای نخاعی در هرسال به دلیل تصادفات میباشد.
- افتادن از بلندی و زمین خوردن: آسیبدیدگی نخاع بعد از 65 سالگی، بیشتر به دلیل زمینخوردن ایجاد میشود.
- حرکات خشونتآمیز: در بعضی از موارد آسیبدیدگی نخاع میتواند ناشی از حرکات خشونتآمیز مانند شلیک گلوله یا زخم چاقو باشد.
- آسیبدیدگیهای ورزشی و تفریحی: فعالیتهای ورزشی مانند ورزشهای رزمی و شیرجهزدن در آبهای کمعمق نیز میتوانند باعث آسیبدیدگی نخاع شوند.
- بیماری سرطان، آرتروز، پوکیاستخوان و التهاب نخاع از دیگر عوامل آسیبدیدگی نخاع هستند.
انواع آسیبهای نخاعی بر اساس شدت وارده
به دلیل این که بیشتر آسیبهای نخاعی به دلیل ضربه به وجود میآیند، انواع مختلفی دارند. برخی از رایجترین دلایل آسیبدیدگی نخاعی شامل تصادف با وسایل نقلیه، زمینخوردن، زخم گلوله، آسیبهای ورزشی و عوارض جراحی میباشد. در بیشتر موارد آسیبهای نخاعی را میتوان در دو گروه اصلی دستهبندی کرد: آسیبهای نخاعی کامل و ناکامل
- آسیب نخاعی کامل باعث آسیب دائمی در قسمتی از نخاع میشود که ضربه به آن وارد شده است. آسیب طناب نخاعی ناشی از آسیب نخاعی کامل میباشند.
- آسیب نخاعی ناقص شامل آسیبدیدگی بخشی از نخاع میشود. توانایی حرکتکردن و داشتن حس در اندامها به ناحیه آسیبدیده و میزان آسیبدیدگی بستگی دارد و نتیجه آن بر اساس سلامت و سوابق پزشکی فرد میباشد.
انواع آسیب نخاعی بر اساس ناحیه آسیب
چهار بخش از ستون فقرات میتواند بر میزان و سطح آسیبدیدگیهای نخاعی تأثیر گذارد: گردنی، سینهای، کمری و خاجی. هر قسمت از ستون فقرات مسئول محافظت از بخشی از عصبها هستند که مسئولیت کنترل قسمتهای مختلف بدن را برعهده دارند. نوع و شدت آسیبدیدگی در آسیبهای نخاعی به قسمتی از نخاع که آسیبدیده بستگی دارد. در ادامه در خصوص بخشهای مختلف ستون فقرات، چهار سطح از آسیبهای نخاعی و روشهای بهبودی صحبت کردهایم.
آسیب نخاعی گردن
آسیبدیدگی نخاع سرویکال بر روی سر و گردن و قسمتهای بالای شانه تأثیر میگذارد و شدیدترین نوع آسیب نخاعی محسوب میشود.
آسیب نخاعی توراسیک یا قفسه سینه
آسیب نخاعی توراسیک بر روی قسمت بالایی قفسه سینه، قسمت میانی کمر و عضلات شکم تأثیر میگذارد. به طور معمول در این نوع آسیبدیدگی عملکرد بازو و دستها طبیعی میباشد.
آسیب نخاعی لومبار یا کمری
آسیب نخاعی لومبار بر روی لگن و پاها تأثیر میگذارد. به طور معمول افراد بعد از این سطح از آسیب نخاعی برای راه رفتن به ویلچر یا بریس نیاز خواهند داشت.
آسیب نخاعی خاجی
آسیب نخاعی خاجی بر روی لگن، قسمت پشتی رانها و باسن تأثیر میگذارد. به طور معمول افراد با این نوع از آسیب نخاعی قادر به راهرفتن خواهند بود.
چه موقع به دکتر مراجعه کنیم؟
هر فردی که دچار آسیبدیدگی در ناحیه سروگردن شده باشد، باید سریعاً برای بررسی آسیب نخاعی توسط پزشک معاینه شود. در حقیقت توصیه میشود تا در مواجه با افرادی که دچار آسیبدیدگی سروگردن شدهاند فرض را بر این بگذاریم که نخاع آنها آسیبدیده است تا زمانی که خلاف آن ثبت شود زیرا:
- به طور معمول آسیب شدید نخاعی در ابتدا مشخص نمیباشد و در این صورت ممکن است با اقدامات دیگر فرد آسیب بیشتری ببیند.
- بیحسی و فلج شدن میتواند ناگهانی و یا باگذشت زمان رخ دهد.
زمان بین آسیبدیدگی و درمان نقش حیاتی را در تعیین نوع و شدت آسیبدیدگی و احتمال بهبودی ایفا میکند.
در صورتی که دچار آسیب نخاعی شدیم چه اقداماتی انجام دهیم؟
- با اورژانس تماس گرفته و کمک بگیرید.
- از تکاندادن سر و گردن خود خودداری نمایید.
- کلاهکاسکت خود را بر ندارید.
- بهتنهایی بدن خود را نچرخانید و غلط نزنید.
درصورتیکه احساس میکنید فردی دچار آسیب نخاعی شده است باید:
- به هیچ عنوان فرد آسیبدیده را تکان ندهید؛ چرا که ممکن است بهصورت دائم فلج شده یا آسیب ببیند.
- با اورژانس یا مرکز فوریتهای پزشکی تماس بگیرید.
- شخص را ثابت نگه دارید.
- در دو طرف گردن فرد دو حوله ضخیم قرار دهید و یا تا زمان رسیدن آمبولانس سروگردن وی را با دست ثابت نگه دارید.
- کمکهای اولیه مانند بندآوردن خونریزی را انجام دهید و بدون تکاندادن سروگردن فرد کمک کنید در موقعیت راحتی قرار گیرد.
آسیب نخاعی چگونه تشخیص داده میشود؟
در اورژانس پزشک با معاینه بیمار مطمئن میشود که آسیب نخاعی بر روی تنفس و ضربان قلب وی تأثیری نگذاشته باشد. سپس نحوه عملکرد عصبها را بررسی مینمایند:
- عملکرد دستگاه حرکتی یا توانایی حرکتدادن قسمتهای مختلف بدن
- عملکرد حسی یا توانایی حسکردن و لامسه
برخی از تصویربرداریهای مشخص میتوانند به تشخیص آسیب نخاعی کمک کنند:
- سیتیاسکن برای تشخیص شکستگی استخوانها، لخته خونی و آسیب رگهای خونی
- امآرآی برای دیدن نخاع و بافتها نرم
- عکس اشعه ایکس برای تشخیص دررفتگی و شکستگی استخوان
علاوهبراین، در صورت آسیبدیدگی عصبهای محیطی ممکن است پزشک برای بررسی فعالیتهای الکتریکی در ماهیچه و سلولهای عصبی از آزمایش الکترومیوگرافی استفاده نماید.
درمان آسیب نخاعی
درمان آسیب نخاعی در طی چند مرحله انجام میشود. در مرحله اول باید اقدامات اورژانسی و اولیه بعد از آسیبدیدگی انجام شده و پس از آن تمرینات توانبخشی آغاز گردد.
درمان آسیب نخاعی شدید
در صورت آسیبدیدگی و تروما در دیگر بخشهای بدن برای درمان آسیب نخاعی به جراحی اورژانسی نیاز است. علاوهبراین، برای درمان آسیب نخاعی ناشی از شکستگی استخوان، لخته خونی و بافتهای آسیبدیده نیز از جراحی استفاده میشود.
پزشکان برای درمان آسیبدیدگیهای شدید از روشهای زیر استفاده میکنند.
- جراحی: پزشکان برای برداشتن و خارجکردن مایعات یا بافتهایی که به نخاع فشار میآورند (لامینکتومی رفع فشار)، برداشتن تکههای استخوان و مهرههای شکسته یا ذرات خارجی و جوشدادن استخوانهای شکسته از جراحی استفاده میکنند.
- تراکشن: به کمک این روش ستون فقرات ثبات بیشتری پیدا کرده و تراز میشود.
- متیل پردنیزولون: تزریق این دارو تا 8 ساعت پس از آسیبدیدگی باعث بهبودی در برخی از بیماران میشود. این دارو از آسیبدیدگی سلولهای عصبی جلوگیری کرده و باعث کاهش التهابات در قسمت آسیبدیده میگردد.
دیگر روشهای درمان
هدفهای طولانیمدت درمان آسیبهای نخاعی به شرح زیر میباشند:
- رسیدن به زندگی مستقل و باکیفیت
- کاهش خطر عوارض طولانیمدت و خطرناک
- حفظ و بازگرداندن عملکرد عصبها در آسیبدیدگیهای جزئی
انجام توانبخشی برای افرادی که دچار آسیبدیدگی نخاعی شدهاند مفید میباشد. از جمله این توانبخشیها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- فیزیوتراپی برای تقویت و هماهنگی عضلات و تحرک
- استفاده از وسایل کمکی مانند ویلچر، واکر و بریس پا
- استفاده از وسایل تطبیقی برای داشتن ارتباطات
- کاردرمانی با تمرکز بر مهارتهای حرکتی ظریف
- روشهایی برای کنترل روده و مثانه و مرتبکردن خود
- راهکارهایی برای مقابله با درد و اسپاسم
- کار و حرفه درمانی برای کمک به افراد برای بازگشت به شغل خود به کمک وسایل کمکی
- تفریح درمانی؛ مانند شرکت در ورزش و فعالیتهای اجتماعی
- راهکارهایی برای ورزشکردن و داشتن رژیم غذایی سالم (اضافهوزن و دیابت برای بیماران آسیب نخاعی خطرناک میباشند.)
فیزیوتراپی آسیب نخاعی
فیزیوتراپی برای بیماران آسیب نخاعی بسیار مفید میباشد چرا که باعث تحریک نوروپلاستیسیته میشود. نوروپلاستیسیته به یک پدیده شگفتانگیز اطلاق میشود که در آن مغز و نخاع میتوانند بعد از آسیبدیدگی بهبود پیدا کرده و عملکردهای خود را دوباره به دست آورند.
یکی از بهترین روشها برای تحریک نوروپلاستیسیته تکرار حرکتها و فعالیتهای معنادار است که تقاضا را برای این عملکردهای مشخص تقویت میکند. در مقابل این تحریکهای مداوم باعث ایجاد تغییرات عصبی انطباقی در مغز و نخاع میشود.
فیزیوتراپی با توانبخشی بیماران و بهبود عملکردهای آنان مانند نشستن و راهرفتن باعث تغییرات نوروپلاستیک بعد از آسیب نخاعی خواهد شد.
در پروسه توانبخشی هیچ راه میانبر یا سادهای وجود ندارد و پیشرفت فقط با تمرکز بر روی بهدستآوردن قدرت عضلات و تحرک به دست میآید.
حال که متوجه شدید چرا فیزیوتراپی برای آسیب نخاعی مفید است، بیایید در خصوص برخی از تمرینات آن صحبت نماییم. بسته به محل و شدت آسیب نخاعی به تمرینات و حرکتهای فیزیوتراپی متفاوتی نیاز است.
در ادامه به 6 نوع حرکت ورزشی که برای بیماران آسیب نخاعی مناسب میباشد پرداختهایم:
تمرینات دامنه حرکتی
تمرینات دامنه حرکتی شامل حرکت دادن مفاصل در تمامی جهتهایی که میتوانند حرکت کنند میشود. برای جلوگیری از خشکی مفاصل و بهبود چرخش خون انجام این حرکات ضروری میباشد. این حرکات را میتوان بهصورت منفعلانه و یا فعال انجام داد.
در حالت منفعلانه یک پرستار یا متخصص فیزیوتراپی اندامهای بیمار را حرکت میدهد. این تمرین را حتی میتوان بر روی بیمارانی با آسیب شدید نخاعی نیز انجام داد.
در مقابل تمرینات فعال توسط خود بیمار انجام میشود و برای انجام آنها به تلاش زیادی نیاز است. درصورتیکه در اندامهای حرکتی خود قدرت کافی دارید تلاش کنید تمرینات دامنه حرکتی را خود انجام دهید تا بتوانید مسیرهای عصبی در نخاع را تحریک و تقویت کنید.
علاوهبراین، تمرینات دامنه حرکتی با ایجاد تحرک در بدن از بروز درد و خشکی مفاصل نیز جلوگیری میکند.
تمرینات کششی
بسیاری از بیماران دچار انقباض غیراختیاری ماهیچهها میگردند که به آن اسپاستیسیتی گفته میشود و ناشی از اختلال در ارتباط بین مغز و عضلات میباشد.
تمرینات کششی باعث کشیدهشدن ماهیچههای دردناک و خشک شده و سیگنالهای درد درون مفاصل را کاهش میدهد.
تأثیر تمرینات کششی تا چندین ساعت باقی میماند و از آسیبدیدن بدن در طول تمرینات سنگینتر جلوگیری میکند.
عضلات کشیده شده میتواند وزن بیشتری را تحمل کنند و دامنه حرکتی بیشتری داشته باشند و در نتیجه تمرینات ورزشی را راحتتر انجام دهند.
تمرینات ایروبیک
ورزشهای ایروبیک یکی دیگر از تمرینات مهم بعد از آسیب نخاعی میباشد. این تمرینات باعث بالا رفتن دمای بدن و بهبود چرخش خون میشوند. تقویت سیستم قلبی عروقی به کمک ورزشهای هوازی بعد از آسیب نخاعی که بر روی توانایی حرکت افراد تأثیر گذاشته است، بسیار مهم میباشد. ضعف در عملکرد قلب باعث پایین آمدن ضربان قلب و در نتیجه فشارخون میشود و درصورتیکه به آن توجهی نشود ارگانهای حیاتی بدن دچار اختلال خواهند شد.
علاوه بر تقویت قلب این ورزشها به کنترل وزن که بسیاری از بیماران به دلیل کاهش میزان تحرک با آن مشکل دارند نیز کمک میکنند.
تمرینات تقویتی
اصلیترین عارضه آسیبهای نخاعی کاهش میزان تحرک به دلیل ضعف اندامهای حرکتی است. به همین دلیل تمرینات تقویتی نقش اساسی را در فیزیوتراپی این بیماران ایفا میکنند.
کاهش تحرک باعث ضعف عضلات و کاهش حجم آنها میشود که به آن آتروفی عضلانی میگویند. افراد مبتلا به آتروفی عضلانی در معرض زمینخوردن، شکستگی استخوانها، چرخش خون ضعیف و متابولیسم پایین قرار دارند. به همین دلیل باید با انجام تمرینات تقویتی به حجم عضلات خود بیفزایند. بالا رفتن حجم عضلات انجام فعالیتهای روزانه را راحت کرده و کمک میکند فرد بعد از آسیب نخاعی به دیگران وابسته نباشد.
آموزش راه رفتن
افرادی که در دورههای فیزیوتراپی خود پیشرفت داشته و یا دچار اختلالات حرکتی خفیفی شدهاند در دورههای توانبخشی بعد از آسیب نخاعی بر روی درمانهای مبتنی بر حرکت کار میکنند.
آموزش راه رفتن نوعی تراپی بر پایه تحرک است که به افراد کمک میکند بعد از آسیب نخاعی توانایی راهرفتن خود را به دست آورند.
در طول این روش با استفاده از وسایل کمکی، میلههای پارالل، ارتزها، هارنسها و تکنولوژی رباتیک، افراد یاد میگیرند چگونه وزن خود را بین دو پا جابهجا کنند، تعادل داشته باشند و پایین تنه خود را به جلو برانند.
این تمرین شامل راهرفتن در آب نیز میشود. خاصیت شناوری آب کمک میکند تا وزن بدن و درد مفاصل کاهش پیدا کرده و بیمار بتواند باقدرت بدنی کم نیز تمرین خود را انجام دهد.
درمانهای مبتنی بر حرکت رویکردی کاربردیتر برای توانبخشی بیماران آسیب نخاعی محسوب میشوند.
برنامههای فیزیوتراپی در خانه
به طور معمول انجام تمرینات در یک جلسه فیزیوتراپی برای دستیابی به تغییرات عصبی تطبیقپذیر کافی نمیباشد. به همین دلیل ضروری است که این تمرینات را در خانه نیز تکرار نمایید.
بسیاری از افراد اشتیاق و انگیزه خود را بدون حضور فیزیوتراپیست از دست میدهند و تکرار این تمرینات بهصورت مداوم میتواند برای آنها خستهکننده باشد. به همین دلیل استفاده از وسایل توانبخشی کمکی میتواند به آنها کمک کند.
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست یک روش بدون تهاجم از تحریکهای الکتریکی است که در آن با قراردادن الکترودهای مخصوص بر روی پوست اعصاب حسی را تحریک مینمایند.
این روش از تحریک الکتریکی بر روی کاهش درد بعد از آسیبهای نخاعی تمرکز دارد. اگرچه این روش باعث بهبود منبع درد نمیشود؛ اما با بلاک کردن سیگنالهای درد و تحریک ترشح اندورفین نحوه پردازش سیگنالهای درد در مغز را تغییر میدهد.
عوارض و مشکلات ناشی از آسیب نخاعی
در ابتدا تغییرات به وجود آمده در عملکرد بدن میتواند شوکهکننده باشد. اما تیم توانبخشی به شما کمک میکنند تا خود را با این تغییرات وفق داده و به کمک تجهیزات و وسایل کمکی بتوانید بدون وابستگی به دیگران زندگی کنید. قسمتهایی از بدن که ممکن است به دلیل آسیب نخاعی آسیب ببینند شامل موارد زیر میشوند:
- کنترل مثانه: مثانه همچنان وظیفه خود را ادامه داده و ادرار را در خود جمع مینماید. اما به دلیل آسیبدیدگی عصبها ممکن است مغز نتواند بهخوبی آن را کنترل نماید. ازدستدادن کنترل مثانه احتمال ابتلا به عفونت مجاری ادراری و سنگ کلیه و مثانه را افزایش میدهد. در طول جلسات توانبخشی روشهای کنترل مثانه و تخلیه آن را یاد خواهید گرفت.
- کنترل روده. اگرچه معده و روده وظیفه خود را مانند قبل از آسیبدیدگی انجام میدهند؛ اما ممکن است کنترل حرکات روده با مشکل روبهرو شود. داشتن رژیم غذایی سرشار از فیبر حرکات روده را تنظیم میکند. علاوه بر این در طول جلسات توانبخشی روشهای کنترل این حرکات را آموزش میبینید.
- آسیبهای فشاری. بعد از آسیبدیدگی ممکن است حس لامسه خود را در اندامهای پایینتر از قسمت آسیبدیده نخاع از دست بدهید. به همین دلیل در صورت آسیبدیدگی پوست نمیتواند هیچ سیگنالی به مغز ارسال کند. این عارضه میتواند شما را در معرض زخمهای فشاری قرار دهد. اما تغییر پوزیشن (در صورت نیاز به کمک دیگران) از پیدایش این زخمها جلوگیری میکند. در طول جلسات توانبخشی روشهای مراقبت از پوست به شما آموزش داده میشود تا بتوانید از بروز این مشکلات جلوگیری کنید.
- کنترل گردش خون. آسیبهای نخاعی میتواند منجر به مشکلات گردش خون از جمله هیپوتانسیون ارتواستاتیک در هنگام ایستادن و تورم اندامها شود. علاوه بر این تغییرات گردش خون ممکن است احتمال ایجاد لختههای خونی مانند ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه را بالا ببرد.
یکی دیگر از عوارض مشکلات گردش خون بروز اتونومیک دیس رفلکسی است که میتواند بسیار خطرناک باشد. تیم توانبخشی به شما کمک میکنند تا یاد بگیرید در صورت بروز این عارضهها چگونه به آنها مقابله کنید.
- دستگاه تنفسی. درصورتیکه در زمان آسیبدیدگی ماهیچههای شکم و قفسه سینه آسیب ببینند، نفسکشیدن و سرفهکردن برای شما مشکل خواهد شد.
سطح آسیب عصبی مشخص خواهد کرد که با چه مشکل تنفسی روبهرو خواهید شد. احتمال ابتلا به ذاتالریه و دیگر بیماریهای ریوی در آسیبهای نخاعی توراسیک و سرویکال افزایش مییابد. استفاده از دارو و تراپی به جلوگیری و درمان این بیماریها کمک میکند.
- تراکم استخوانی. بعد از آسیب نخاعی احتمال پوکی و شکستگی استخوانها در نواحی پایینتر از قسمت آسیبدیدگی افزایش مییابد.
- تون عضلانی: برخی از بیماران آسیب نخاعی به طور معمول به یکی از دو نوع مشکلات تون عضلانی مبتلا میشوند: حرکت و انقباض غیرارادی ماهیچهها (اسپاستیسیتی) و نرم و سستشدن عضلات و ازدستدادن تون عضلانی.
- تناسباندام و تندرستی. کاهش وزن و آتروفی عضلات بعد از آسیب نخاعی رایج میباشد. موبیلیتی محدود شما را به سمت زندگی بدون تحرک سوق داده و احتمال ابتلا به چاقی، بیماریهای قلبی عروقی و دیابت را افزایش میدهد.
متخصص تغذیه کمک میکند تا رژیم غذایی سالمی داشته باشید و بتوانید تناسباندام و وزن خود را حفظ نمایید. علاوه بر این متخصصین فیزیوتراپی و کاردرمانی گر برای شما یک برنامه ورزشی مناسب طراحی خواهند کرد.
- سلامت جنسی: بعد از آسیب نخاعی ممکن است مردان در زمینه نعوظ و انزال و زنان در زمینه خشکی واژن با مشکل مواجه شوند. متخصصین اورولوژی و زنان و زایمان شما را در این زمینه راهنمایی کرده و راهکارهای مناسب برای رابطه جنسی بهتر و بارداری ارائه خواهند داد.
- درد: برخی از افراد به دلیل استفاده بیش از اندازه از برخی عضلات در مفاصل و ماهیچههای خود احساس درد خواهند داشت. درد عصبها بعد از آسیب نخاعی، بهخصوص در افرادی که دچار آسیب عصبی ناکامل شدهاند رایج میباشد.
- افسردگی: کنارآمدن با مشکلات و تغییرات ناشی از آسیب نخاعی و درد آن باعث بروز افسردگی در بسیاری از بیماران میشود.
جلوگیری از بروز آسیب نخاعی
عملکردن به توصیههای زیر میتواند احتمال ابتلا به آسیبهای نخاعی را کاهش دهد:
- رانندگی ایمن: تصادف با وسایل نقلیه یکی از اصلیترین عوامل آسیبهای نخاعی محسوب میشوند. همیشه در هنگام رانندگی کمربند ایمنی خود را ببندید. همچنین کمربند صندلی کودکان را نیز ببندید و یا آنها را درون صندلی مخصوص کودک بنشانید. برای جلوگیری از آسیبهای ناشی از باز شدن ایربگ، کودکان زیر 12 سال باید همیشه در صندلی عقب اتومبیل بنشینند.
- چککردن عمق آب قبل از شیرجهزدن. بههیچعنوان در آبهای با عمق کمتر از 3.7 متر، استخرهایی که در بالای سطح زمین قرار دارند و آبهایی که عمق آن را نمیدانید شیرجه نزنید.
- جلوگیری از زمینخوردن. برای برداشتن اجسامی که در طبقات بالا قرار دارند از چهارپایه استفاده کنید. در کنار پلهها نرده نصب نمایید. درصورتیکه کف خانه سرامیک است از فرشهایی که لیز نمیخورند استفاده نمایید و درصورتیکه فرزند کوچکی دارید در کنار پنجرهها و پلهها محافظ بگذارید.
- در زمان ورزشکردن اقدامات احتیاطی را رعایت کنید. همیشه تجهیزات محافظتی خود را بپوشید. در زمان ورزشکردن سر خود را در معرض ضربه قرار ندهید. برای مثال در بازی بیسبال با سر خود شیرجه نزنید و یا در زمان انجام حرکات جدید در ژیمناستیک از اسپاتر استفاده کنید.
- در صورت استفاده از مشروبات الکلی رانندگی نکنید. درصورتیکه تحتتأثیر دارو یا الکل هستید بههیچعنوان رانندگی نکنید.
سؤالات متداول
آیا آسیبدیدگی نخاعی با آسیبدیدگی کمر یکسان میباشد؟
آسیب نخاعی با آسیب کمر یکسان نیست. در آسیبدیدگی کمر استخوانها و بافت نرم کمر آسیب میبیند و به نخاع هیچ صدمهای وارد نمیشود.
آیا آسیبدیدگی نخاع دائمی میباشد؟
آسیب نخاعی کامل بهصورت معمول دائمی است. اما در آسیبهای نخاعی ناکامل برخی از عملکردهای بدن بهمرورزمان بهبود مییابند.
آیا فرد میتواند بدون نخاع زندگی کند؟
ستون فقرات علاوه بر نخاع از مهرهها و رشتههای عصبی تشکیل شده است. وجود نخاع برای عملکرد بدن ضروری میباشد و بدون آن شخص زنده نخواهد ماند.
چرا نمیتوان نخاع را ترمیم کرد؟
آسیبدیدگی نخاع بهندرت ترمیم میشود چرا که سلولهای عصبی آسیبدیده بههیچعنوان جایگزین نمیشوند و بافت اسکار و پروسههای مولکولی داخل عصبها مانع رشد رشتههای عصبی آنها میگردد.
بهبودی آسیب نخاعی چقدر زمان میبرد؟
بهبودی آسیبهای نخاعی از یک هفته تا 6 ماه پس از آسیبدیدگی شروع میشود. در برخی موارد فرد بههیچعنوان بهبودی کامل خود را به دست نخواهد آورد. به طور معمول بیشترین بهبودی در 6 ماه نخست بعد از آسیبدیدگی به دست میآید. بااینحال روند بهبودی در برخی از افراد در طی یک تا دو سال بعدی نیز ادامه خواهد داشت.
آیا آسیب نخاعی بر روی مغز تأثیر میگذارد؟
عصبهای نخاعی مغز را به عصبهای دیگر نقاط بدن متصل میکنند. دیگر عصبها بهصورت مستقیم از مغز به چشمها، گوشها و دیگر قسمتهای سر میروند. این شبکه عصبی، پیامها را از مغز به دیگر قسمتهای بدن منتقل میکنند.
آیا آسیبهای نخاعی با گذر زمان شدیدتر میشوند؟
درصورتیکه آسیبهای نخاعی درمان نشوند بهمرورزمان شدیدتر خواهند شد.
